Hợp đồng kỳ hạn là gì? Đặc điểm của hợp đồng kỳ hạn

Hợp đồng kỳ hạn là một trong những hợp đồng phổ biến trong xã hội ngày nay. Tuy nhiên không phải ai cũng nắm rõ được hết các đặc điểm của hợp đồng kỳ hạn một cách chính xác nhất. Vậy nên, Công ty Luật ACC sẽ cung cấp các thông tin chi tiết về Hợp đồng kỳ hạn là gì? Đặc điểm của hợp đồng kỳ hạn này ở bài viết dưới đây.

1. Hợp đồng kỳ hạn là gì? 

Căn cứ  khoản 3 Điều 64 Luật Thương mại 2005 quy định: “Hợp đồng về quyền chọn mua hoặc quyền chọn bán là thỏa thuận, theo đó bên mua quyền có quyền được mua hoặc được bán một hàng hóa xác định với mức giá định trước (gọi là giá giao kết) và phải trả một khoản tiền nhất định để mua quyền này (gọi là tiền mua quyền). Bên mua quyền có quyền chọn thực hiện hoặc không thực hiện việc mua hoặc bán hàng hóa đó.”

Theo đó, hợp đồng kỳ hạn có thể được hiểu là một thỏa thuận mà theo đó bên bán cam kết giao và bên mua cam kết nhận hàng hoá tại một thời điểm trong tương lai theo hợp đồng.

2. Đặc điểm của hợp đồng kỳ hạn 

Hợp đồng kỳ hạn, một công cụ quan trọng trên thị trường phái sinh, có những đặc điểm độc đáo và quan trọng mà nhà đầu tư cần hiểu rõ để tận dụng cơ hội đầu tư và quản lý rủi ro một cách hiệu quả.

Tính Pháp Lý: Một trong những đặc điểm quan trọng của hợp đồng kỳ hạn là tính pháp lý cao. Hợp đồng này được pháp luật bảo vệ, đảm bảo rằng các bên tham gia có quyền và nghĩa vụ thực hiện theo cam kết được ghi trong hợp đồng. Sự minh bạch và tính công bằng của các giao dịch trên thị trường phái sinh được đảm bảo thông qua hệ thống luật lệ chặt chẽ và các quy định liên quan.

Tính Thanh Khoản Cao: Hợp đồng kỳ hạn thường được giao dịch trên các sàn giao dịch tập trung, nơi mà có tính thanh khoản cao. Điều này có nghĩa là các nhà đầu tư có thể dễ dàng mua bán vào bất kỳ thời điểm nào trong phiên giao dịch mà không gặp phải khó khăn. Tính thanh khoản cao này tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư điều chỉnh vị thế của họ theo tình hình thị trường và các tin tức thay đổi.

Tính Đa Dạng: Hợp đồng kỳ hạn có tính đa dạng cao, đáp ứng nhu cầu đa dạng của các nhà đầu tư. Các loại hợp đồng kỳ hạn có thể liên quan đến nhiều loại tài sản khác nhau như hàng hóa (dầu, vàng, lúa mạch), hoặc tài sản tài chính (cổ phiếu, chỉ số chứng khoán, ngoại tệ). Sự đa dạng này tạo ra nhiều cơ hội đầu tư và lựa chọn cho các nhà đầu tư, phù hợp với các mục tiêu và chiến lược đầu tư của họ.

Tính Rủi Ro Cao: Mặc dù hợp đồng kỳ hạn mang lại cơ hội lớn cho lợi nhuận, nhưng cũng đi kèm với rủi ro cao. Biến động giá cả của tài sản cơ sở có thể gây ra những biến động lớn trong giá trị của hợp đồng kỳ hạn, ảnh hưởng đến lợi nhuận hoặc lỗ của các nhà đầu tư. Do đó, việc quản lý rủi ro là rất quan trọng khi tham gia vào thị trường phái sinh và giao dịch hợp đồng kỳ hạn.

