1. Quy định chung về thủ pháp hỏi cung bị can
Thủ thuật hỏi cung bị can phải được tiến hành theo nguyên tắc khoa học. Cụ thể, việc áp dụng nó trong thực tiễn xét hỏi bị can phải đảm bảo các yêu cầu sau:
- Tính tích cực: Tính tích cực của việc hỏi cung bị can thể hiện ở chỗ, Điều tra viên phải luôn nắm thế chủ động, biết vận dụng linh hoạt mọi thủ đoạn hỏi cung để đạt được mục đích đề ra trên cơ sở tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của Điều luật. pháp luật. pháp luật. Đối với những bị cáo từ chối khai báo hoặc khai báo gian dối thì việc xét hỏi phải liên tục mang tính công kích. Lúc này, Điều tra viên không chỉ là người ghi chép những thông tin do bị can cung cấp mà phải chủ động, sáng tạo vận dụng mọi phương tiện mà pháp luật cho phép để có được những thông tin chính xác về bị can. - Mục đích rõ ràng: Việc hỏi cung bị can có mục đích rõ ràng có nghĩa là trong mọi trường hợp, trước khi tiến hành hỏi cung bị can, người điều phối phải xác định rõ mục đích chính xác của việc hỏi cung bị can và cung cấp những thông tin cần thiết, để có được thông tin cần thiết, liên quan đến vụ việc chứ không chỉ bất kỳ thông tin nào. Để đạt được mục tiêu này, Điều tra viên phải xác định rõ vấn đề cần làm rõ, những thông tin, tài liệu phải thu thập trong quá trình hỏi cung. Đồng thời phải luôn cố gắng, quyết tâm thực hiện mục tiêu đã đề ra, biết lựa chọn và vận dụng các thủ đoạn, phương tiện thích hợp để đạt được mục tiêu đó.
Hỏi cung bị can là gì?
Hỏi cung bị can là hoạt động điều tra nhằm thu thập chứng cứ từ lời khai của bị can.
hỏi cung bị can là gì
Khái niệm hỏi cung bị can được hiểu như sau:
Hỏi cung bị can là một biện pháp điều tra được thực hiện nhằm lấy lời khai của bị can về những tình tiết liên quan đến vụ án, phục vụ cho việc điều tra, xử lý vụ án này.
Hỏi cung bị can là một phương pháp thu thập chứng cứ quan trọng trong quá trình điều tra vụ án hình sự. Phương pháp điều tra này được đặc trưng bởi ba đặc điểm sau:
- Phổ biến;
- Độ phức tạp cao;
- Hiệu quả. Thực chất của việc hỏi cung bị can là sự đấu tranh về ý chí và lý trí giữa Điều tra viên và bị can. Vì vậy, để hoạt động này đạt hiệu quả cao đòi hỏi Điều tra viên phải có trình độ pháp luật và nghiệp vụ cao, có kiến thức tâm lý xã hội sâu rộng, có nhiều kinh nghiệm trong công tác hỏi cung và luôn xác định rõ mục đích, nhiệm vụ hỏi cung, các biện pháp, biện pháp hỏi cung. phương tiện thực hiện để đạt được mục tiêu đề ra.
Khi đã có quyết định khởi tố bị can, cơ quan điều tra phải triệu tập bị can để xét hỏi. Giấy triệu tập bị can dùng để yêu cầu bị can được tại ngoại để cơ quan điều tra lấy lời khai hoặc tham gia các hoạt động điều tra khác.
Thông thường, việc hỏi cung bị can được tiến hành tại cơ quan điều tra hoặc trại giam, nhưng cũng có thể tiến hành tại nhà của bị can. Không được hỏi cung bị can vào ban đêm, trừ trường hợp không thể trì hoãn nhưng phải ghi rõ lý do vào biên bản.
