Thủ tục giải quyết yêu cầu tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự

Xin chào Hội đồng tư vấn của ACC, tôi muốn biết thủ tục thụ lý đơn yêu cầu tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự, hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi? Mong được giúp đỡ sớm, xin cảm ơn!

Điều 22 Bộ luật dân sự 2015 quy định về mất năng lực hành vi dân sự:

“Điều 22. Mất năng lực hành vi dân sự
Đầu tiên. Trường hợp một người do mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc cơ quan, tổ chức có liên quan, Tòa án ra quyết định tuyên bố người đó mất năng lực thực hiện hành vi dân sự trên cơ sở kết luận giám định pháp y tâm thần. Khi không còn căn cứ để tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự thì theo yêu cầu của người này hoặc những người có quyền, lợi ích xung quanh hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, Toà án ra quyết định huỷ bỏ quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự. 2. Hành vi dân sự của người mất năng lực hành vi dân sự phải được người đại diện theo pháp luật của người đó lập biên bản và thực hiện.
Như vậy, một người được coi là mất năng lực hành vi dân sự khi có quyết định của Tòa án tuyên bố người đó mất năng lực hành vi dân sự căn cứ vào kết luận giám định pháp y tâm thần.

Theo Điều 24 BLDS 2015 quy định về hạn chế năng lực hành vi dân sự thì:

"Điều 24. Hạn chế năng lực hành vi dân sự
1. Trường hợp người nghiện ma túy hoặc chất kích thích khác dẫn đến phá hoại tài sản của gia đình thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc cơ quan, tổ chức có liên quan, Tòa án có thể ra quyết định tuyên bố người này là người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự. Tòa án quyết định người đại diện theo pháp luật của người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự và phạm vi đại diện. 2. Việc xác lập, thực hiện giao dịch dân sự liên quan đến tài sản của người bị Tòa án hạn chế năng lực hành vi dân sự phải được sự đồng ý của người đại diện theo pháp luật, trừ giao dịch phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày hoặc quy định khác của pháp luật có liên quan. 3. Trong trường hợp không còn căn cứ để tuyên bố một người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự thì theo yêu cầu của người đó, người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, Tòa án ra quyết định hủy bỏ quyết định tuyên bố bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.

Theo điều 376, 377 Bộ luật tố tụng dân sự 2015 quy định:

“Điều 376. Quyền yêu cầu tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự, bị hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi
1. Người có quyền, lợi ích liên quan, cơ quan, tổ chức hữu quan có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi theo quy định của Bộ luật dân sự. 2. Người đã thành niên do thể chất, tinh thần không có khả năng nhận thức, làm chủ hành vi nhưng chưa đến mức mất năng lực hành vi dân sự thì có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố mình khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi theo quy định của Bộ luật dân sự.
“Điều 377. Chuẩn bị xét đơn yêu cầu
Trong thời hạn chuẩn bị xét đơn yêu cầu, theo yêu cầu của người khởi kiện, Toà án có thể yêu cầu giám định tình trạng sức khoẻ, bệnh tật của người bị mất năng lực hành vi dân sự hoặc giám định pháp y tâm thần đối với người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn về nhận thức và làm chủ hành vi. Trong trường hợp này, sau khi nhận được kết luận giám định, Tòa án phải ra quyết định mở phiên họp để xem xét yêu cầu. »
Như vậy, theo quy định trên, cơ quan bạn cũng có thể ra tòa tuyên bố một người mất tích, hạn chế năng lực hành vi hoặc có khó khăn về nhận thức. Bạn có thể kèm theo chứng cứ để chứng minh người đó bị bệnh tâm thần hoặc mắc các bệnh khác khiến họ không thể nhận thức và làm chủ được hành vi của mình.
Tòa án có thể chấp nhận hoặc không chấp nhận yêu cầu của anh ta, tuy nhiên, nếu chấp nhận yêu cầu thì Tòa án sẽ xem xét và ra quyết định về việc mất năng lực hành vi dân sự, hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi.