Khu kinh tế đặc biệt là gì, một số đặc điểm và tầm quan trọng

1. Định nghĩa đặc khu kinh tế: 

 Đặc khu kinh tế  (tên tiếng Anh là Special Economic Zone - SEZ), là một trong những mô hình phát triển cao dựa trên mô hình khu kinh tế cơ bản với  đặc điểm là có không gian riêng biệt, có môi trường đầu tư thuận lợi. Đầu tư và kinh doanh đặc biệt thuận lợi cho các nhà đầu tư. Nó có thể là một đơn vị hành chính hoặc một vùng lãnh thổ của một quốc gia được thành lập nhằm mục đích phát triển kinh tế - xã hội rõ ràng hơn phần còn lại của quốc gia đó. Thông thường ở các nước, đặc khu kinh tế  bao gồm các khu vực như khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế, khu kinh tế cửa khẩu, khu công nghệ cao. 

 Tại các đặc khu kinh tế, các ngành nghề, doanh nghiệp đang hoạt động sẽ được hưởng lợi từ các chính sách pháp luật và  ưu đãi đặc biệt  so với các vùng còn lại của cả nước. Thông thường, ở các quốc gia trên thế giới nói chung, các đặc khu kinh tế  thường nằm ở những vùng có tiềm năng phát triển lớn nhất của  quốc gia nhằm mục đích  tăng cường thương mại, tăng cường đầu tư, tạo công ăn việc làm cho người lao động trong  và ngoài nước. Khi tham gia  hoạt động tại đặc khu kinh tế, doanh nghiệp  được hưởng các ưu đãi, ưu đãi thông qua các quy định của pháp luật liên quan đến thuế, hạn ngạch, lao động và các nội dung pháp luật khác có liên quan… nhằm tạo ra hàng hóa, dịch vụ có tính cạnh tranh cao trong khu vực và toàn cầu. 

 Về tổng quan  có thể hiểu: Đặc khu kinh tế  là một không gian lãnh thổ xác định  trong lãnh thổ quốc gia (nếu là đặc khu kinh tế  quốc gia); lãnh thổ cấp vùng (đặc khu kinh tế  cấp vùng) hoặc lãnh thổ cấp tỉnh được quản lý theo  chế độ đặc biệt để thực hiện các hoạt động kinh tế - xã hội nhằm thu hút các nhà đầu tư vào đầu tư sản xuất, kinh doanh, cung ứng dịch vụ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của cả nước, vùng hoặc địa phương. 

 Một số loại đặc khu kinh tế  ở Việt Nam bao gồm  khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế, khu kinh tế cửa khẩu và khu công nghệ cao. Các quy định này được cụ thể hóa tại Nghị định số 82/2018/NĐ-CP ngày 22 tháng 5 năm 2018 của Chính phủ quy định về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế. Trong đó: 

  Khu công nghiệp là khu chuyên sản xuất hàng công nghiệp và thực hiện các dịch vụ cho sản xuất công nghiệp, có ranh giới địa lý xác định  được  cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định thành lập. 

 - Khu chế xuất là khu công nghiệp chuyên sản xuất hàng  xuất khẩu, thực hiện các dịch vụ cho sản xuất hàng xuất khẩu và hoạt động xuất khẩu, có ranh giới địa lý được xác định và  thành lập theo quy định của Chính phủ. . 

 – Khu kinh tế là  khu vực có không gian kinh tế riêng biệt, có môi trường đầu tư  kinh doanh đặc biệt thuận lợi cho các nhà đầu tư. 

 - Khu kinh tế cửa khẩu là khu kinh tế được hình thành trong khu vực biên giới  đất liền có đường biên giới quốc tế hoặc đường biên giới chính và được thành lập theo  điều kiện, trình tự, thủ tục do pháp luật quốc gia quy định. . Khu công nghệ cao là khu công nghiệp được thành lập theo mô hình kinh tế nhằm xây dựng năng lực nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ cao, tạo điều kiện  kết nối giữa đào tạo, nghiên cứu  và sản xuất công nghệ cao, thúc đẩy đổi mới sáng tạo. với công nghệ và từng bước thành lập doanh nghiệp công nghệ cao, kinh doanh hàng  công nghệ cao. Khu công nghệ cao hay còn  gọi  là khu kinh tế kỹ thuật đa chức năng. Khu công nghệ cao cũng được thành lập theo quy định của Chính phủ, có ranh giới xác định và hoạt động theo các quy định pháp luật do Chính phủ quy định  trên cơ sở quy hoạch tổng thể phát triển các khu công nghiệp đã được xây dựng. . 

 2. Một số đặc điểm của đặc khu kinh tế: 

Thứ nhất,  liên quan đến không gian. Các đặc khu kinh tế  là những khu vực thường có ranh giới địa lý xác định, khác biệt với các vùng lãnh thổ khác và không có người ở. Do đó, các khu công nghiệp trong đặc khu kinh tế  thường được xác định ranh giới cụ thể bằng hệ thống hàng rào khu công nghiệp để phân biệt với phần còn lại của lãnh thổ quốc gia. Tại đặc khu kinh tế, mọi  hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh bên trong hàng rào chịu sự điều chỉnh của các quy định của pháp luật có liên quan và các quy phạm pháp luật riêng. Đồng thời, hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh tại các đặc khu kinh tế  thường được hưởng nhiều ưu đãi, khuyến khích của Nhà nước. 