- Tính khách quan, đầy đủ: Tính khách quan, đầy đủ của việc hỏi cung bị can thể hiện ở chỗ, khi tiến hành hỏi cung bị can, Điều tra viên phải thu thập đầy đủ tài liệu, chứng cứ để buộc tội bị can và minh oan cho bị can, các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ. trách nhiệm hình sự của bị cáo. Mặt khác, khi tiến hành hỏi cung bị can, Điều tra viên không được tự ý sửa chữa, bổ sung lời khai của bị can, sửa chữa cho phù hợp với ý kiến chủ quan của mình và ép buộc bị can phải thực hiện. những ý kiến chủ quan này. Một trong những điều kiện để bảo đảm tính khách quan, đầy đủ của việc hỏi cung bị can là khi tiến hành hoạt động này, Điều tra viên không được đặt những câu hỏi mang tính chất vu vơ và biên bản phải ghi chép trung thực nguyên văn lời khai của bị can. .
- Cần khai thác hợp lý đặc điểm nhân thân của bị can: Đây là yêu cầu quan trọng phải được chấp hành nghiêm ngặt khi xét hỏi bị can. Hiệu quả của hoạt động này phụ thuộc vào khả năng của Điều tra viên và trình độ khai thác, sử dụng các tài liệu về đặc điểm nhân thân của bị can trong quá trình hỏi cung. Nếu không khai thác, sử dụng các tài liệu này thì Điều tra viên không thể thiết lập và duy trì mối liên hệ tâm lý với bị can, một trong những điều kiện cần thiết để đạt được mục tiêu hỏi cung. Vì vậy, khi hỏi cung bị can, Điều tra viên không những cần nắm vững các tài liệu về đặc điểm nhân thân của bị can như đặc điểm tâm lý, trình độ văn hóa, nghề nghiệp, thế giới quan... nhưng cơ sở này phải xác định và chọn chiến thuật thẩm vấn thích hợp.
Trong quá trình thẩm vấn, có thể phân tích các bước của quá trình này như sau:
2. Chuẩn bị cho cuộc thẩm vấn
Chuẩn bị phỏng vấn là giai đoạn mà điều tra viên chuẩn bị các điều kiện chiến thuật và kỹ thuật cần thiết để cuộc phỏng vấn diễn ra suôn sẻ.
Hỏi cung bị can là một biện pháp điều tra phức tạp, hiệu quả của nó phụ thuộc rất nhiều vào sự chuẩn bị của Điều tra viên. Công tác chuẩn bị được tiến hành khoa học, chu đáo sẽ tạo điều kiện cho điều tra viên chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong việc lựa chọn và vận dụng các kỹ thuật phỏng vấn phù hợp với từng tình huống cụ thể để thu thập câu trả lời. Bị cáo khai báo đầy đủ, chính xác, thiết thực, không rơi vào thế bị động, lúng túng trước những diễn biến phức tạp của phần xét hỏi. Đặc biệt, trong những vụ án phức tạp, có nhiều bị can hoặc bị can có thái độ ngoan cổ, từ chối khai báo hoặc khai báo gian dối thì việc chuẩn bị chu đáo cho mỗi cuộc hỏi cung là một yêu cầu không thể thiếu.
Khi chuẩn bị hỏi cung, điều tra viên cần phải giải quyết tốt một số công việc cụ thể sau:
2.1 Nghiên cứu hồ sơ vụ án và các tài liệu khác có liên quan
Điều tra viên cần nghiên cứu kỹ những tài liệu, chứng cứ đã thu thập được từ những biện pháp điều tra như khám nghiệm hiện trường, khám xét, lấy lời khai người làm chứng, người bị hại, trưng cầu giám định... Đồng thời, cần thu thập và nghiên cứu những tài liệu khác có liên quan đến hành vi phạm tội của bị can trước đó như trích lục tiền án, tiền sự, hồ sơ những vụ án do bị can gây ra trước đây và những tài liệu thu được từ những biện pháp trinh sát phản ánh mối quan hệ mang tính chất tội phạm của bị can, những biểu hiện nghi vấn của bị can trước, trong và sau khi vụ án xảy ra ...
Trong những trường hợp khi nội dung, tính chất của vụ án liên quan tới các lĩnh vực chuyên môn kỹ thuật, điều tra viên cần chuẩn bị cho mình những kiến thức cần thiết về các chuyên ngành đó để tránh lúng túng khi sử dụng các thuật ngữ chuyên ngành và xác định chính xác phạm vi những vấn đề cụ thể cần làm rõ trong các vụ án này.
