Quy định về đặc điểm của hợp đồng có yếu tố nước ngoài

Hợp đồng có yếu tố nước ngoài thường được điều chỉnh bởi các quy định pháp luật liên quan đến giao dịch quốc tế, bảo vệ quyền và nghĩa vụ của các bên, và giải quyết tranh chấp theo các nguyên tắc quốc tế. Do đó, loại hợp đồng này thường sẽ có thể mang tính chất phức tạp. Hãy cùng chúng tôi điểm qua các quy định về đặc điểm của hợp đồng có yếu tố nước ngoài để có thể bảo vệ quyền lợi của bản thân khi tham gia ký kết hợp đồng.

Quy định về đặc điểm của hợp đồng có yếu tố nước ngoài

1. Hợp đồng có yếu tố nước ngoài là gì?

Hợp đồng là một loại hình giao dịch dân sự, thể hiện quyền và nghĩa vụ giữa các bên tham gia. Khi một hợp đồng có yếu tố nước ngoài, nghĩa là hợp đồng có giao dịch dân sự liên quan đến nước ngoài.

Theo quy định của Điều 663 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự có yếu tố nước ngoài được xác định theo các điều kiện sau:

• Ít nhất một trong các bên tham gia hợp đồng là chủ thể nước ngoài.
• Các bên tham gia có thể là công dân Việt Nam hoặc pháp nhân Việt Nam, nhưng hành động liên quan đến việc thành lập, thay đổi, thực hiện hoặc chấm dứt quan hệ đó xảy ra tại nước ngoài.
• Các bên tham gia có thể là công dân Việt Nam hoặc pháp nhân Việt Nam, nhưng đối tượng của quan hệ dân sự đó ở nước ngoài.

Do đó, trong trường hợp tranh chấp liên quan đến hợp đồng dân sự có yếu tố nước ngoài, ba yếu tố quan trọng để xác định là: (i) sự tham gia của chủ thể nước ngoài, (ii) hợp đồng được xác lập, thay đổi, thực hiện hoặc chấm dứt quan hệ đó xảy ra tại nước ngoài và (iii) đối tượng của quan hệ dân sự ở nước ngoài.

2. Quy định về đặc điểm của hợp đồng có yếu tố nước ngoài 

Một số đặc điểm tiêu biểu của hợp đồng có yếu tố nước ngoài bao gồm:

- Các yếu tố trong hợp đồng có liên quan đến nước ngoài (Điều 663 Bộ luật Dân sự 2015):

• Sự hiện diện của chủ thể nước ngoài: Một trong các bên tham gia hợp đồng là cá nhân hoặc tổ chức pháp nhân có quốc tịch hoặc trụ sở tại quốc gia nước ngoài. Chủ thể này có thể là một doanh nghiệp nước ngoài, một công dân nước ngoài, hoặc một tổ chức quốc tế.
• Sự kiện pháp lý xảy ra tại nước ngoài: Quá trình xác lập, thay đổi, thực hiện hoặc chấm dứt hợp đồng diễn ra tại quốc gia nước ngoài. Điều này có thể bao gồm việc thực hiện các giao dịch kinh doanh, quản lý tài sản, hoặc giải quyết tranh chấp tại nước ngoài.
• Đối tượng của giao dịch có liên quan đến nước ngoài: Hợp đồng có yếu tố nước ngoài thường liên quan đến tài sản, dịch vụ, hoặc quan hệ pháp lý có liên quan đến quốc gia nước ngoài. Ví dụ: một hợp đồng mua bán hàng hóa từ nước ngoài hoặc một hợp đồng cung cấp dịch vụ cho một tổ chức nước ngoài có yếu tố nước ngoài.

- Luật áp dụng (Điều 664 Bộ luật Dân sự 2015):

• Hợp đồng có yếu tố nước ngoài có thể chịu sự ảnh hưởng của luật pháp quốc tế hoặc các hiệp định quốc tế. Quy định về lựa chọn luật áp dụng và việc giải quyết xung đột pháp lý trong hợp đồng này thường phức tạp hơn so với hợp đồng hoàn toàn trong phạm vi một quốc gia.
• Điều 664 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về xác định pháp luật áp dụng đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài, theo đó pháp luật áp dụng đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài được xác định theo điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên hoặc luật Việt Nam. 

