Lạm phát toàn cầu đe dọa xuất khẩu

Lạm phát tại nhiều thị trường tiêu dùng lớn như Hoa Kỳ, Nhật Bản, EU... khiến sức tiêu dùng giảm mạnh. Điều này đặt nhiều doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam vào tình thế đáng báo động.

1. Hoãn, huỷ đơn hàng số lượng lớn

Kể từ cuối tháng 5, các công ty trong nhiều lĩnh vực khác nhau đã có dấu hiệu chững lại ở nhiều thị trường quan trọng do lạm phát. Các dấu hiệu ngày càng trở nên rõ ràng trong 2 tháng tới. Người đứng đầu một trong những nhà xuất khẩu thủy sản lớn của miền Tây than thở, ngay cả thị trường rất ổn định như Nhật Bản cũng phải điều chỉnh giá, tăng trên dưới 20% để bù lạm phát. Người tiêu dùng nước này rất nhạy cảm với biến động giá cả khiến sức mua giảm mạnh. Các đối tác nhập khẩu không hủy đơn hàng mà điều chỉnh thời gian giao hàng thêm 3-5 tháng để chờ người tiêu dùng quen với mức giá mới. Trong khi đó, tại các thị trường như Mỹ và EU, lượng hàng tồn kho vẫn ở mức cao do người dân thắt chặt chi tiêu khiến nhu cầu nhập khẩu giảm mạnh. Một yếu tố quan trọng khác là dịch Covid-19 đã cơ bản được kiểm soát tại nhiều nơi trên thế giới nên các nhà nhập khẩu không quá vội vàng ký hợp đồng như cuối năm 2021, đầu năm 2022. Do đó, xuất khẩu các mặt hàng thủy sản vẫn có thể gặp khó khăn trong nửa cuối năm 2022.

Tuy nhiên, theo ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP): Lạm phát tại nhiều thị trường sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến xuất khẩu thủy sản của Việt Nam trong các tháng trong năm. của xuất khẩu nửa đầu năm nay, dự kiến ​​cả năm vẫn có thể đạt kim ngạch 10 tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng 10-12%.
Đối với ngành chế biến gỗ, tình hình còn khó khăn hơn nhiều. Một số DN cho biết từ quý II trở lại đây, đơn hàng bắt đầu giảm và tổng sản lượng xuất khẩu giảm 30-40% so với năm trước. So với mặt hàng tiêu dùng, mặt hàng gỗ khó tiêu thụ hơn do không phải mặt hàng thiết yếu. Do đó, các nhà nhập khẩu không chỉ hoãn mà còn hủy đơn hàng. Nhiều doanh nghiệp nhỏ bị sa lầy trong nhiều hợp đồng trị giá 1-2 triệu đô la và một doanh nghiệp trung bình 4-5 triệu đô la là bình thường. Việc hủy hợp đồng khiến hàng tồn kho tăng, tiêu thụ trong nước chững lại khiến nhiều doanh nghiệp phải hoạt động cầm chừng. Ông Lê Văn Lương, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Kỹ nghệ gỗ Đại Thành (Bình Định) thừa nhận: Hiện đã qua mùa cao điểm xuất khẩu hàng năm. Tình hình xuất khẩu trong quý III và quý IV chưa có dấu hiệu cải thiện do tình hình thế giới vẫn còn nhiều biến động. Không chỉ những đơn hàng nhỏ, mà ngay cả những đơn hàng lớn DN cũng không dám nhận vì sợ đối tác hủy hợp đồng như vừa qua.

2. Thị trường xuất khẩu và nội địa khó khăn

Một trong những mặt hàng xuất khẩu khó khăn nhất nửa đầu năm 2022 là mặt hàng gạo. Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), giá xuất khẩu gạo bình quân của Việt Nam trong 6 tháng đầu năm nay khoảng 489 USD/tấn, giảm gần 55 USD/tấn so với cùng kỳ năm ngoái. Xuất khẩu gạo nửa năm qua đạt 3,5 triệu tấn, trị giá 1,7 tỷ USD. Đầu tháng 8, trong khi giá gạo Thái Lan tăng trở lại, loại 5% tấm đạt khoảng 420 USD/tấn thì gạo cùng loại của Việt Nam tiếp tục giảm xuống 393 USD/tấn. Ông Nguyễn Văn Đôn, Giám đốc Công ty TNHH Việt Hưng (Tiền Giang) cho biết giá gạo tiếp tục giảm, mất 10-15 USD/tấn tùy loại so với đầu tháng trước.
Nguyên nhân là do thị trường trầm lắng và đang vào vụ thu hoạch lúa hè thu khiến giá lúa gạo trong nước giảm nhẹ 100 - 200 đồng so với tháng trước. Điều này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến nông dân trồng lúa, những người chiếm số lượng rất lớn.
“Xuất khẩu giảm do nhập khẩu từ Trung Quốc giảm trong khi thị trường tiêu thụ chính là Philippines (chiếm gần 50% tổng kim ngạch xuất khẩu) chỉ chấp nhận gạo ở mức giá vừa phải. Các thị trường khác ổn định nhưng sản lượng nhập khẩu không cao. Nhiều khả năng thị trường lúa gạo sẽ tiếp tục trầm lắng đến hết vụ hè thu và có thể khởi sắc trở lại đến cuối tháng 9, đầu tháng 10”, ông Đôn nhận định.

Theo thống kê của cơ quan hải quan Trung Quốc, nước này đã tăng cường nhập khẩu gạo giá rẻ từ Pakistan. Xuất khẩu gạo của Pakistan sang Trung Quốc trong 6 tháng đầu năm 2022 đạt khoảng 345 triệu USD, tăng 96 triệu USD so với cùng kỳ năm 2021. Đây cũng là yếu tố góp phần làm bức tranh xuất khẩu gạo Việt Nam thêm ảm đạm.
Từ đầu năm, nhiều DN nhận định thị trường sẽ gặp nhiều khó khăn do tồn kho nhiều từ cuối năm 2021 nên rất ít đơn hàng trong những tháng đầu năm. Nhận định này đã đúng khi nửa đầu năm 2022, xuất khẩu điều chỉ đạt 1,5 tỷ USD, giảm 9% về lượng và kim ngạch so với cùng kỳ năm 2021. Ba thị trường tiêu thụ điều lớn nhất của Việt Nam đều giảm mạnh về kim ngạch: Hoa Kỳ Mỹ giảm 5%, Trung Quốc gần 38%, Hà Lan (nhà phân phối chính cho thị trường EU) giảm 18,5%. Xuất khẩu điều nhân dự báo sẽ giảm vào cuối năm 2022 do lạm phát tại Mỹ và châu Âu khiến người dân ngần ngại mua... Trước những khó khăn trên, ngành điều phải xin điều chỉnh hạn ngạch xuất khẩu xuống 3,02 tỷ USD, giảm xuống 400 triệu đô la từ năm 2021 và 600 triệu đô la từ mục tiêu năm 2022.
Một doanh nghiệp xuất khẩu cà phê, gia vị tại TP.HCM nhận xét: Không chỉ ở thị trường xuất khẩu, mà thị trường nội địa cũng sụt giảm mạnh. Doanh nghiệp và sản phẩm nông nghiệp gặp nhiều khó khăn trong nửa cuối năm nay