Trên cơ sở nghiên cứu hồ sơ vụ án và các tình hình khác liên quan, điều tra viên phải xác định được những vấn đề cần phải làm rõ, cần phải thu thập bổ sung hay cần phải kiểm tra, xác minh lại để sử dụng trong quá trình hỏi cung; những tài liệu, chứng cứ có thể sử dụng để đấu tranh với bị can, phương pháp và trình tự sử dụng chúng. 2.2 Tìm căn cước bị can
Việc nghiên cứu nhân thân bị can phải xuất phát từ luận điểm về con người nói chung và về nhân cách tác giả nói riêng. Điều tra viên phải thu thập tài liệu để làm rõ những dấu hiệu cụ thể về nhân thân của bị can như: dấu hiệu nhân khẩu - xã hội (giới tính, độ tuổi, trình độ học vấn, nghề nghiệp, vai trò xã hội, xuất thân...) công an (địa vị...); dấu hiệu tâm lý - đạo đức (thái độ của bị cáo đối với các giá trị đạo đức xã hội khác nhau); dấu hiệu pháp lý hình sự của bị can (động cơ, mục đích) ý định phạm tội, tiền án, tiền sự, các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ,...) Trên cơ sở đó lựa chọn, áp dụng các kỹ thuật hỏi cung phù hợp.
Tài liệu về nhân thân của bị can, (người tình có thể thu thập và tra cứu qua hồ sơ tội phạm, hồ sơ nhân thân, sổ nhân sự, tiền án, tiền sự, phiếu kiểm tra...
2.3 Lập kế hoạch phỏng vấn
Trong mọi trường hợp, trước khi hỏi cung bị can, Điều tra viên phải xây dựng kế hoạch hỏi cung. Đối với những trường hợp hỏi cung đơn giản hoặc khi không có thời gian chuẩn bị, Điều tra viên có thể chỉ cần lập kế hoạch hỏi cung bị can trong đầu hoặc soạn sẵn dưới dạng văn bản đơn giản liệt kê các câu hỏi sẽ hỏi khi hỏi cung bị can. Đối với phần xét hỏi phức tạp, liên quan đến việc làm sáng tỏ một số lượng lớn các tình tiết của vụ án, phải sử dụng nhiều tài liệu, chứng cứ để đấu tranh với các bị cáo, nhất là những kẻ thủ ác. Ngay cả khi họ hợp tác với cơ quan điều tra để làm rõ vụ án thì kế hoạch hỏi cung phải được lập thành văn bản. Một kế hoạch hỏi cung thường bao gồm các nội dung cốt lõi sau:
- Những vấn đề cần làm rõ trong quá trình xét hỏi.
Những vấn đề cần làm rõ khi xét hỏi bao gồm những tình tiết mà bị cáo biết có liên quan đến vụ án. Khi xác định những vấn đề nêu trên, Điều tra viên cần căn cứ vào quy định của Bộ luật tố tụng hình sự về những vấn đề phải chứng minh trong vụ án hình sự quy định tại Điều 85 của Bộ luật này. Ngoài ra, trong quá trình hỏi cung người chưa thành niên phạm tội, Điều tra viên còn phải thu thập chứng cứ để làm rõ những vấn đề khác được quy định tại Điều 416 Bộ luật tố tụng hình sự.
Mặt khác, khi xác định những vấn đề cần làm rõ trong quá trình hỏi cung, Điều tra viên cần thực hiện nhiệm vụ của mình là thu thập thông tin, tài liệu để xác định vai trò, vị trí, mức độ phạm tội của các bị cáo khác trong vụ án. (nếu có) và thông tin, tài liệu dùng để mở rộng hoạt động điều tra.
- Thu thập tài liệu, chứng cứ.
