Khái niệm dân chủ

Lâu nay, nước ta luôn đề cao  dân chủ trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Bởi lẽ, để có được một xã hội, một đất nước phát triển, văn minh như ngày nay, nhân dân ta đã có nhiều nhân nhượng, không màng bản thân  mà vì lợi ích của dân tộc. Vậy dân chủ là gì? Khái niệm, vai trò và bản chất của dân chủ? Hy vọng bài viết dưới đây sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về vấn đề  trên. 

1. Dân chủ là gì? 

Từ những năm kháng chiến chống giặc, nhân dân ta luôn là  lực lượng chủ yếu, quan trọng, quân đội cũng từ nhân dân mà ra, vì vậy trong mọi thời kỳ Đảng và nhà nước ta luôn lấy nhân dân làm gốc cho mọi hoạt động. Mọi vấn đề đều vì dân và vì quyền lợi  của  dân. Do đó, “dân chủ” được coi là một  chế độ do nhà nước hướng tới. Dân chủ là một hệ thống chính trị trong đó mọi quyền lực  và hoạt động của nhà nước  sẽ do nhân dân kiểm soát và giám sát trên mọi lĩnh vực. Vì đó là nhà nước của dân, do dân và vì dân. Toàn bộ quyền lực của Nhà nước thuộc về nhân dân và do nhân dân  trực tiếp hoặc thông qua các cơ quan đại diện thực hiện, đó là những cơ quan đại diện do nhân dân tín nhiệm và bầu ra. Đó cũng  là một cách thể hiện sức mạnh của nhân dân.  

 Theo đó, dân chủ là hình thức tổ chức thể chế chính trị của xã hội  trên cơ sở thừa nhận nhân dân là nguồn gốc của quyền lực và thừa nhận các nguyên tắc bình đẳng, tự do và nhân quyền. Mọi vấn đề của đất nước đều lấy ý kiến ​​của nhân dân, phục vụ  lợi ích của nhân dân. 

 Democracy được dịch sang tiếng Anh như sau: Democracy 

 Ở một số quốc gia trên thế giới, dân chủ còn được coi là một thể chế chính trị mà các quốc gia này hướng tới. Tuy nhiên, tính dân chủ không được thể hiện rõ ràng và cụ thể như ở nước ta. Từ những năm kháng chiến chống  ngoại xâm,  dân chủ ở nước ta đã  thể hiện bên cạnh sự ra đời của nhà nước, đồng thời được coi là một hình thức tổ chức chính trị của nhà nước. 

  Các nhà lãnh đạo,  chính trị  nêu cao tinh thần dân chủ trong mọi hoạt động, mọi vấn đề của đời sống xã hội, làm kim chỉ nam cho mọi hoạt động sau này. Như vậy, dân chủ từ lâu  đã là một phạm trù lịch sử, ngoài việc quyết định mọi hình thái ý thức xã hội, dân chủ còn do tồn tại xã hội và phương thức sản xuất vật chất của xã hội quyết định. 

 Ở đây, tổ chức chính trị - xã hội dựa trên cơ sở thừa nhận nhân dân là nguồn gốc của quyền lực và thừa nhận các nguyên tắc bình đẳng, tự do và nhân quyền. Và như vậy, với ý nghĩa này, dân chủ sẽ tồn tại và phát triển cùng với sự tồn tại và phát triển của con người, là một trong những phương thức tồn tại của con người kể cả khi nhà nước đã biến mất. 

 Vì vậy, việc củng cố và xây dựng một nền dân chủ có  vai trò hết sức quan trọng đối với một quốc gia coi dân chủ là một thể chế chính trị. Thực tế có thể thấy, nếu không có sự ổn định, không  phát triển đúng  theo  chính sách, mục tiêu ban đầu đặt ra  cho đại bộ phận dân cư thì việc thực hiện chính sách sẽ không mang lại hiệu quả thiết thực.  

2. Vai trò của dân chủ: 

 Khác với các hình thức thể chế nhà nước khác, trong thể chế dân chủ, quyền của người dân phải  bình đẳng giữa mọi công dân và tính thượng tôn của pháp luật được chính thức thừa nhận. Và hiện nay, khi nước ta đang chuẩn bị quá độ lên định hướng xã hội chủ nghĩa, việc xây dựng và từng bước hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa có vai trò hết sức quan trọng. Vì vậy, bất kỳ yếu tố nào  quyết định  vận mệnh của một quốc gia  dựa trên nền tảng dân chủ đều phải được hoàn thiện hoặc bổ sung. 

