1. Thuyết minh là gì? Thế nào là văn bản tự sự?
1.1 Thuyết phục là gì?
Theo Từ điển Hán Việt của tác giả Phan Văn Các, “giải thích” có nghĩa là nêu, giải thích, trình bày một vấn đề, sự vật, sự việc, hiện tượng nào đó trong đời sống. Bên cạnh đó, demo còn có nghĩa là hướng dẫn cách sử dụng. Thông thường, có hai hình thức thuyết trình chính: nói và viết. Trong đó, ở dạng nói, thuyết minh được dùng để giải thích trực tiếp các vấn đề đặt ra, gần như bằng lời nói. Người thuyết minh có thể sử dụng lời thoại được dịch sang các ngôn ngữ khác để người xem có thể hiểu được nội dung của sự kiện. Về hình thức văn bản, bình luận được thể hiện dưới dạng văn bản thuyết minh, có thể lưu lại và sử dụng nhiều lần. Đồng thời, văn bản thuyết minh cũng là một loại văn bản được sử dụng phổ biến trong mọi lĩnh vực.
Ngôn ngữ văn bản thuyết minh là gì
1.2 Văn bản tự sự là gì?
Văn bản thuyết minh là loại văn bản thường gặp trong mọi lĩnh vực của đời sống với chức năng cung cấp tri thức về tính chất, đặc điểm, nguyên nhân... của sự vật, sự việc, hiện tượng tự nhiên, xã hội có tính chất trình bày, giới thiệu, giải thích. Khác với các kiểu văn khác như tự sự, miêu tả,... Văn bản thuyết minh không nhằm tái hiện, kể chuyện, bày tỏ cảm nghĩ, lập luận mà nhằm cung cấp tri thức về các sự vật, hiện tượng trong tự nhiên và trong xã hội một cách khách quan, chân thực, không ước lệ, có xen kẽ yếu tố tưởng tượng hoặc thêm bớt, phóng đại. Tường thuật thường được sử dụng trong một số trường hợp như:
- Thuyết minh về một món ăn, danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử;
- Chuyện về một nhân vật lịch sử;
- Thuyết minh về sự vật có tính chất....
2. Văn bản thuyết minh có những đặc điểm, tính chất gì?
Ngoài việc hiểu thế nào là văn bản tự sự, cần nắm được đặc điểm của văn bản tự sự để phân biệt với các kiểu văn bản khác, từ đó sử dụng kiểu văn bản này một cách hợp lý. Như vậy, văn bản thuyết minh có những đặc điểm sau:
- Là kiểu văn bản được chọn lọc và sử dụng rộng rãi trong đời sống hàng ngày hay nói cách khác văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng. Vì vậy, văn bản đã cung cấp cho người đọc những tri thức khách quan về các vấn đề, sự kiện, hiện tượng của đời sống xã hội. - Văn bản thuyết minh có phạm vi vận dụng rộng rãi trong đời sống hàng ngày.
- Văn bản tự sự đòi hỏi tính chính xác, khách quan nên khối lượng kiến thức trình bày trong văn bản tự sự sẽ không xuất phát từ ý kiến chủ quan của con người. Điều này đòi hỏi người viết phải tự giáo dục mình về sự vật, hiện tượng đó trước khi trình bày. Kết quả của văn bản thuyết minh là cung cấp tri thức hữu ích cho người nghe dưới dạng thông tin bổ sung.
- Ngôn ngữ diễn đạt trong văn bản thuyết minh ngắn gọn, dễ hiểu, rõ ràng, chính xác, lịch sự, không trình bày dài dòng, lằng nhằng, không dùng từ ngữ, nội dung trừu tượng.