- Giải quyết tranh chấp hợp đồng có yếu tố nước ngoài (Điều 2 Luật Trọng tài thương mại 2010, Điều 469 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015):

• Việc giải quyết tranh chấp có thể được thực hiện thông qua hai hình thức chính là trọng tài và Tòa án.
• Trong trường hợp giải quyết bằng trọng tài, áp dụng cho các hợp đồng thương mại, theo quy định tại Điều 2 Luật Trọng tài thương mại 2010. Trọng tài có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp phát sinh từ hoạt động thương mại hoặc giữa các bên trong đó ít nhất một bên có hoạt động thương mại. Các tranh chấp khác có thể được giải quyết bằng hòa giải thương mại theo quy định.
• Ngoài ra, tranh chấp cũng có thể được giải quyết thông qua Tòa án. Theo quy định tại Điều 469 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, Tòa án có thẩm quyền đối với các tranh chấp dân sự mang yếu tố nước ngoài, như khi một bên là cá nhân hoặc tổ chức có trụ sở, cư trú, hoặc tài sản tại Việt Nam. Điều này cũng bao gồm các trường hợp như vụ việc ly hôn hoặc vụ việc về quan hệ dân sự mà có liên quan đến Việt Nam và các bên liên quan.

Ngoài ra, việc thực hiện quyền và nghĩa vụ qua biên giới quốc gia cũng là một đặc điểm của hợp đồng có yếu tố nước ngoài. Theo đó, các bên tham gia hợp đồng có yếu tố nước ngoài có thể phải thực hiện quyền và nghĩa vụ của họ ở cả hai quốc gia, có thể đối mặt với các quy định về thuế, xuất khẩu/nhập khẩu, và các vấn đề tài phán quốc tế.

3. Thực hiện hợp đồng có yếu tố nước ngoài thế nào?

Theo Điều 683 Bộ luật Dân sự 2015, để thực hiện một hợp đồng dân sự có yếu tố nước ngoài, có một số bước quan trọng cần được thực hiện:

Bước 1: Xác định pháp luật áp dụng:

Đầu tiên, việc xác định pháp luật áp dụng là cực kỳ quan trọng. Nếu có thể, các bên nên thoả thuận về pháp luật áp dụng. Trong trường hợp không có thoả thuận, áp dụng pháp luật của quốc gia có mối liên hệ gắn bó nhất với hợp đồng.

Bước 2: Xác định mối liên hệ gắn bó (nếu cần):

Để xác định quốc gia có mối liên hệ gắn bó nhất với hợp đồng, cần xem xét các yếu tố như địa chỉ cư trú, địa chỉ đăng ký hoặc thành lập của doanh nghiệp, và thường xuyên thực hiện công việc.

Bước 3: Tuân thủ nguyên tắc thoả thuận:

Nếu các bên thành công thoả thuận về pháp luật áp dụng, điều quan trọng là thoả thuận này phải tuân thủ các nguyên tắc, bao gồm không ảnh hưởng đến quyền lợi của người thứ ba và được sự đồng ý của tất cả các bên.

Bước 4: Quy định về hình thức của hợp đồng:

Cuối cùng, cần xem xét quy định về hình thức của hợp đồng. Nếu hình thức không phù hợp với pháp luật áp dụng nhưng phù hợp với pháp luật của nước giao kết hợp đồng hoặc pháp luật Việt Nam, thì Việt Nam sẽ công nhận hình thức đó.

4. Pháp luật điều chỉnh hợp đồng dân sự có yếu tố nước ngoài là pháp luật của nước nào?

Điều 664 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về xác định pháp luật áp dụng đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài, theo đó pháp luật áp dụng đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài được xác định theo điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên hoặc luật Việt Nam. Nếu trong các điều ước quốc tế đó hoặc luật Việt Nam có quy định các bên được lựa chọn thì pháp luật áp dụng đối với quan hệ có yếu tố nước ngoài đó do các bên thỏa thuận.

Ngoài ra, trường hợp không xác định được pháp luật áp dụng theo Điều 664 thì pháp luật áp dụng là pháp luật của nước có mối liên hệ gắn bó nhất với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài đó (nước có mối liên hệ gắn bó nhất với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài được giải thích tại khoản 2 Điều 683 Bộ luật Dân sự 2015).