3. Phân loại hợp đồng kỳ hạn 

Hợp đồng kỳ hạn, như một công cụ tài chính phái sinh, có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, nhưng hai tiêu chí phổ biến nhất là theo tài sản cơ sở và phương thức thanh toán.

3.1 Theo Tài Sản Cơ Sở:

Hợp Đồng Kỳ Hạn Hàng Hóa: Trong loại hợp đồng này, tài sản cơ sở là các loại hàng hóa như vàng, dầu mỏ, ngũ cốc, đường, cà phê, và nhiều mặt hàng khác. Các nhà đầu tư thường quan tâm đến những yếu tố thị trường và cung cầu của các mặt hàng này để đưa ra quyết định đầu tư.

Hợp Đồng Kỳ Hạn Chứng Khoán: Trong loại hợp đồng này, tài sản cơ sở là các loại chứng khoán như cổ phiếu, trái phiếu, quỹ đầu tư, và các công cụ tài chính khác. Sự biến động của thị trường chứng khoán, cùng với các yếu tố kinh tế và chính trị, có thể ảnh hưởng đến giá trị của các hợp đồng kỳ hạn này.

Hợp Đồng Kỳ Hạn Ngoại Tệ: Trong loại hợp đồng này, tài sản cơ sở là các loại ngoại tệ như USD (Đô la Mỹ), EUR (Euro), JPY (Yên Nhật), và nhiều loại tiền tệ khác. Biến động của tỷ giá hối đoái giữa các đồng tiền có thể tạo ra cơ hội lớn cho các nhà đầu tư và doanh nghiệp.

3.2 Theo Phương Thức Thanh Toán:

Hợp Đồng Kỳ Hạn Giao Nhận Thực Tế: Trong loại hợp đồng này, bên mua và bên bán thực hiện giao nhận tài sản cơ sở tại thời điểm đáo hạn của hợp đồng. Điều này có nghĩa là các nhà đầu tư thực sự nhận hoặc giao hàng hóa, chứng khoán hoặc ngoại tệ tại một thời điểm nhất định trong tương lai. 

Hợp Đồng Kỳ Hạn Thanh Toán Bù Trừ: Trong loại hợp đồng này, bên mua và bên bán chỉ thanh toán khoản chênh lệch giá giữa giá thỏa thuận trong hợp đồng và giá thị trường tại thời điểm đáo hạn của hợp đồng. Các bên không cần thực sự giao nhận tài sản cơ sở mà chỉ trao đổi khoản tiền tương ứng với sự chênh lệch giá.

4. Giá trị của hợp đồng kỳ hạn

Giá trị của hợp đồng kỳ hạn

Hợp đồng kỳ hạn, như một công cụ tài chính phái sinh, mang lại nhiều giá trị đối với các doanh nghiệp và nhà đầu tư, từ việc phòng ngừa rủi ro đến việc điều tiết thị trường và đầu cơ.

Phòng Ngừa Rủi Ro:

Một trong những giá trị quan trọng của hợp đồng kỳ hạn là khả năng phòng ngừa rủi ro. Đặc biệt, các doanh nghiệp thường sử dụng hợp đồng kỳ hạn để bảo vệ mình khỏi rủi ro do biến động giá cả của tài sản cơ sở. Ví dụ, một doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu có thể mua hợp đồng kỳ hạn nguyên liệu để cố định giá mua nguyên liệu trong tương lai. Điều này giúp họ dự đoán và quản lý được chi phí sản xuất và tăng cường tính ổn định của kế hoạch kinh doanh.

Đầu Cơ:

Hợp đồng kỳ hạn cũng được sử dụng làm công cụ đầu cơ, nơi mà nhà đầu tư có thể kiếm lời từ biến động giá cả của tài sản cơ sở. Nhà đầu tư có thể mua hoặc bán hợp đồng kỳ hạn với kỳ vọng giá tài sản cơ sở sẽ tăng hoặc giảm trong tương lai. Điều này cho phép họ tham gia vào các thị trường tài chính mà không cần phải sở hữu trực tiếp tài sản cơ sở, từ đó tạo ra cơ hội lợi nhuận và đa dạng hóa portfolio đầu tư của họ.