 Chẳng hạn, quyền của người dân vốn là nền tảng của dân chủ cơ sở cần được  xác định rõ hơn và  nuôi dưỡng để  bám rễ sâu vào đời sống cộng đồng. Ví dụ, người dân khi thực thi quyền lực của mình vẫn hạn chế một số hoạt động chính này. Người dân chưa  hiểu hết  giá trị của lá phiếu, chưa được phổ biến rộng rãi, chưa hiểu được tầm quan trọng của lá phiếu của mình. Thậm chí, nhiều trường hợp, người ta chỉ việc làm theo  hướng dẫn của hạng mục công việc, việc biểu quyết hay không chọn ai đó đã  được lên lịch và người ta chỉ việc làm theo. Vậy, giá trị nội tại ban đầu  của cuộc bầu cử có thực sự hiệu quả hay chỉ là hình thức cần thiết? 

 Hay vấn đề khác, người dân có quyền khiếu nại, tố cáo nhưng cải tiến cơ chế tiếp nhận, giải quyết như thế nào để  hiệu quả  hơn? Quyền  của người dân chưa được thực hiện hiệu quả, thời gian giải quyết kéo dài, còn xảy ra tình trạng đùn đẩy trách nhiệm… Đây là những vấn đề cần  được giải quyết sâu sắc trong quá trình xây dựng và phát triển dân chủ ở cơ sở. 

 Vì vậy, vai trò của cơ quan nhà nước là rất quan trọng. Chỉ khi nào nhân dân thực sự thực hiện được quyền lực của mình thì  hoạt động kiểm soát của nhân dân mới thực sự hiệu quả và mang lại chất lượng. Khi người dân thể hiện  quyền lực  thì  vấn đề  mới được giải quyết, lời nói, ý kiến ​​của người dân mới được chuyển đến cơ quan cấp trên. Việc giám sát mới thực sự hiệu quả. Những sai sót trong quá trình thực hiện quyền lực của cơ quan nhà nước đã được  sửa chữa, khắc phục. 

 Chỉ có như vậy mới thực hiện  đúng  bản chất phục vụ nhân dân, mọi lợi ích của nhân dân. Và tất nhiên, khi có được lòng tin của người dân thì mọi vấn đề liên quan đến đời sống, kinh tế, xã hội mới thực sự được hạn chế  như bạo lực, coi thường pháp luật, v.v. Tôn trọng con người  thì công cuộc xây dựng  đất nước mới xã hội chủ nghĩa, kinh tế thị trường định hướng sẽ được đẩy mạnh. Người dân được bày tỏ, đưa ra  quan điểm, ý kiến ​​quý báu để đóng góp  cho nhà nước  

 Hiện nay, nước ta đang xây dựng nền dân chủ trong  vận hành  nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Kinh tế thị trường không phải là một  hệ tư tưởng mà là một hệ thống các tập quán, thể chế đã được hình thành trong thực tế của các nước phát triển và được thử nghiệm qua thời gian với mục đích tạo ra để mỗi cá nhân, mỗi xã hội có một cuộc sống sung túc về  kinh tế. Vì vậy, tạo được niềm tin cho nhân dân, được nhân dân đồng tình ủng hộ về mọi mặt  là một thành công lớn của Đảng và nhà nước.  

 Từ những vai trò trên có thể thấy  dân chủ có vai trò hết sức quan trọng trong mọi vấn đề của đời sống xã hội. Người dân chỉ có thể tin tưởng  chính quyền khi  quan điểm, ý kiến ​​của người dân được truyền đạt đúng đối tượng, được chính quyền chấp nhận và sửa sai nếu để xảy ra sai sót trong quá trình quản lý chứ không phải đùn đẩy trách nhiệm. Dân chủ  là một hệ tư tưởng chính trị mà  nhiều nhà lãnh đạo đã  đấu tranh để đưa đất nước trở thành một nền dân chủ độc lập, dựa vào nhân dân  chứ không dựa vào ý kiến, chính sách và lời nói hào hiệp của một số  cán bộ. 

  Đây được coi là một trong những yếu tố tác động và quyết định đến các vấn đề này. Chẳng hạn,  dân chủ cơ sở ổn định  là tiền đề cho quá trình mở rộng sản xuất, mở rộng thị trường tiêu thụ hàng hóa và liên kết thuận lợi để bảo vệ  giá trị hàng hóa. Nếu dân chủ giúp  các hoạt động  kinh tế thị trường phát triển thì bản thân kinh tế thị trường nhất định thúc đẩy mạnh mẽ  yêu cầu  dân chủ phát triển. 