3. Có những phương pháp thuyết phục nào?
Để có thể viết một văn bản thuyết phục, cần phải hiểu các phương pháp thuyết phục. Theo đó, người viết có thể sử dụng một trong các phương pháp sau để viết văn bản thuyết phục hoặc kết hợp các phương pháp này để làm cho văn bản thuyết phục thêm sinh động:
3.1 Phương pháp giải thích, định nghĩa và giải thích
Với phương pháp này, người viết sẽ định nghĩa và giải thích một sự vật, sự việc, hiện tượng hay khái niệm nào đó. Ví dụ, về định nghĩa tội phạm, căn cứ khoản 1 Điều 8 BLHS 2015 định nghĩa tội phạm như sau:
Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự do người chịu trách nhiệm hình sự, pháp nhân thương mại thực hiện do cố ý hoặc vô ý làm ảnh hưởng đến độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, xâm hại đến sự thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc. chế độ chính trị, chế độ kinh tế, văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự xã hội và quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, phá hoại các lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa, mà theo quy định của Bộ luật này thì phải bị xử phạt.
3.2 Phương pháp đếm
Với phương pháp liệt kê, người viết sẽ liệt kê các mặt, hoặc các bộ phận, tính chất hoặc các khía cạnh... của đối tượng theo một trình tự nhất định. Điều này giúp cung cấp cho người đọc cái nhìn khách quan nhất về chủ đề này. Ví dụ, phương pháp liệt kê có thể được sử dụng để nói về các loại tội phạm. Như vậy, tội phạm được phân thành 04 loại: tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
3.3 Phương pháp cho ví dụ
Đó là phương pháp giúp đưa ra những ví dụ thiết thực, sinh động, giúp người đọc có cái nhìn chính xác, cụ thể hơn về đối tượng được kể, đồng thời có tác dụng thuyết phục cao, khiến người đọc tin cậy.
3.4 Phương pháp so sánh
Biện pháp so sánh dùng để gạch chân, làm nổi bật sự vật, hiện tượng, người viết có thể so sánh hiện tượng này với hiện tượng khác có đặc điểm tương tự. Sử dụng phương pháp so sánh sẽ giúp người đọc dễ hình dung về vấn đề thuyết minh. Đồng thời, nhằm giúp người đọc có được cái nhìn tổng quát hơn về vấn đề.
3.5 Phương pháp phân loại và phân tích
Phương pháp này về cơ bản là sự phân loại hoặc phân chia các bộ phận theo đặc điểm của đối tượng thuyết minh. Phương pháp phân loại hay phân tích có ưu điểm là giúp người đọc hiểu cụ thể hơn, chi tiết hơn vấn đề được giải thích.
3.6 Phương pháp sử dụng dữ liệu
Đây là phương pháp được sử dụng khá phổ biến khi viết đoạn văn thuyết phục. Phương pháp nêu các con số (số liệu) có tác dụng giúp làm rõ vấn đề, sáng tỏ và có sức thuyết phục nhất về đặc điểm, vai trò nhất định của đối tượng. Ví dụ, khi bàn về tội phạm ma túy, để tăng độ tin cậy và thuyết phục, tác giả phải đưa ra những số liệu cụ thể, chính xác về tội phạm ma túy. Dữ liệu này có thể được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau, nhưng cần lưu ý rằng các nguồn thông tin này phải đáng tin cậy và chính xác. Khi thuyết minh về một sự vật, sự việc, đối tượng, người ta thường sử dụng tổng hợp nhiều phương pháp thuyết minh khác nhau để đáp ứng yêu cầu trình bày, giới thiệu, thuyết minh.
4. Sự xen kẽ của các yếu tố trong văn bản tự sự
Để làm cho văn bản có sức thuyết phục hấp dẫn hơn, người viết có thể sử dụng luân phiên nhiều thành phần và thể loại văn bản khác nhau.
4.1 Sử dụng kết hợp các biện pháp tu từ
Để văn bản thuyết minh thêm sinh động, cụ thể và hấp dẫn, chúng ta có thể thêm vào trong văn bản một số biện pháp tu từ như ẩn dụ, hoán dụ, nhân hoá, ví von.... Theo đó, các biện pháp này khi kết hợp với nhau sẽ giúp ích cho người đọc cảm nhận tốt hơn về chủ đề của bài bình luận, giúp văn bản thuyết minh không bị khô khan và nhàm chán.