Trong kế hoạch hỏi cung, Điều tra viên phải ghi rõ những tài liệu, chứng cứ đã thu thập được về hành vi phạm tội của bị can thông qua việc áp dụng các biện pháp tố tụng điều tra hoặc các biện pháp nghiệp vụ ghi nhận. . Đồng thời, xác định những tài liệu, chứng cứ có thể xuất trình để đấu tranh với bị cáo, trình tự và phương pháp sử dụng chúng. Để thuận tiện cho việc sử dụng các tài liệu, chứng cứ này khi hỏi cung bị can, Điều tra viên cần ghi rõ nguồn gốc của các tài liệu, chứng cứ này cũng như số trang của hồ sơ phản ánh chúng.
- Các câu hỏi được đặt ra mà người được hỏi phải trả lời.
Trong giai đoạn tiền hỏi cung, Điều tra viên không thể xác định chính xác tất cả các vấn đề có thể cần hỏi bị can khi hỏi cung. Vì vậy, trong kế hoạch hỏi cung, Điều tra viên chỉ cần dự kiến những câu hỏi trọng tâm, có thể thấy trước bị can sẽ phải trả lời hoặc những câu hỏi mà việc hỏi cung này dựa trên những tài liệu phải được giữ bí mật. Đồng thời, người phỏng vấn phải xác định được thứ tự các câu hỏi đặt ra trong cuộc phỏng vấn và mối quan hệ của từng câu hỏi với các câu hỏi đặt trước và đặt sau. Khi xét hỏi bị can có thể sử dụng các loại câu hỏi sau:
Câu hỏi chứng thực bổ sung.
Đây là những câu hỏi mà bị cáo được hỏi nhằm mục đích thu thập tài liệu bổ sung cho lời khai trước đó của bị cáo, loại trừ những đoạn chưa đầy đủ trong lời khai hoặc nhằm mục đích cụ thể hóa lời khai này.
Câu hỏi sửa chữa tuyên bố.
Đây cũng là những câu hỏi được đặt ra với mục đích cụ thể hóa lời khai, nhưng thường là chi tiết hóa, đính chính các tài liệu đã thu thập được.
Câu hỏi nhắc nhở. Đây là những câu hỏi được đặt ra nhằm mục đích khôi phục trí nhớ của bị can, khơi dậy trong trí nhớ của bị can những liên tưởng khác nhau, để bị can nhớ lại những chi tiết mà điều tra viên cần làm sáng tỏ trong tâm trí.
Đề thi.
Đây là những câu hỏi nhằm mục đích xác minh lời khai hoặc thu thập tài liệu để xác minh lời khai của chính bị can.
Câu hỏi tiết lộ lời khai sai.
Đây là những câu hỏi được đặt ra nhằm mục đích vạch trần những sự dối trá trong lời khai của bị can khi Điều tra viên có cơ sở khẳng định. Việc nêu những vấn đề này thường gắn với việc đưa ra những chứng cứ đã được kiểm tra, xác minh và xác đáng để bác bỏ lời khai của người bị buộc tội. Loại câu hỏi này bao gồm hai phần: phần đầu tiên thông báo cho bị cáo về một bằng chứng cụ thể đã được thu thập; phần thứ hai có yêu cầu của bị cáo giải thích chứng cứ hoặc tình tiết có liên quan.
Khi dự kiến những câu hỏi mà bị can sẽ phải trả lời trong cuộc hỏi cung, Điều tra viên cần đảm bảo rằng những câu hỏi đó rõ ràng, cụ thể và phù hợp với chủ đề của cuộc hỏi cung.
Đặc biệt, cần phải xác định logic và cơ sở của những câu hỏi này.
- Dự đoán chiến thuật thẩm vấn. Căn cứ vào những vấn đề cần làm rõ trong quá trình hỏi cung, các tài liệu, chứng cứ đã thu thập được, đặc điểm nhân thân của bị can..., Điều tra viên phải hoạch định chiến thuật hỏi cung phù hợp với từng trường hợp cụ thể, các tình huống có thể phát sinh trong quá trình hỏi cung. Đồng thời, Điều tra viên phải dự kiến những tài liệu, chứng cứ nào sẽ được sử dụng khi hỏi cung, khi nào sẽ đưa ra để đấu tố bị can, các biện pháp cần thiết để bảo đảm an toàn khi sử dụng những tài liệu, chứng cứ này, nơi cất giữ trước khi sử dụng. Ngoài ra, Điều tra viên cần dự kiến các biện pháp tác động tâm lý hoặc sử dụng mâu thuẫn trong quá trình hỏi cung bị can, những tình huống phức tạp có thể nảy sinh trong quá trình hỏi cung và các giải pháp cụ thể, phương án phối hợp với các lực lượng nghiệp vụ khác để phục vụ hoạt động hỏi cung...