 3. Thực chất của dân chủ: 

 Thực chất của dân chủ được hiểu là trong một xã hội, chế độ mà  quyền lực thuộc về nhân dân, do nhân dân làm chủ. Dân chủ là vốn quý  nhất của nhân dân, phải  thể hiện ở  vị trí làm chủ, quyền  làm chủ và  lợi ích của nhân dân trong nền dân chủ nhân dân. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Nhân nghĩa là nhân dân. Trên trời không có gì quý bằng người. “Đất nước chúng ta là một nền dân chủ. Bao nhiêu là lợi ích cho con người. Bao nhiêu quyền thuộc về nhân dân. Công trình cải tạo và xây dựng thuộc trách nhiệm của người dân. Sự nghiệp kháng chiến, kiến ​​quốc là công việc của nhân dân. Chính quyền cấp xã ở trung ương do dân bầu ra. Các đoàn thể chính quyền trung ương ở xã do nhân dân tổ chức. Tóm lại, quyền lực và quyền lực nằm ở nhân dân. Từ đó, nó trở thành mục tiêu của mọi vấn đề, sự phát triển trong xã hội và các lĩnh vực khác.  Bản chất của dân chủ  thể hiện ở các mặt khác nhau của đời sống xã hội. Nếu xét về  kinh tế, ta  thấy nền dân chủ xã hội chủ nghĩa dựa trên sở hữu công cộng về  tư liệu sản xuất chủ yếu của toàn xã hội để đáp ứng  nền kinh tế ngày càng phát triển, hội nhập  kinh tế thế giới. Nền kinh tế nước ta phụ thuộc chủ yếu vào  kinh tế tư nhân, đây  là biểu hiện rõ nét nhất của một nền dân chủ. Người dân được tự do  kinh doanh theo nhu cầu của mình mà không phụ thuộc  vào sự quản lý của nhà nước. Người dân được tự do phát triển kinh tế nhưng vẫn tuân theo các quy định của pháp luật  để tạo thành một quy trình thống nhất và thuận tiện cho công tác quản lý.  Về xã hội, văn hóa - tư tưởng, một vấn đề được tiến hành rất tốt ở nước ta. Con người được tự do lựa chọn nơi ở, mưu cầu hạnh phúc,  vui chơi, giải trí tùy theo lứa tuổi. Những vấn đề này được nhà nước hết sức quan tâm và mang tính tâm linh hóa cao. Người dân được tự do theo tín ngưỡng của mình, lựa chọn điều gì tốt cho mình và gia đình… Tất cả những điều này  nhằm tạo ra một xã hội tự do, dân chủ, độc lập nhưng luôn tuân theo những nguyên tắc chung. . 

 Về chính trị, nền chính trị thường đặt dưới sự lãnh đạo  tài ba của giai cấp công nhân, của Đảng và nhà nước  với hệ tư tưởng Mác - Lênin, trong đó mọi lĩnh vực xã hội đều thực hiện quyền lực  nhân dân được thể hiện qua  quyền làm chủ, dân chủ, nhân quyền, ngày càng đáp ứng nhu cầu và quyền lợi  của nhân dân. Mọi người biết và nói về những vấn đề  liên quan đến vận mệnh của đất nước, nơi họ sống và làm việc. Và Đảng ta, Nhà nước ta  là người lắng nghe và tạo mọi điều kiện để nhân dân thực hiện quyền lực của mình. Việc tham gia bầu cử luôn  công khai, minh bạch là một trong những cách giúp nhân dân thực hiện  quyền lực của mình. Bên cạnh đó, hoạt động giám sát cũng được tăng cường, người dân  là đối tượng giám sát chính và đưa ra những ý kiến, quan điểm thiết thực, hiệu quả nhất. Vì chính họ  là những người “dùng và đã dùng dịch vụ này” nên việc đảm bảo ý kiến ​​của người dân được bổ sung, sửa đổi  là điều mà Đảng và nhà nước ta mong muốn nhất.  Như vậy, về tổng thể, nhân dân  là  chủ thể chính mà mọi hoạt động, mọi vấn đề phát sinh trong đời sống xã hội đều phải lấy ý kiến ​​của nhân dân làm cơ sở, làm kim chỉ nam cho mọi hoạt động. Đảng và Nhà nước ta cần nghiêm minh, tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân thực hiện  tốt các quyền  của mình.