4.2 Yếu tố miêu tả trong văn thuyết phục
Miêu tả là tái hiện sự vật, làm cho sự vật trở nên sống động với những chi tiết về hình dáng, kích thước, âm lượng, màu sắc, âm thanh… như vốn có của cuộc sống để người đọc (người nghe) có thể hình dung một cách cụ thể, sinh động. Biện pháp miêu tả được sử dụng trong văn bản thuyết minh giúp cho các hiện tượng, sự vật trở nên chân thực, rõ ràng, khách quan hơn. Với những sắc tố, đường nét, âm thanh hay hương vị từ miêu tả giúp người đọc cảm nhận rõ ràng, chân thực hơn.
5. Chi tiết về cách viết bản sao thuyết phục
5.1 Tìm hiểu xem trước bố cục
Cấu trúc của văn bản thuyết minh về cơ bản là tương tự nhau. Hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh phải phù hợp với mối quan hệ bên trong của đối tượng, với môi trường xung quanh nó và với quá trình nhận thức của con người. Văn bản thuyết minh có các hình thức kết cấu sau:
- Kết cấu theo thời gian;
- Cấu trúc theo không gian;
- Kết cấu theo trật tự logic của đối tượng trần thuật và cảm nhận của người đọc;
- Kết cấu hỗn hợp. Việc sắp xếp các ý trong một bài văn thuyết phục là rất quan trọng. Chủ đề của bài văn tự sự rất đa dạng nên cách sắp xếp các ý cũng đa dạng. Khi sắp xếp ý cần chú ý đến từng kiểu trình bày để có cách sắp xếp ý cho phù hợp. Dưới đây là một số cách cơ bản để tổ chức ý tưởng:
Sắp xếp các ý theo thứ tự: đặc điểm - cấu trúc - công dụng. Cách sắp xếp ý này phù hợp với bài văn thuyết minh về đồ vật. Sắp xếp các ý theo thứ tự: Đặc điểm - cấu tạo - diện mạo và các giai đoạn phát triển trong lịch sử. Cách bố trí này phù hợp với kiểu bài trí hiện vật gắn với truyền thống văn hóa của dân tộc. Sắp xếp các ý theo thứ tự: các yếu tố không gian (trái, phải, trước, sau). Cách sắp xếp ý này phù hợp với kiểu bài thuyết minh về danh lam thắng cảnh. Liệt kê các ý theo thứ tự nhiệm vụ: nguyên liệu - cách chế biến - yêu cầu thành phẩm. Phương pháp này thường áp dụng cho việc giới thiệu các phương pháp và cách thức làm việc.
5.2 Yêu cầu khi viết văn bản thuyết minh
Khi soạn thảo văn bản, người viết cần chú ý các yêu cầu sau:
- Khi bắt đầu viết một bài văn thuyết minh về một vấn đề, hiện tượng nào đó của đời sống, trước hết người viết phải quan sát các sự vật, hiện tượng đó để biết tính chất, đặc điểm của chúng;
- Người viết phải nắm rõ đặc điểm, tính chất của sự vật, hiện tượng cần thuyết minh;
- Trong quá trình viết, người viết cần nêu được những nét chính của sự vật, hiện tượng cần thuyết minh để thông tin chuyển tải đến người đọc được nhanh chóng, dễ hiểu. - Văn bản thuyết minh phải phản ánh trung thực, khách quan, chính xác sự vật, hiện tượng, v.v.
5.3 Các bước để viết bản sao thuyết phục
Bước 01: Xác định đối tượng kể chuyện
Ở bước này, người viết cần:
- Sưu tầm, ghi chép và chọn lọc tư liệu cho bài viết. - Lựa chọn cách trình bày phù hợp. - Sử dụng ngôn ngữ chính xác, dễ hiểu để giải thích và làm nổi bật những đặc điểm cơ bản của đối tượng.
Bước 02: Lập kế hoạch chi tiết
Bước 3: Viết một bài luận thuyết phục toàn diện
Trong đó cũng giống như các loại văn bản khác, khi viết một văn bản thuyết minh cũng được chia làm 3 phần bao gồm:
Mở bài: Giới thiệu về đối tượng kể chuyện.
Thân bài: giới thiệu cấu tạo, tính năng, ưu điểm, cách sử dụng, v.v. của đối tượng cụ thể.
Kết bài: Trình bày thái độ đối với đối tượng.
Nội dung bài viết:
Bình luận