- Lựa chọn thời gian, địa điểm tiến hành hỏi cung. Điều 183 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 quy định:
“7. Việc hỏi bị can phải được Điều tra viên tiến hành ngay sau khi ra quyết định khởi tố bị can...
3. Không hỏi cung ban đêm, trừ trường hợp không thể trì hoãn nhưng phải ghi rõ lý do vào biên bản...''.
chiến thuật hỏi cung bị can
Ngoài ra, thời điểm hỏi cung cũng được xác định có tính đến mức độ quan trọng của thông tin mà theo đánh giá của điều tra viên là bị can có được; vai trò, vị trí của bị cáo trong vụ án này; Mối quan hệ của bị cáo với các bị cáo khác trong vụ án cần được xét hỏi để lấy lời khai của họ. Thời điểm hỏi cung còn phụ thuộc vào một số yếu tố khác như: thứ tự hỏi cung bị can mà điều tra viên đã lựa chọn, tình trạng sức khỏe và những cảm xúc mà bị can đã trải qua vào thời điểm xảy ra vụ án. . Nói chung, không nên hỏi cung bị cáo khi đang ở trong trạng thái xúc động mạnh hoặc chán nản, trừ trường hợp không thể trì hoãn.
Tuỳ trường hợp, Điều tra viên có thể tiến hành hỏi cung tại trụ sở Cơ quan điều tra, trại tạm giam, bệnh viện nơi phải thi hành biện pháp điều tra hoặc tại nhà của bị can. bố trí chỗ ngồi hợp lý cho Điều tra viên và bị can, trong mọi trường hợp Điều tra viên nên cố gắng chọn chỗ ngồi. Hỏi cung là nơi tốt để tiến hành hoạt động này, có khả năng tác động tốt đến việc thiết lập mối quan hệ tâm lý giữa Điều tra viên và bị can, giúp bị can không bị phân tâm trong quá trình hỏi cung và có thể lưu giữ kết quả hỏi cung. bí mật. 2.4 Chuẩn bị các phương tiện cần thiết cho cuộc hỏi cung
Điều tra viên cần chuẩn bị các phương tiện cần thiết cho việc hỏi cung như: Mẫu biên bản hỏi cung bị can, giấy tờ, bút viết, máy ghi âm (trường hợp cần thiết phải ghi âm cuộc hỏi cung), các phương tiện kỹ thuật, kỹ thuật khác và chuẩn bị phòng hỏi cung.
- Tiến hành hỏi cung
Hỏi cung là giai đoạn Điều tra viên thu thập lời khai của bị can về những tình tiết có liên quan đến vụ án mà bị can biết được theo kế hoạch đã lập.
Thông thường, việc hỏi cung bị can tiến hành theo các giai đoạn sau:
3.1 Giải quyết các thủ tục pháp lý cần thiết
Sau khi đưa bị can vào phòng hỏi cung và mời bị can ngồi vào chỗ quy định, Điều tra viên tiến hành kiểm tra căn cước và xác minh nhân thân của bị can nếu xét thấy cần thiết. Sau đó, điều tra viên tự giới thiệu mình với bị cáo. Sau đó đọc quyết định khởi tố bị can, giải thích quyền và nghĩa vụ của bị can theo Điều 60 Bộ luật tố tụng hình sự (nếu xét hỏi lần đầu). Trường hợp có luật sư bào chữa, người phiên dịch tham gia hỏi cung thì Điều tra viên phải giải thích quyền và nghĩa vụ của họ theo quy định tại Điều 72 và Điều 70 của Bộ luật tố tụng hình sự. Việc giải thích về quyền và nghĩa vụ của những người này phải được ghi vào biên bản.
