Pháp luật indonesia [Cập nhật 2024]

1. Khái quát chung

 Indonesia là đất nước được mệnh danh là xứ sở vạn đảo khi có hơn 18.036 hòn đảo lớn nhỏ. Đây chính là điều đã tạo nên bản sắc văn hóa riêng cho Indonesia khi nền văn hóa của quốc gia này được hình thành từ 300 nhóm dân tộc khác nhau có nguồn gốc từ các nơi như Trung Quốc, Ả Rập và Châu Âu. Hệ thống chính trị của Indonesia là một nước cộng hòa có cơ quan lập pháp và tổng thống được bầu Các tôn giáo ở Indonesia vô cùng đa dạng và phong phú, bao gồm Hồi giáo (87,2%, Tin lành 7,0%, Công giáo La Mã 2,9%, Ấn Độ giáo 1,7%, Phật giáo 0,7%, Nho giáo và các tôn giáo khác khoảng 0,2%). Lịch sử Indonesia cùng với nhiều quốc gia Đông Nam Á khác, Indonesia cũng từng là thuộc địa của Anh và Pháp, đặc biệt là sự đô hộ của Hà Lan trong một thời gian khá dài khoảng 100 năm (1816-1942) rồi bị Nhật đô hộ, sau đó nhân dân Indo đã nổi dậy đấu tranh giành độc lập cho mình. "Thống nhất trong Đa dạng" là phương châm và triết lý pháp lý cơ bản của Indonesia. Sự thống nhất về các yếu tố văn hóa, ngôn ngữ, dân tộc, tôn giáo và tín ngưỡng truyền thống của các thành phần xã hội khác nhau của Indonesia được thể hiện xuyên suốt quá trình hình thành và phát triển của quốc gia lớn nhất Đông Nam Á này. Ba thành tố của luật pháp Indonesia là: luật adat (luật tập quán), thứ hai là luật dựa trên hệ thống pháp luật Hà Lan, và thứ ba là luật hiện đại của Indonesia. 

pháp luật indonesia

2. Nguyên nhân dẫn đến sự pha trộn các đặc điểm của pháp luật.

 Sự hỗn hợp của các đặc điểm pháp lý trong hệ thống pháp luật hiện hành của Indonesia là kết quả của nhiều lý do khác nhau. Những lý do này tạo nên một hệ thống luật pháp Indonesia đa sắc màu. Sau đây chúng ta sẽ tìm hiểu và phân tích từng đặc điểm và nguyên nhân dẫn đến sự đan xen giữa các đặc điểm pháp lý này, tại sao Indonesia lại có điều kiện dung hòa các đặc điểm pháp lý này?

 2.1. Hệ thống pháp luật Indonesia được đặc trưng bởi dòng họ luật dân sự. 

Sau gần 10 năm dưới sự cai trị của Pháp và 04 năm dưới sự cai trị của Anh vào đầu thế kỷ 19, Indonesia lại nằm dưới sự kiểm soát của Hà Lan lần thứ hai trong vòng 100 năm từ 1816 đến 1942 cho đến khi quân đội Nhật Bản xâm chiếm vùng đất này trong Thế chiến II. Chính sự thuộc địa hóa của các quốc gia này đã khiến Indonesia chịu ảnh hưởng nặng nề của luật châu Âu lục địa, đặc biệt là luật Hà Lan. Nhiều luật của Indonesia dựa trên luật của Hà Lan. Chẳng hạn, pháp luật thương mại Indonesia chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của Bộ luật thương mại Hà Lan năm 1847. Vì vậy, trong quá trình thực dân hóa lâu dài như vậy, pháp luật Indonesia không tránh khỏi sự chịu ảnh hưởng, pha trộn bởi những đặc điểm của dòng pháp luật châu Âu lục địa, đặc biệt là chịu ảnh hưởng của pháp luật Hà Lan và các nước từng là thuộc địa của Indonesia. 

