Nghĩa vụ quân sự đối với du học sinh

Nghĩa vụ quân sự là loại nghĩa vụ bắt buộc đối với công dân nam khi đến tuổi nhập ngũ. Tuy nhiên, pháp luật hiện hành vẫn có quy định về những trường hợp được miễn hoặc tạm hoãn tham gia nghĩa vụ quân sự vì lý do đặc biệt. Vậy du học sinh, người nước ngoài định cư có nên thực hiện nghĩa vụ quân sự hay không?

1. Thế nào là nghĩa vụ quân sự?

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 4 Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 thì nghĩa vụ quân sự được quy định là một trong những nghĩa vụ vẻ vang của công dân khi được công tác và phục vụ trong hàng ngũ Quân đội nhân dân. Khi công dân đủ điều kiện tham gia nghĩa vụ quân sự, được tham gia nghĩa vụ quân sự thì sẽ được thực hiện công việc phục vụ tại ngũ và phục vụ trong ngạch dự bị của đội ngũ Quân đội nhân dân Việt Nam.
Theo đó, nghĩa vụ quân sự phục vụ tại ngũ và phục vụ trong ngạch dự bị được quy định cụ thể như sau:

– Theo quy định tại Điều 6 Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 thì nghĩa vụ phục vụ tại ngũ được quy định cho cả công dân nam và công dân nữ như sau:

Đối với công dân nam trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự thì có nghĩa vụ phục vụ tại ngũ trong Quân đội nhân dân;

Đối với công dân nữ khi trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự trong thời bình thì sẽ phục vụ tại ngũ theo diện tự nguyện và khi quân đội có nhu cầu.
– Theo quy định tại Điều 7 Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 thì nghĩa vụ phục vụ trong ngạch dự bị của hàng ngũ Quân đội nhân dân Việt Nam được quy định cho công dân nam và công dân nữ như sau:

Đối với công dân nam trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự thì có nghĩa vụ thực hiện phục vụ trong ngạch dự bị của đội ngũ Quân đội nhân dân Việt Nam khi thuộc một trong các trường hợp như: Hết độ tuổi để gọi nhập ngũ nhưng chưa phục vụ tại ngũ; Thôi phục vụ tại ngũ hoặc thôi phục vụ trong đội ngũ Công an nhân dân;

Đối với công dân nữ trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự thì phục vụ theo chế độ này với ngành, nghề chuyên môn phù hợp với yêu cầu của Quân đội nhân dân Việt Nam.

2. Du học sinh và định cư có phải thực hiện nghĩa vụ quân sự không?

Theo quy định tại khoản 2 mục 4 Luật nghĩa vụ quân sự 2015 thì công dân trong độ tuổi gọi nhập ngũ không phân biệt dân tộc, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo, trình độ văn hóa, nơi cư trú đều phải thực hiện nghĩa vụ quân sự theo quy định của Luật nghĩa vụ quân sự. Theo đó, trường hợp du học sinh, người nước ngoài chưa xóa thường trú tại Việt Nam hoặc chưa xóa thường trú tại Việt Nam thì vẫn phải thực hiện nghĩa vụ quân sự theo quy định. Trong trường hợp đã cắt khẩu tại Việt Nam và trở thành công dân nước sở tại thì sẽ không phải thực hiện nghĩa vụ quân sự.
Vậy du học sinh, người định cư nước ngoài có thuộc nhóm đối tượng được miễn hay được hoãn nghĩa vụ quân sự theo quy định của Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 hay không?
Căn cứ theo quy định tại khoản 2 Điều 41 Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 thì những trường hợp sau được miễn gọi tham gia nghĩa vụ quân sự:

– Công dân là con của thương binh hạng một hoặc con của liệt sĩ;

– Công dân đã có một anh trai hoặc em trai là liệt sĩ;

– Một trong các con của thương binh hạng hai; một trong các con của bệnh binh bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; một trong các con của người bị nhiễm chất động màu da cam và bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên;

– Công dân là người làm công tác cơ yếu nhưng không phải là quân nhân hay Công an nhân dân;

– Công dân là cán bộ, công chức, viên chức, thanh niên xung phong được điều động đi làm việc, công tác ở vùng có điều kiện về kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật với thời gian làm việc từ 24 tháng trở lên.

Trong nhóm những công dân được hoãn nghĩa vụ quân sự không quy định về trường hợp công dân là du học sinh hay người Việt Nam định cư tại nước ngoài được miễn nghĩa vụ quân sự. Do đó mà du học sinh hay người Việt Nam định cư tại nước ngoài vẫn phải có nghĩa vụ thực hiện nghĩa vụ quân sự theo quy định của pháp luật hiện hành. Tuy nhiên, nếu du học sinh, người Việt Nam định cư tại nước ngoài vẫn thuộc 01 trong các đối tượng được nêu trên thì vẫn được miễn thực hiện nghĩa vụ quân sự theo quy định.
Nếu không được miễn tham gia nghĩa vụ quân sự như vậy thì người du học sinh hay người Việt Nam định cư tại nước ngoài có được hoãn tham gia nghĩa vụ quân sự hay không? Nếu hoãn thì được hoãn đến khi nào? Theo quy định tại khoản 1 Điều 41 Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung bởi điểm c khoản 1 Điều 49 Luật Dân quân tự vệ năm 2019 thì những trường hợp sau đây thì công dân được tạm hoãn tham gia nghĩa vụ quân sự:

– Công dân chưa đủ sức khỏe phục vụ tại ngũ theo kết luận của Hội đồng khám sức khỏe có thẩm quyền;

– Công dân đến tuổi tham gia nhập ngũ nhưng là lao động duy nhất phải trực tiếp nuôi dưỡng thân nhân không còn khả năng lao động hoặc chưa đến tuổi lao động hoặc trong gia đình của công dân đó bị thiệt hại nặng về người và tài sản do tai nạn, thiên tai, dịch bệnh nguy hiểm gây ra và có sự Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận;

– Một con của bệnh binh, người nhiễm chất độc da cam suy giảm khả năng lao động từ 61% đến 80%;


– Công dân có anh, chị hoặc em ruột là hạ sĩ quan, binh sĩ đang phục vụ tại ngũ; hạ sĩ quan, chiến sĩ thực hiện nghĩa vụ tham gia Công an nhân dân;

– Người thuộc diện di dân, giãn dân trong 03 năm đầu đến các xã đặc biệt khó khăn theo dự án phát triển kinh tế – xã hội của Nhà nước do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trở lên quyết định;

– Công dân là cán bộ, công chức, viên chức, thanh niên xung phong được điều động đến công tác, làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật;

– Đang học tại cơ sở giáo dục phổ thông; đang được đào tạo trình độ đại học hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục đại học, trình độ cao đẳng hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong thời gian một khóa đào tạo của một trình độ đào tạo.
– Dân quân thường trực…

Trong các trường hợp được tạm hoãn thực hiện nghĩa vụ quân sự được phân tích ở trên thì du học sinh vẫn được tạm hoãn thực hiện nghĩa vụ quân sự cho đến khi hoàn thành xong chương trình học và vẫn trong độ tuổi tham gia nghĩa vụ quân sự. Bởi vì trong những trường hợp được quy định hoãn nghĩa vụ quân sự thì có quy định về trường hợp công dân đang học tập tại các cơ sở giáo dục phổ thông, đào tạo đại học hệ chính quy thì được hoãn bằng thời gian một khoá đào tạo. Theo quy định này, không phân biệt cơ sở giáo dục, đào tạo trong nước hay nước ngoài, trường hợp lưu học sinh theo học chương trình đào tạo trên ở nước ngoài luôn có quyền tạm hoãn thực hiện nghĩa vụ quân sự theo khóa đào tạo.


Như vậy, trường hợp du học sinh, người định cư ở nước ngoài vẫn có hộ khẩu thường trú hoặc đăng ký tạm trú hợp lệ tại Việt Nam và vẫn được công nhận là công dân Việt Nam thì vẫn phải thực hiện nghĩa vụ quân sự bắt buộc theo quy định của pháp luật hiện hành, trừ trường hợp thuộc nhóm đối tượng được miễn, tạm hoãn nghĩa vụ quân sự.

3. Làm thế nào để du học sinh được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự?

Trường hợp xác định thuộc đối tượng được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự theo quy định tại khoản 1 điều 42 Luật nghĩa vụ quân sự 2015 được sửa đổi, bổ sung tại điểm c khoản 1 mục 49 Luật dân quân tự vệ 2019 thì cần làm thủ tục tạm hoãn nghĩa vụ quân sự. Kèm theo đơn phải có giấy tờ chứng minh thuộc đối tượng được tạm hoãn gọi nhập ngũ là sinh viên đang đào tạo trình độ đại học hệ chính quy tại các cơ sở giáo dục đại học hoặc đào tạo trình độ cao đẳng hệ chính quy tại cơ sở dạy nghề ở nước ngoài.
Sau khi chuẩn bị đầy đủ hồ sơ và các giấy tờ hợp lệ, du học sinh sẽ nộp đơn lên ủy ban nhân dân cấp quận, huyện nơi mình cư trú để giải quyết. Vì theo quy định tại Khoản 1 Điều 42 Luật nghĩa vụ quân sự 2015 thì Chủ tịch UBND cấp huyện có thẩm quyền quyết định tạm hoãn, miễn gọi nhập ngũ đối với công dân thuộc diện được miễn, tạm hoãn.
Văn bản pháp luật sử dụng trong bài viết:

– Luật nghĩa vụ quân sự 2015;

- Luật Dân quân tự vệ 2019.