3.2 Thiết lập giao tiếp tâm lý giữa điều tra viên và bị can
Việc thiết lập sự tiếp xúc tâm lý giữa điều tra viên và bị can bao gồm việc tạo ra bầu không khí thuận lợi cho việc hỏi cung, trong đó bị cáo cảm thấy tôn trọng điều tra viên, hiểu được nhiệm vụ và trách nhiệm của mình, trách nhiệm của điều tra viên, sự vô tư của điều tra viên trong quá trình hỏi cung và nhận thức được sự cần thiết phải giúp điều tra viên phát hiện ra sự thật của vụ án thông qua lời khai của mình.
Việc thiết lập sự tiếp xúc tâm lý giữa Điều tra viên với bị can là điều kiện quan trọng để việc hỏi cung bị can đạt được mục đích đề ra. Do đó, nó phải được thực hiện trong tất cả các cuộc thẩm vấn. Điều tra viên nên xác định các phương pháp cụ thể để thiết lập liên hệ tâm lý với các loại bị cáo khác nhau dựa trên đặc điểm cá nhân và thái độ khai báo của họ. Thông thường, trước khi hỏi bị can theo đề cương đã định, Điều tra viên thăm hỏi, giải thích, thuyết phục bị can nhằm tạo không khí tôn trọng, hiểu biết, tin cậy lẫn nhau giữa Điều tra viên và bị can. Trên thực tế, quá trình thiết lập giao tiếp tâm lý giữa Điều tra viên và bị can bắt đầu từ khi Điều tra viên gặp bị can. Do đó, từ thời điểm này, bằng nhận xét và hành vi của mình, điều tra viên phải đảm bảo rằng bị cáo có ấn tượng tốt và nghĩ về mình, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để thiết lập mối quan hệ tôn trọng và hiểu biết. Quá trình thiết lập sự tiếp xúc tâm lý giữa Điều tra viên và bị can chịu ảnh hưởng của điều kiện, hoàn cảnh hỏi cung, nghệ thuật ứng xử của Điều tra viên, khả năng tự chủ, giọng điệu, hình thức bên ngoài của điều tra viên. Tất cả những yếu tố đó phải được Điều tra viên nắm vững và vận dụng sáng tạo khi hỏi cung bị can.
3.3 Tiến hành hỏi cung bị can theo nội dung trong kế hoạch hỏi cung
Sau khi thiết lập được sự tiếp xúc tâm lý giữa điều tra viên và bị can, điều tra viên đã hỏi bị can về quan hệ gia đình và lý lịch cá nhân (trong lần hỏi cung đầu tiên). Sau đó, Điều tra viên có thể yêu cầu bị can tự khai báo về hành vi phạm tội của mình tùy theo tội danh ghi trong quyết định khởi tố bị can. Sau khi bị can khai xong, Điều tra viên đặt câu hỏi và bị can phải trả lời theo nội dung đã ghi trong kế hoạch hỏi cung. Việc lựa chọn thủ đoạn xét hỏi bị can phụ thuộc vào thái độ của bị can đối với việc khai báo. Như vậy, kế hoạch hỏi cung có thể được điều chỉnh cho phù hợp với diễn biến cụ thể của cuộc hỏi cung.
4. Kết thúc thẩm vấn
Kết thúc việc hỏi cung, Điều tra viên phải ghi đầy đủ biên bản hỏi cung bị can, đọc lại biên bản hỏi cung bị can (hoặc để bị can tự đọc) và yêu cầu bị can và những người tham gia hỏi cung ký tên. . Việc soạn thảo và ký biên bản hỏi cung bị can phải tuân theo quy định tại Điều 184 Bộ luật tố tụng hình sự. Nếu việc hỏi cung bị can được ghi âm thì sau khi hỏi cung phải ghi âm lại để bị can và Điều tra viên cùng nghe. Biên bản phải ghi lại nội dung hỏi cung mà bị can và Điều tra viên phải ký xác nhận.
Nội dung bài viết:
Bình luận