Ngoài ra, theo Điều 683 Bộ luật Dân sự 2015, các bên trong quan hệ hợp đồng có yếu tố nước ngoài được thỏa thuận lựa chọn pháp luật áp dụng đối với hợp đồng, trừ các trường hợp tại khoản 4, 5 và 6 Điều này (Đối tượng của hợp đồng là bất động sản hoặc pháp luật được các bên lựa chọn trong quan hệ hợp đồng lao động, hợp đồng tiêu dùng mà ảnh hưởng đến quyền lợi tối thiểu của người lao động, người tiêu dùng).

Ngoài ra cũng có thể áp dụng các quy định pháp luật sau để điều chỉnh hợp đồng có yếu tố nước ngoài:

- Điều ước quốc tế: theo Điều 665 Bộ luật Dân sự 2015

+ Trường hợp điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định về quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài thì quy định của điều ước quốc tế đó được áp dụng.

+ Trường hợp điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác với quy định của Phần này và luật khác về pháp luật áp dụng đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài thì quy định của điều ước quốc tế đó được áp dụng.

- Áp dụng tập quán quốc tế: theo Điều 666 Bộ luật Dân sự 2015

Các bên được lựa chọn tập quán quốc tế trong trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 664 của Bộ luật này. Nếu hậu quả của việc áp dụng tập quán quốc tế đó trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam thì pháp luật Việt Nam được áp dụng.

- Áp dụng pháp luật nước ngoài: theo Điều 667 Bộ luật Dân sự 2015

Trường hợp pháp luật nước ngoài được áp dụng nhưng có cách hiểu khác nhau thì việc áp dụng phải theo sự giải thích của cơ quan có thẩm quyền tại nước đó.

Như vậy, pháp luật nước nào sẽ được áp dụng để giải quyết tranh chấp hợp đồng dân sự mang yếu tố nước ngoài sẽ ưu tiên dựa vào sự thỏa thuận của các bên, sau đó là pháp luật nơi các bên cư trú hoặc pháp luật nước có mối liên hệ gắn bó nhất với hợp đồng.

5. Hình thức hợp đồng có yếu tố nước ngoài

Hình thức hợp đồng có yếu tố nước ngoài

Hình thức của hợp đồng có yếu tố nước ngoài được xác định theo quy định của pháp luật áp dụng trong hợp đồng đó, như được quy định trong khoản 7 của Điều 683 Bộ luật Dân sự. Điều này có nghĩa là hình thức của hợp đồng sẽ tuân theo quy định của pháp luật của quốc gia mà hợp đồng được thực hiện.

Tuy nhiên, trong trường hợp hình thức của hợp đồng không phù hợp sau khi áp dụng, nhưng lại phù hợp với pháp luật của nước giao kết hợp đồng hoặc pháp luật Việt Nam, thì tại Việt Nam, hình thức của hợp đồng này sẽ được công nhận

6. Câu hỏi thường gặp

6.1 Hợp đồng có yếu tố nước ngoài có thể được chấm dứt theo quyết định của một bên trong các trường hợp do pháp luật quy định hay không?

Có thể. Hợp đồng có yếu tố nước ngoài có thể được chấm dứt theo quyết định của một bên trong các trường hợp do pháp luật quy định, ví dụ: trường hợp vi phạm hợp đồng, trường hợp bất khả kháng

6.2 Hợp đồng có yếu tố nước ngoài có thể được chấm dứt theo thỏa thuận của các bên hay không?

Có thể. Hợp đồng có yếu tố nước ngoài có thể được chấm dứt theo thỏa thuận của các bên và phải được thực hiện bằng văn bản.

6.3 Hợp đồng có yếu tố nước ngoài có thể được sửa đổi hoặc bổ sung hay không?

Có thể. Hợp đồng có yếu tố nước ngoài có thể được sửa đổi hoặc bổ sung theo thỏa thuận của các bên tham gia. Việc sửa đổi hoặc bổ sung hợp đồng phải được thực hiện bằng văn bản.

Hy vọng qua bài viết, Công ty Luật ACC đã giúp quý khách hàng hiểu rõ hơn về Quy định về đặc điểm của hợp đồng có yếu tố nước ngoài. Đừng ngần ngại hãy liên hệ với Công ty Luật ACC nếu quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc gì cần tư vấn giải quyết.