Quy định pháp luật cần lưu ý cho doanh nghiệp khởi nghiệp

1. Triển khai dự án đúng tiến độ 

Có rất nhiều doanh nhân, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ, bắt đầu bằng cách “làm ăn” với các cộng sự mà không thành lập công ty. Chỉ cần các nhà sáng lập dồn tiền và công sức để triển khai dự án, khi các nhà đầu tư rót vốn, họ mới bắt đầu quan tâm đến việc hình thành pháp nhân. Về mặt pháp lý, các thỏa thuận của các sáng lập viên hiện nay là các thỏa thuận dân sự và thường rất sơ sài nên khi phát sinh các mâu thuẫn liên quan đến việc góp vốn, sử dụng vốn, sở hữu, phân chia lợi ích… thì sẽ không có cơ sở để giải quyết. Những người sáng lập nên rõ ràng ngay từ đầu về các điều khoản hợp tác, phương thức kinh doanh với nhau để có thể giải quyết khi công ty gặp vấn đề. Các nhà đầu tư độc lập thường đầu tư khi một doanh nghiệp đang ở giai đoạn sơ khai. Lúc này, họ không quan tâm đến việc khởi nghiệp như thế nào mà chỉ chú ý đến dự án có mô hình chuẩn, đội ngũ tốt và “luật chơi” rõ ràng hay không. Nếu công ty có đầy đủ các yếu tố trên thì khả năng tiếp cận nhà đầu tư là khá cao. 

pháp luật doanh nghiệp khởi nghiệp

2. Phê duyệt cần thiết 

Các chủ doanh nghiệp trẻ thường phải đối mặt với nhiều vấn đề kinh doanh, vì vậy các vấn đề pháp lý và hành chính không phải là ưu tiên hàng đầu. Chỉ khi đối tác, khách hàng có yêu cầu thì doanh nghiệp mới vội vàng thực hiện, đôi khi làm mất cơ hội kinh doanh. Trong kinh doanh cần chuẩn bị các giấy tờ liên quan đến ngành nghề, vốn, đáp ứng một hay nhiều điều kiện kinh doanh. Đối với một số doanh nghiệp, giấy phép chuyên ngành (giấy phép phụ) là bắt buộc. 

3. Vi phạm quyền sở hữu trí tuệ 

Các ý tưởng về sản phẩm, dịch vụ độc đáo, khác biệt sẽ nhanh chóng được tung ra thị trường và việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với các sản phẩm, dịch vụ này cần được bắt đầu ngay sau khi dự án được triển khai hoặc ngay sau khi doanh nghiệp được thành lập. Tại Việt Nam, vi phạm sở hữu trí tuệ, hàng giả, hàng nhái đang là vấn đề làm đau đầu các doanh nghiệp. Việc đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ không chỉ đảm bảo cho doanh nghiệp được độc quyền sử dụng tài sản của mình mà còn là cơ sở để khiếu nại, khởi kiện nếu cần thiết. Các mô hình kinh doanh nhượng quyền, phát triển chuỗi hay thu hút đầu tư cần quan tâm hơn đến vấn đề này. Tùy theo loại hình sản phẩm, dịch vụ, các doanh nhân khởi nghiệp cần lưu ý đến việc bảo hộ bản quyền, thương hiệu, bằng sáng chế, giải pháp hữu ích…

 4. Xung đột giữa các chủ sở hữu

 Tranh chấp liên quan đến tranh chấp sở hữu cổ đông ít khi phát sinh ở thời điểm mới thành lập mà thường phát sinh khi dự án đã đi vào ổn định, mang lại doanh thu cao nhưng các bên không kiểm soát được vấn đề ngay từ đầu. Để tránh tình trạng này, các thành viên sáng lập nên có thỏa thuận cổ đông hoặc thỏa thuận thành viên rõ ràng ngay sau khi thành lập công ty và đưa vào điều lệ công ty. Trong một số trường hợp, nội dung thỏa thuận không được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt trong Điều lệ, hoặc các thỏa thuận có tính chất bí mật, nhạy cảm… thì các bên nên linh hoạt đưa vào các nghị quyết, quy định nội bộ của công ty, miễn là không trái pháp luật và đạo đức xã hội. 