Điều Tiết Thị Trường:

Cuối cùng, hợp đồng kỳ hạn được sử dụng để điều tiết cung cầu trên thị trường, giúp ổn định giá cả của tài sản cơ sở. Việc mua và bán hợp đồng kỳ hạn có thể tạo ra một lực đẩy để giảm thiểu sự chênh lệch giữa giá mua và giá bán của tài sản cơ sở, từ đó giúp cân bằng thị trường và giảm thiểu biến động giá.

5. Phân biệt hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai

Hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai là hai loại hợp đồng phái sinh được sử dụng phổ biến trên thị trường tài chính. Dưới đây là những điểm tương đồng và khác biệt giữa hai loại hợp đồng này:

Điểm Tương Đồng:

• Thỏa Thuận Mua Bán Tài Sản Cơ Sở: Cả hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai đều là thỏa thuận mua bán tài sản cơ sở với giá đã được thỏa thuận trước tại một thời điểm giao hàng trong tương lai. Điều này cho phép các bên cam kết về giá cả và điều kiện giao dịch trước khi thực hiện giao dịch.
• Giao Dịch Trên Thị Trường Phái Sinh: Cả hai loại hợp đồng đều được giao dịch trên thị trường phái sinh, nơi mà các hợp đồng phái sinh được mua bán và giao dịch.
• Tính Thanh Toán Cao: Cả hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai đều có tính thanh toán cao, nghĩa là thanh toán diễn ra theo giá trị hợp đồng vào thời điểm giao dịch.

Điểm Khác Biệt:

• Quy Định Pháp Luật: Hợp đồng kỳ hạn được quy định bởi Luật Các Hợp Đồng Phái Sinh, trong khi hợp đồng tương lai được điều chỉnh bởi Bộ Luật Dân Sự hoặc các quy định pháp luật tương tự.
• Thị Trường Giao Dịch: Hợp đồng kỳ hạn thường được giao dịch trên thị trường phái sinh Việt Nam hoặc các sàn giao dịch phái sinh quốc tế, trong khi hợp đồng tương lai thường được giao dịch trên sàn Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE) hoặc các sàn giao dịch chứng khoán khác.
• Quy Mô Giao Dịch: Thị trường giao dịch của hợp đồng kỳ hạn thường nhỏ hơn so với thị trường giao dịch của hợp đồng tương lai, với các nhà đầu tư và doanh nghiệp tham gia giao dịch với quy mô nhỏ hơn.
• Tính Thanh Khoản: Tính thanh khoản của hợp đồng tương lai thường cao hơn so với hợp đồng kỳ hạn do sự tham gia lớn hơn từ các nhà đầu tư và tổ chức tài chính trên thị trường.
• Rủi Ro: Rủi ro của hợp đồng tương lai và hợp đồng kỳ hạn cũng có thể khác nhau, phụ thuộc vào tình hình thị trường, tài sản cơ sở và điều kiện giao dịch cụ thể.

6. Ý nghĩa và rủi ro của hợp đồng kỳ hạn

Hợp đồng kỳ hạn mang lại nhiều ý nghĩa quan trọng đối với các doanh nghiệp và nhà đầu tư, từ việc phòng ngừa rủi ro đến việc tham gia đầu cơ và điều tiết thị trường.

