Mã vạch UPC (Universal Product Code) là gì?

Nếu bạn đã từng nghe đến mã vạch thì chắc hẳn bạn cũng đã từng nghe đến mã UPC. UPC được biết đến là một dạng mã vạch được sử dụng phổ biến trong ngành bán lẻ trên thế giới hiện nay. Vậy chi tiết hơn, mã vạch UPC là gì? Để có câu trả lời cho câu hỏi này, ACC sẽ chia sẻ đến bạn những thông tin cần biết về mã UPC. Đừng bỏ lỡ bài viết này!

1. Mã vạch UPC là gì?

UPC là viết tắt của Universal Product Code, tên tiếng Việt thường gọi là Mã sản phẩm chung. Loại mã này có dãy mã vạch hoàn chỉnh gồm 12 chữ số. Trong đó chứa một dãy gồm 11 chữ số (có giá trị từ 0 đến 9) và một chữ số kiểm tra ở cuối. Mã vạch UPC thường được sử dụng cho các mặt hàng thương mại và chúng được sử dụng rộng rãi ở Hoa Kỳ, Canada, Vương quốc Anh, Úc, New Zealand, Châu Âu và các quốc gia khác. Chúng đã được lưu hành từ những năm 70 của thế kỷ 20 và vẫn còn rất phổ biến cho đến ngày nay.

Và tương tự như mã EAN, việc sử dụng UPC chủ yếu dành cho các sản phẩm được sản xuất cho mục đích tiêu dùng, bán lẻ và quản lý.

Lưu ý rằng trong mã vạch UPC chỉ có chuỗi 12 chữ số và không có chữ cái, ký tự hoặc nội dung khác xuất hiện trên mã vạch. Khác với mã 39 có ký tự chữ số và ký hiệu đặc biệt.

2. Các loại mã UPC

Hiện nay trên thị trường, mã UPC được phát triển với nhiều phiên bản khác nhau như UPC-A, UPC-B, UPC-C, UPC-D và UPC-E. Để cụ thể hơn, đây là thông tin chi tiết về các phiên bản này, tức là:

2.1. Mã UPC-A

UPC-A (hoặc EAN.UCC-12) là mã vạch 12 chữ số được thể hiện trực quan bằng các vạch và khoảng trắng được mã hóa. Mỗi chữ số được thể hiện bằng một mẫu duy nhất gồm 2 vạch và 2 dấu cách. Các thanh và khoảng trống có chiều rộng khác nhau (nhưng tổng chiều rộng không đổi) xen kẽ nhau.

Ví dụ: Các thanh của bạn có thể rộng 1, 2, 3 hoặc 4 mô-đun. Nhưng tổng chiều rộng cho một chữ số luôn là 7 mô-đun; do đó, số 12 chữ số UPC-A yêu cầu tổng cộng 7 × 12 = 84 mô-đun. (Luôn là số cố định)

Bạn có thể dễ dàng nhìn thấy mã vạch UPC-A trên rất nhiều chủng loại hàng hóa tiêu dùng trong các siêu thị hay cửa hàng cũng như trên sách, báo, tạp chí,..

Loại mã vạch này đến nay vẫn còn được ứng dụng nhiều tại Bắc Mỹ và Canada.

Thành phần của mã UPC-A bao gồm:

- Số hệ thống với giá trị trong khoảng từ 0 - 9. Có thể đối chiếu theo bảng sau:

- Mã nhà sản xuất: Gồm 5 số từ 00000 đến 99999 do hội đồng UCC cấp. Tuy nhiên, hệ thống UCC này đã sử dụng mã nhà sản xuất dài hơn 5 chữ số, tên đầy đủ của nó là "mã nhà sản xuất có độ dài thay đổi". Vì vậy, mã sản phẩm sẽ hạn chế hơn.
- Mã sản phẩm: gồm 5 chữ số từ 00000 đến 99999 nhưng với việc áp dụng mã nhà sản xuất dài hơn 5 chữ số nên mã sản phẩm bị hạn chế. Nếu công ty của bạn cung cấp hơn 100.000 sản phẩm khác nhau, bạn có thể yêu cầu mã nhà sản xuất bổ sung từ UCC.
- Kiểm tra chữ số, được tính là EAN-13 với việc thêm số 0 trước dãy chữ số của mã vạch UPC-A.