5. Chọn sai mô hình kinh doanh 

Việc lựa chọn mô hình kinh doanh là một trong những yếu tố cơ bản trong việc xây dựng các quy định pháp luật cụ thể đi kèm với từng mô hình. Trong đó, các vấn đề pháp lý quan trọng cần lưu ý bao gồm: chế độ trách nhiệm quản lý tài sản, vốn, cơ cấu tổ chức và phân chia lợi ích trong doanh nghiệp. Các startup thường chọn mô hình công ty cổ phần vì cho rằng dễ huy động vốn khi có cơ hội. Nhưng trên thực tế, đối với start-up, mô hình này có nhiều hạn chế so với công ty trách nhiệm hữu hạn. Với hình thức cổ phần, sau 3 năm thành lập, các cổ đông sáng lập có quyền chuyển nhượng cổ phần, nhưng lúc đó công ty chưa thực sự ổn định về hoạt động và tổ chức, mà việc thay đổi “đầu tàu” sẽ ảnh hưởng đến công ty. Đối với mô hình trách nhiệm hữu hạn, doanh nghiệp sẽ ổn định và có thể thay đổi loại hình doanh nghiệp cho phù hợp khi doanh nghiệp phát triển.

 6. Tranh chấp hợp đồng, giao dịch

 Khi ký kết hợp đồng, phần lớn các doanh nhân trẻ thường quan tâm đến các điều khoản thương mại (giá cả, thanh toán, hàng hóa) mà không để ý đến các điều khoản pháp lý như giao ước, quyền và nghĩa vụ của các bên, hình phạt, phương án xử lý khi có vấn đề xảy ra… Vì vậy, khi xảy ra tranh chấp, các startup thường bị thiệt. Cách tốt nhất là nhờ chuyên gia soạn thảo các mẫu hợp đồng để sử dụng trong đàm phán, ký kết với đối tác hoặc trong trường hợp sử dụng đề xuất hợp đồng từ đối tác, bạn cũng nên biết những điểm cần lưu ý. 

7. Tuân thủ các quy định về thuế và kế toán 

Nghĩa vụ thuế dựa trên ba nguyên tắc: chính xác, đầy đủ và kịp thời. Trong trường hợp công ty không thành lập doanh nghiệp thì cần tuân thủ việc nộp thuế thu nhập cá nhân. Khi thành lập doanh nghiệp cần chú ý đến việc kê khai thuế ban đầu, lưu ý kê khai nộp thuế theo ngành nghề hoạt động kinh doanh của công ty. Có ba loại thuế chính: thuế môn bài, thuế giá trị gia tăng và thuế doanh nghiệp. Ngoài ra, liên quan đến hoạt động sản xuất, đặc thù sản phẩm hay quy trình kinh doanh của doanh nghiệp còn có thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường, thuế xuất nhập khẩu… Nộp chậm, nộp chậm, kê khai sai, kê khai thiếu luôn là những vấn đề gây thiệt hại cho doanh nghiệp nếu không biết cách xử lý hoặc quản lý chậm trễ. 

8. Huy động vốn đầu tư 

Một trong những cách nhanh nhất để phát triển nguồn lực là nhận vốn đầu tư từ các tổ chức, cá nhân thông qua huy động. Các nhà đầu tư độc lập và các quỹ đầu tư thường quan tâm đến tiềm năng của dự án, sự cam kết của đội ngũ và các yếu tố làm nên thành công của dự án. Tuy nhiên, vấn đề hồ sơ pháp lý và việc tuân thủ các quy định của pháp luật cũng là điều cần quan tâm nếu muốn giao dịch thành công.

 Tóm lại, nếu các start-up cứ cố “chạy” theo doanh số mà không am hiểu luật pháp, các quy định cơ bản, cũng như những rủi ro tiềm ẩn ngay từ giai đoạn đầu thì hậu quả khôn lường. Các chủ doanh nghiệp cần phân bổ nguồn lực để tìm hiểu luật và theo kịp những thay đổi về luật trong kinh doanh. Họ cũng nên được tư vấn bởi một luật sư có kinh nghiệm ngay từ khi bắt đầu ý tưởng kinh doanh. Ngoài trường hợp chọn hình thức kinh doanh thời vụ, “tay ngang”, đối với những người khởi nghiệp làm giàu bền vững, việc chú trọng quản trị rủi ro pháp lý và tuân thủ là điều bắt buộc.