2.2. Hệ thống luật pháp Indonesia là sự pha trộn của luật Hồi giáo. 

Hầu hết các học giả hiện đại tin rằng Hồi giáo bắt nguồn từ Đông Nam Á vào khoảng cuối thế kỷ 12 và 14. Các quốc gia có đông người theo đạo Hồi là Indonesia, Malaysia, Philippines, Brunei, Singapore và Thái Lan. Sự xuất hiện và phát triển của Hồi giáo có vai trò và tác động không nhỏ đối với sự phát triển kinh tế - xã hội và chính trị của các quốc gia này. Hệ thống pháp luật của các nước ASEAN chịu ảnh hưởng của luật Hồi giáo, đặc biệt là các nước như Indonesia, Malaysia, Brunei, Thái Lan và Philippines. Ở những quốc gia này, cộng đồng Hồi giáo có hệ thống luật pháp riêng. “Hầu hết các hệ thống pháp luật, kể cả Thái Lan, Philippines và Singapore, những quốc gia không có đa số người Hồi giáo, vẫn coi luật Hồi giáo là một hệ thống pháp luật riêng biệt.” Nhiều quốc gia đã thiết lập hệ thống tư pháp Hồi giáo riêng để giải quyết tranh chấp giữa những người theo đạo Hồi như Malaysia, Indonesia, Brunei... trong các lĩnh vực luật Hồi giáo. Vào thế kỷ 12, đạo Hồi được các thương nhân từ bờ biển phía Tây của Ấn Độ mang đến Indonesia và nhanh chóng ảnh hưởng đến Indonesia. Việc thay thế các vương quốc Hindu bằng các vương quốc Hồi giáo vào thế kỷ 15 đã khiến Hồi giáo trở thành một tôn giáo phổ biến ở Indonesia. Indonesia không phải là một quốc gia Hồi giáo nhưng có dân số theo đạo Hồi lớn nhất thế giới. - Người theo đạo Hồi chiếm khoảng 87,2% dân số. - Tín đồ đạo Tin lành chiếm khoảng 7,0% dân số. - Công giáo La Mã chiếm khoảng 2,9% dân số. - Đạo Hindu chiếm khoảng 1,7% dân số. - Phật giáo chiếm khoảng 0,7% dân số. - Nho giáo và các tôn giáo khác chiếm khoảng 0,2% dân số. Do có đông dân số theo đạo Hồi nên luật pháp Indonesia ít nhiều chịu ảnh hưởng của luật Hồi giáo. Hệ thống pháp luật Hồi giáo là hệ thống pháp luật gắn liền với Hồi giáo, nguồn gốc chính của nó là kinh Koran - kinh thánh của người Hồi giáo. Theo tiêu chí về mức độ ảnh hưởng của luật Hồi giáo đối với pháp luật của mỗi quốc gia, các quốc gia Hồi giáo được chia thành các nhóm sau: - Nhóm thứ nhất là nhóm các nước từng là cộng hòa: An-ba-ni, Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Trung Á. Do các nước này lâu nay lãnh đạo xây dựng chủ nghĩa xã hội theo hệ tư tưởng Mác-Lênin nên đạo Hồi không được khuyến khích phát triển. Tuy nhiên, Hồi giáo vẫn tồn tại, nhưng ảnh hưởng của nó rất hạn chế - Nhóm thứ hai: gồm Pa-ki-xtan, các nước thuộc bán đảo Ả-rập như Ả-rập Xê-út, Oman... Liên bang Các tiểu vương quốc Ả-rập... pháp luật của các nước này thừa nhận tính tối cao của luật Hồi giáo. Nhà nước chỉ là thứ yếu sau tôn giáo. Tuy nhiên, Kowiet đã thông qua bộ luật thương mại năm 1961 chịu ảnh hưởng của luật pháp Ai Cập, mô hình của bộ luật này được liên kết với Bộ luật Dân sự Pháp. - Nhóm thứ ba: gồm các nước mà luật Hồi giáo chỉ được sử dụng để điều chỉnh một số lĩnh vực nhất định của đời sống xã hội (nhân thân, hoạt động của các tổ chức tôn giáo, đôi khi là cả quyền sử dụng đất) trong khi luật hiện đại điều chỉnh các quan hệ mới của xã hội. Nhóm này được chia thành hai nhóm nhỏ. Nhóm luật nhà nước chịu ảnh hưởng của dòng luật thông luật (Malaysia, Bắc Nigeria, Bengal). Nhóm thứ hai là nhóm các quốc gia pháp lý chịu ảnh hưởng của dòng dân luật (các nước châu Phi nói tiếng Pháp, các nước nói tiếng Ả Rập, Indonesia…) Như vậy, dựa vào những phân tích trên ta thấy Indonesia là nhóm pháp luật chịu ảnh hưởng của dòng họ luật dân sự, nên có thể nói pháp luật Indonesia chịu ảnh hưởng và pha trộn của luật Hồi giáo và dòng họ luật dân sự. 

2.3. Hệ thống pháp luật của Indonesia là sự pha trộn của các thông lệ bản địa. 

Tập quán là nguồn luật cực kỳ phổ biến. Ở Indonesia, adat (luật tục) là nguồn luật quan trọng trong các vấn đề hôn nhân, gia đình, quan hệ dân sự và thương mại. Nhiều quan hệ hợp đồng được xác lập trên cơ sở tập quán, thẩm phán buộc phải áp dụng tập quán để đưa ra phán quyết công bằng, hợp lý. Và ở Indonesia, có một chính sách tôn trọng phong tục. Sau 3 năm dưới ách thống trị của Nhật Bản (1942-1945), các nhà cách mạng Indonesia đã lãnh đạo nhân dân giành độc lập, sau đó Indonesia bắt đầu xây dựng một hệ thống pháp luật hiện đại với những quan điểm không đồng nhất. Những giá trị văn hóa lâu đời của Indonesia vẫn được duy trì. Các tôn giáo khác nhau, đặc biệt là Hồi giáo, cũng như các tín ngưỡng và giá trị văn hóa truyền thống của cư dân các vùng khác nhau trên quần đảo được duy trì và không ngừng phát triển, mặc dù có tới 90% dân số ở Indonesia theo đạo Hồi (đây cũng chính là lý do Indonesia được xếp vào quốc gia Hồi giáo). Người Hồi giáo sống rải rác ở nhiều vùng khác nhau với những đặc điểm khác nhau về ngôn ngữ và phong tục truyền thống. Bên cạnh đó, các tôn giáo khác như Phật giáo, Ấn Độ giáo vẫn tồn tại và phát triển ở Indonesia. Bối cảnh lịch sử này đã tạo nên một Indonesia đa dạng về văn hóa, tôn giáo, ngôn ngữ và sắc tộc. Sự khác biệt về văn hóa sắc tộc, tôn giáo, ngôn ngữ khiến những người xây dựng Indonesia ý thức được rằng họ phải xây dựng Indonesia theo một nền văn hóa “thống nhất trong đa dạng”. Những xáo trộn về chính trị và kinh tế trong một thời gian dài sau khi độc lập cũng là quá trình đấu tranh để đi đến sự kiên định với triết lý xây dựng con người của đất nước này. “Thống nhất trong đa dạng” cũng là triết lý pháp lý của hệ thống pháp luật Indonesia. Điều này làm nổi bật những đặc điểm khác biệt của hệ thống pháp luật Indonesia so với các hệ thống pháp luật khác trong khu vực. Các luật gia Indonesia đã đưa ra những bằng chứng cho thấy sự tồn tại hài hòa của các giá trị trong hệ thống pháp luật Indonesia. Trước khi Indonesia thuộc địa của người châu Âu, luật pháp được áp dụng ở Indonesia ở các vương quốc khác nhau là sự kết hợp hài hòa giữa bộ wuans (adat) và những luật phản ánh các giá trị tín ngưỡng tôn giáo của Phật giáo, Ấn Độ giáo và sau đó là Hồi giáo. Trong thời kỳ thuộc địa hóa lục địa châu Âu, đặc biệt là hai thời kỳ thuộc địa của Hà Lan, pháp luật Indonesia đã tiến gần hơn đến các khái niệm và kỹ thuật pháp lý của dòng họ luật dân sự. Do nguyên nhân và đặc điểm của hệ thống pháp luật Indonesia là hệ thống pháp luật hỗn hợp giữa luật tập quán, luật tôn giáo, đặc biệt là luật Hồi giáo và luật dân sự châu Âu lục địa. Sự hợp nhất này đã tạo ra sự đa dạng trong luật pháp Indonesia. Đây là đặc điểm làm cho hệ thống pháp luật Indonesia khác với các nước Đông Nam Á khác.