2.2. Mã UPC-E

Cùng với sự phát triển của UPC-A, mã vạch UPC-E cũng được ứng dụng rộng rãi. UPC-E ra đời dựa trên mã UPC-A bằng cách loại bỏ các số 0 không cần thiết. Có lẽ cũng vì lý do này mà hình thức bên ngoài của mã UPC-E trông “sạch sẽ” hơn so với UPC-A.

So với cùng mật độ in, UPC-E chỉ bằng một nửa chiều rộng của UPC-A. Do đó, loại mã vạch này được coi là phù hợp để in và sử dụng trên bao bì, bao bì hàng hóa và các sản phẩm nhỏ không thể sử dụng mã vạch UPC-A.

• Cách chuyển đổi UPC-A sang UPC-E:

Không phải tất cả các mã UPC-A đều có thể được chuyển đổi thành UPC-E, chỉ một số chuỗi nhất định và được chuyển đổi theo các quy tắc sau:

- Nếu mã nhà sản xuất (5 số) kết thúc bằng chuỗi “000”, “100” hoặc “200” thì dãy số UPC-E sẽ được tạo theo công thức sau: 2 số đầu của mã nhà sản xuất ra cuối. Mã sản phẩm gồm 3 chữ số thay cho chuỗi đã xóa chữ số thứ ba trong mã nhà sản xuất. Điều kiện: Mã sản phẩm phải nằm trong khoảng từ 00000 đến 00999.

- Nếu mã nhà sản xuất kết thúc bằng chuỗi “00” mà không phải trường hợp 1 thì dãy chữ số UPC-E sẽ được hình thành theo nguyên tắc: 3 chữ số đầu của mã nhà sản xuất, 2 chữ số cuối của serial mã số sản phẩm 3 trong mã nhà sản xuất. Điều kiện: Mã sản phẩm phải nằm trong khoảng từ 00000 đến 00099.

- Nếu mã nhà sản xuất kết thúc bằng chuỗi “0”, không đúng với trường hợp 1 và 2, thì dãy số UPC-E sẽ là: 4 số đầu của mã nhà sản xuất Số cuối của mã sản phẩm là số 4 trong mã nhà sản xuất. Điều kiện: Mã sản phẩm phải nằm trong khoảng từ 00000 đến 00009.

- Nếu mã nhà sản xuất không chứa số 0 thì dãy số UPC-E sẽ bao gồm 5 chữ số của mã nhà sản xuất và chữ số cuối cùng của mã sản phẩm. Điều kiện: Mã sản phẩm phải nằm trong khoảng từ 00005 đến 00009.

Sau khi hoàn tất việc chuyển đổi từ mã UPC-A sang mã UPC-E gồm 6 chữ số, số hệ thống (0 hoặc 1) được thêm vào trước dãy này và sau dãy này là số kiểm tra tính trước của UPC-AT.

Ví dụ:

Trường hợp 1: UPC-A: 12000-00456 => UPC-E: 124560

Trường hợp 2: UPC-A: 12300-00045 => UPC-E: 123453

Trường hợp 3: UPC-A: 12340-00005 => UPC-E: 123454

Trường hợp 4: UPC-A: 12345-00005 => UPC-E: 123455

• Quy tắc in cho mã vạch UPC-E:

Với mã vạch UPC-E, bạn sẽ thấy rằng các thanh bảo vệ ở cả hai đầu sẽ in dài hơn các dòng số được mã hóa bên trong.

Số hệ thống được in ở góc dưới bên trái của mã vạch, phía trước các thanh bảo vệ bên trái.

Số kiểm tra nằm ở góc dưới bên phải của mã vạch, sau các thanh bảo vệ ở bên phải.

Các mã bên dưới các mã vạch này hỗ trợ người dùng có thể nhập dữ liệu theo cách thủ công nếu mã vạch bị hỏng khiến đầu đọc mã vạch không quét được.

2.3. Các mã UPC khác

• UPC-B: là phiên bản 12 chữ số của UPC. Mã UPC-B không có chữ số kiểm tra, được phát triển cho Mã thuốc quốc gia (NDC) và Mã mặt hàng liên quan đến sức khỏe quốc gia. Nó có 11 chữ số cộng với 1 chữ số đại diện cho mã sản phẩm. Mã này không được sử dụng phổ biến.
• UPC-C: gồm 12 chữ số với mã sản phẩm và số kiểm tra; Hiện tại loại mã này rất ít được sử dụng.
• UPC-D: thuộc loại mã có độ dài thay đổi, từ 12 chữ số trở lên. Chữ số thứ 12 là chữ số kiểm tra. Không được sử dụng phổ biến.
• UPC-2: thêm 2 chữ số vào UPC dùng để chỉ ấn bản của tạp chí hoặc tạp chí định kỳ.
• UPC-5: thêm 5 chữ số vào UPC dùng để biểu thị giá bán lẻ đề xuất của sách.