• Phòng Ngừa Rủi Ro: Hợp đồng kỳ hạn là công cụ hiệu quả giúp các doanh nghiệp và nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro giá cả của tài sản cơ sở. Ví dụ, một doanh nghiệp xuất khẩu có thể mua hợp đồng kỳ hạn ngoại tệ để cố định giá bán ngoại tệ trong tương lai, từ đó bảo vệ doanh nghiệp khỏi những biến động không lường trước của thị trường ngoại hối.
• Đầu Cơ: Hợp đồng kỳ hạn cũng được sử dụng như một công cụ đầu cơ, cho phép nhà đầu cơ mua hoặc bán hợp đồng với hy vọng lợi nhuận từ biến động giá cả của tài sản cơ sở trong tương lai. Nhà đầu cơ có thể tận dụng các biến động giá để kiếm lời từ sự chênh lệch giữa giá thực tế và giá thỏa thuận trong hợp đồng.
• Điều Tiết Thị Trường: Hợp đồng kỳ hạn cũng được sử dụng để điều tiết cung cầu trên thị trường, giúp ổn định giá cả của tài sản cơ sở. Các nhà đầu tư và doanh nghiệp có thể sử dụng hợp đồng kỳ hạn để bảo vệ mình khỏi những biến động giá đột ngột bằng cách tạo ra các thỏa thuận mua bán tài sản cơ sở với giá cố định trong tương lai.

Rủi Ro của Hợp Đồng Kỳ Hạn:

• Rủi Ro Biến Động Giá: Giá của tài sản cơ sở có thể biến động mạnh trong thời gian ngắn, gây ra rủi ro lớn cho nhà đầu tư. Biến động giá không lường trước có thể dẫn đến thua lỗ hoặc lợi nhuận không mong muốn.
• Rủi Ro Thanh Toán: Nếu một bên không thực hiện đúng nghĩa vụ thanh toán theo hợp đồng, bên kia có thể phải chịu tổn thất lớn. Rủi ro này đặc biệt đối với các nhà đầu tư và doanh nghiệp nhỏ không có khả năng tài chính mạnh mẽ để chịu đựng.
• Rủi Ro Thao Túng Thị Trường: Một số cá nhân hoặc tổ chức có thể thao túng giá cả trên thị trường phái sinh để đạt được lợi ích cá nhân, gây ra những biến động không đáng có và làm mất đi tính minh bạch và công bằng trên thị trường.
• Rủi Ro Hệ Thống: Nếu thị trường phái sinh gặp phải những sự cố hoặc vấn đề kỹ thuật, có thể ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống tài chính. Những rủi ro này có thể gây ra những biến động lớn và ảnh hưởng tiêu cực đến ngành công nghiệp và nền kinh tế. 

7. Câu hỏi thường gặp

7.1. Hợp đồng kỳ hạn là thỏa thuận giữa hai bên về việc mua bán một tài sản cơ sở với giá đã được thỏa thuận trước tại một thời điểm giao hàng trong tương lai?

Trả lời: Có. Theo Điều 2 Luật Các hợp đồng phái sinh 2014, hợp đồng phái sinh là thỏa thuận giữa hai hoặc nhiều bên về việc mua bán một tài sản cơ sở với giá đã được thỏa thuận trước tại một thời điểm giao hàng trong tương lai. Hợp đồng kỳ hạn là một loại hợp đồng phái sinh.

7.2. Hợp đồng kỳ hạn được giao dịch trên thị trường chứng khoán?

Trả lời: Không. Hợp đồng kỳ hạn được giao dịch trên thị trường phái sinh, nơi các bên mua bán các hợp đồng, chứ không phải mua bán tài sản cơ sở trực tiếp. Thị trường phái sinh Việt Nam hiện nay được quản lý bởi Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE) và Trung tâm Giao dịch Phái sinh Việt Nam (MXV).

7.3. Hợp đồng kỳ hạn có tính thanh khoản cao?

Trả lời: Có. Hợp đồng kỳ hạn được giao dịch trên thị trường tập trung, có tính thanh khoản cao, dễ dàng mua bán. Điều này giúp nhà đầu tư có thể dễ dàng thực hiện các giao dịch và quản lý rủi ro.

Hợp đồng kỳ hạn vô cùng quan trọng và cần thiết. Nếu bạn có thắc mắc về vấn đề Hợp đồng kỳ hạn là gì? Đặc điểm của hợp đồng kỳ hạn, bạn có thể liên hệ trực tiếp với chúng tôi để được tư vấn tận tình và hiệu quả nhất.