 Thứ hai, về  hoạt động của đặc khu kinh tế. Tại mỗi khu vực của đặc khu kinh tế  có  chức năng hoạt động khác nhau. Cụ thể,  khu công nghiệp là khu  chuyên sản xuất hàng công nghiệp và thực hiện các dịch vụ cho sản xuất công nghiệp do  tổ chức kinh tế thành lập. 

Thứ ba, về thủ tục thành lập. Hiện nay, đặc khu kinh tế  ở Việt Nam  không phải là  khu kinh tế do cá nhân, tổ chức  thành lập mà việc thành lập đặc khu kinh tế  ở Việt Nam phải được tiến hành theo quy định của pháp luật  trên cơ sở  quy hoạch đã được phê duyệt trước đó. 

 Thứ tư, về đầu tư cho sản xuất. Hoạt động đầu tư  sản xuất kinh doanh tại đặc khu kinh tế  luôn là vấn đề quan trọng và được quan tâm trong quá trình xây dựng đặc khu kinh tế. Do đó,  hoạt động đầu tư cho sản xuất tại các đặc khu kinh tế  thường cao nên năng suất và kết quả hoạt động của các đặc khu kinh tế  luôn ở mức cao. 

 Thứ năm, về  chuyên môn hóa. Tại các đặc khu kinh tế, tính chuyên môn hóa  hoạt động sản xuất kinh doanh chiếm một phần rất lớn. Theo đó,  khu chế xuất là khu  chuyên môn hóa cao về sản xuất hàng  xuất khẩu, kinh doanh dịch vụ xuất khẩu, tạo điều kiện tự do thương mại và môi trường cho các tổ chức kinh tế. 

 Thứ sáu, về đầu tư  xuất khẩu. Ở Việt Nam hiện nay, việc  xây dựng các đặc khu kinh tế đang thu hút sự quan tâm của Nhà nước và các nhà đầu tư. Như vậy, trong đặc khu kinh tế  sẽ có các khu  hoặc doanh nghiệp chuyên sản xuất hàng xuất khẩu như  khu chế xuất, doanh nghiệp chế xuất.  

 Trong giai đoạn hiện nay, với xu thế phát triển của thế giới, việc hình thành các liên minh kinh tế, hoạt động đầu tư tại các KKT, nhất là KTĐB có vai trò hết sức quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế và hội nhập của mỗi quốc gia. Đầu tư vào các đặc khu kinh tế ngày càng có quy mô lớn do hoạt động này mang lại  lợi ích to lớn cho nhà nước,  doanh nghiệp và nhà đầu tư.  

 3. Tầm quan trọng của đặc khu kinh tế: 

 Đặc khu kinh tế ra đời góp phần  đổi mới môi trường đầu tư, kinh doanh ở nước ta. Việc phát triển tại các đặc khu kinh tế có ranh giới địa lý xác định cũng như các cơ chế, chính sách ưu đãi đã tạo điều kiện phát huy  lợi thế địa kinh tế, tạo điều kiện áp dụng thủ tục hành chính rút gọn,  tạo  điểm nhấn đầu tư hấp dẫn, góp phần đổi mới môi trường đầu tư, kinh doanh. 

 Đặc khu kinh tế  giúp thu hút  lượng lớn vốn đầu tư  vào  hạ tầng kỹ thuật, sản xuất kinh doanh. Thông qua các hoạt động nhằm thu hút vốn đầu tư trực tiếp cho xây dựng cơ sở hạ tầng bên trong các đặc khu kinh tế, tác động lan tỏa  qua các mối quan hệ kinh tế, thương mại, xã hội và kinh tế. Đặc khu kinh tế  còn góp phần quan trọng trong hoạt động đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội. hạ tầng ngoài hàng rào đặc khu kinh tế. 

 Đặc khu kinh tế giúp thúc đẩy phát triển sản xuất công nghiệp, hình thành một số ngành công nghiệp mũi nhọn góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Khu vực có đặc khu kinh tế, kết quả sản xuất công nghiệp và phát triển kinh tế của nước ta đã thay đổi căn bản. Việc thành lập đặc khu kinh tế  còn tạo công ăn việc làm cho nhiều người lao động, ngoài ra nó còn cung cấp một số phương pháp và môi trường để đào tạo và nâng cao tay nghề cho người lao động.  

 Ngoài ra, các khu kinh tế còn góp phần chuyển giao công nghệ, kỹ năng điều hành và quản lý từ các công ty nước ngoài. Công nghệ do các công ty nước ngoài triển khai trong Khu sẽ là công nghệ  tiên tiến. Điều này sẽ có hiệu ứng gợn trong đất liền. Mặt khác, chính phủ  muốn  kinh nghiệm quản lý của các nhà đầu tư nước ngoài  được chuyển giao cho các nhà quản lý trong nước. Đây  là một trong những vai trò của đặc khu kinh tế.