Và hiện tại, mã vạch UPC được sử dụng phổ biến và thông dụng nhất là mã UPC-A.

3. Cấu trúc, đặc điểm mã UPC

Cấu trúc của mã UPC thường gồm 2 phần, đó là:

• Phần mã vạch: là các dải màu đen thẳng có độ dày không đều nhau và song song với nhau bởi các khoảng trắng không đều, được sắp xếp theo quy tắc mã hóa nhất định. Với bộ phận này thì không thể nhận biết bằng mắt thường mà cần phải có thiết bị giải mã là máy đọc mã vạch.
• Phần số: đây là phần mã số nằm dưới mã vạch được tạo thành từ 12 chữ số, không có chữ số hay ký tự nào khác. Mắt thường của bạn có thể nhìn thấy nó.

Đặc điểm của mã UPC

Mã UPC bao gồm ba phần chính: mã nhà sản xuất, mã sản phẩm và số kiểm tra.
- Mã nhà sản xuất: 5 chữ số đầu tiên từ 00000 đến 99999. Mã sản xuất do hội đồng UCC cấp cho các công ty có bài báo muốn sử dụng mã UPC. Bây giờ mã nhà sản xuất có thể dài hơn 5 chữ số.
- Mã sản phẩm: cũng bao gồm 5 chữ số từ 00000 đến 99999. Nếu mã nhà sản xuất nhiều hơn 5 chữ số dẫn đến việc mã sản phẩm bị hạn chế và Công ty không thể sử dụng đủ thì Công ty có thể yêu cầu UCC cấp thêm mã nhà sản xuất. .thoát khác.
- Số kiểm tra: nằm ở vị trí cuối cùng. Để có được con số này, bạn phải làm toán. Và đây là quy tắc tính số kiểm tra của mã UPC, đó là:

Lưu ý: Phải thêm số 0 vào trước dãy số mã vạch UPC-A để lấy mã đầy đủ.

4. Mã UPC - Quy tắc kiểm tra tính toán chữ số

Mã UPC được tính theo quy tắc sau:

- Tính tổng các số lẻ (1, 3, 5, 7, 9, 11). Nhân tổng này với 3 để có được một số A.

- Sau đó tính tổng các số chẵn (2, 4, 6, 8, 10) để được số B .

- Cộng A và B lại với nhau và coi phép tính chia hết cho 10. Nếu chia hết thì chữ số kiểm tra là 0. Nếu không chia hết (dư khác 0) thì lấy phần bù (10 - dư) làm chữ số kiểm tra.

Ví dụ:

Có mã vạch UPC-A là "03600056943x" trong đó x là số kiểm tra cần tính.

Bước 1: A = (0 6 0 5 9 3)x3 = 69

Bước 2: B = (3 0 0 6 4) =13

Bước 3: A B = 69 13 = 82

Sau đó chia cho 10 sẽ dư 2 nên lấy (10 - 2) = 8. Vì vậy, số kiểm tra sẽ là 8.

Hoàn thành mã UPC-A: 036000569438.

5. Cách tạo mã vạch UPC

Cách tạo mã vạch đơn giản nhất hiện nay được đa số người dùng sử dụng đó là tạo mã vạch thông qua phần mềm thiết kế tem nhãn mã vạch. Với những phần mềm này, người dùng sẽ được hưởng lợi từ sự đơn giản và tốc độ tạo mã vạch.

Ngoài ra, để sản phẩm, hàng hóa lưu thông ra thị trường, vào các kênh phân phối lớn như siêu thị hay trung tâm thương mại, xuất khẩu ra nước ngoài thì doanh nghiệp cần phải đăng ký mã số mã vạch. (Tham khảo thêm về thủ tục đăng ký mã số, mã vạch https://accgroup.vn/dang-ky-ma-so-ma-vach/)

Qua bài viết này chúng tôi đã chia sẻ đến bạn những thông tin cơ bản nhất về mã vạch UPC. Chúc bạn thành công!