Hình thức kết cấu của văn thuyết minh là gì? [2024]

1. Thuyết minh là gì? 

 Theo từ điển Hán  Việt của tác giả Phan Văn Các, thuyết minh có nghĩa là: làm sáng tỏ, giải thích, trình bày một vấn đề, sự vật, sự việc hay hiện tượng nào đó của đời sống. Bên cạnh đó, demo còn có nghĩa là hướng dẫn cách sử dụng. Thông thường,  có hai hình thức thuyết trình chính: nói và  viết.  - Đối với hình thức vấn đáp, lời thuyết minh được sử dụng để trực tiếp giải thích  vấn đề  nêu ra, tương tự như đối với vấn đề phát biểu. Người thuyết minh có thể sử dụng lời thoại được dịch sang ngôn ngữ khác để người xem có thể hiểu được nội dung của sự kiện. 

- Đối với dạng văn bản, bình luận được thể hiện bằng văn bản thuyết minh, có thể lưu  và sử dụng nhiều lần, được sử dụng phổ biến trong mọi lĩnh vực.  

Trong quá trình kể chuyện, người kể, người viết có thể sử dụng một hoặc kết hợp nhiều phương pháp thuyết phục khác nhau. Các phương pháp thuyết phục phổ biến nhất bao gồm: 

 Phương thức nêu định nghĩa, giải thích: Người nói, người viết có thể  định nghĩa bằng cách định nghĩa, giải thích sự vật, sự việc đó. Ví dụ, giải thích động vật là gì; Thế nào là thuyết minh văn học, thế nào là  định nghĩa về đường tròn... Phương pháp liệt kê: Người kể, người viết có thể liệt kê từng phần của hiện tượng, sự việc  được đề cập. Ví dụ, liệt kê các bộ phận của một ngôi đình  gồm mái đình, nhà chính, sân, cột đình, v.v. 

 Phương pháp nêu ví dụ: Người nói, người viết có thể đưa ra những ví dụ cụ thể  để chứng minh cho lập luận của mình là đúng. Ví dụ: quan sát sự gia tăng của dịch sốt xuất huyết  qua số liệu thống kê của Bộ Y tế, chứng minh sự gia tăng dân số  qua số liệu thống kê hàng năm... 

 Phương pháp so sánh: Để nhấn mạnh, làm nổi bật  sự vật, hiện tượng, người nói, người viết có thể so sánh hiện tượng này với  hiện tượng khác  tương tự. Ví dụ: so sánh diện tích  Thái Bình Dương với các đại dương khác...  Phương pháp phân loại, phân tích: Đây được coi là phương pháp quan trọng nhất và được sử dụng nhiều nhất trong văn bản tự sự. Vì mục đích của văn bản thuyết minh là  giúp  người đọc, người nghe hiểu được bản chất, đặc điểm, công dụng của sự vật, hiện tượng nên để làm nổi bật  mục đích này, người viết nên sử dụng  phương pháp phân loại, phân tích. Ví dụ: Để trình bày  đặc điểm của thành phố Huế,  có thể sử dụng phương pháp phân loại, phân tích các trung tâm văn hóa, nghệ thuật; thiên nhiên ở TP Huế;  kiến trúc  Huế;  món  Huế; con người Huế cần cù, bất khuất, kiên cường xưa và nay; Huế xinh đẹp và thơ mộng đã đi vào lịch sử của  thành phố anh hùng... 

Hình thức kết cấu của văn thuyết minh là gì

  2. Thế nào là văn bản tự sự? 

Văn bản thuyết minh là loại văn bản dùng để giới thiệu, trình bày một cách chính xác, khách quan về cấu trúc, tính chất, mối quan hệ, giá trị... của một sự việc, hiện tượng, vấn đề của tự nhiên, của xã hội hay của con người. Khác với các kiểu văn  khác như kể, miêu tả... Văn  thuyết minh không nhằm  tái hiện, kể chuyện, bộc lộ  cảm xúc, lập luận mà nhằm đưa ra những tri thức về các sự vật, hiện tượng của tự nhiên, xã hội một cách khách quan, chân thực, không đan xen  yếu tố tưởng tượng, không thêm bớt, cường điệu. Có nhiều kiểu bài văn  thuyết minh. Đây chủ yếu là những bài thuyết minh, giới thiệu như thuyết minh về một tác phẩm, một danh lam thắng cảnh, một di tích lịch sử, một phương pháp... Có loại thiên về miêu tả sự vật, hiện tượng bằng những hình ảnh sinh động, giàu  hình ảnh. 

 3. Cấu trúc của văn bản thuyết minh 

 Cấu trúc văn bản là sự tổ chức, sắp xếp các thành phần của văn bản thành một thể thống nhất, hoàn chỉnh và có ý nghĩa. Cấu trúc của văn bản phụ thuộc vào đối tượng, mục đích và người  nhận văn bản. Cấu trúc của văn bản thuyết minh về cơ bản là tương tự  nhau. Hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh phải phù hợp với mối quan hệ bên trong của đối tượng, với môi trường xung quanh nó và với quá trình nhận thức của con người. Văn bản thuyết minh có các hình thức kết cấu sau: 

 Theo trình tự thời gian: trình bày sự vật theo quá trình hình thành, vận động và phát triển 

 Theo trật tự không gian: trình bày sự vật theo tổ chức vốn có của nó (trên - dưới,  trong - ngoài, hoặc theo thứ tự quan sát...). Theo trật tự logic của đối tượng thuyết minh và nhận thức của người đọc: trình bày sự vật theo các mối quan hệ khác nhau (nguyên nhân - kết quả, chung - riêng, liệt kê các mặt, các khía cạnh,...). Kết cấu hỗn hợp: Trình bày mọi thứ với sự kết hợp của các trình tự khác nhau.  

Việc sắp xếp các ý trong một bài văn thuyết phục là  rất quan trọng. Chủ đề của bài văn tự sự rất đa dạng nên cách sắp xếp các ý cũng đa dạng. Khi sắp xếp ý cần chú ý đến từng kiểu trình bày để có cách sắp xếp ý cho phù hợp. Dưới đây là một số cách  cơ bản để tổ chức ý tưởng: 

 Sắp xếp các ý theo trình tự đặc điểm - cấu tạo - công dụng: Cách sắp xếp các ý này phù hợp với bài văn  thuyết minh về đồ vật.  Sắp xếp các ý theo trình tự đặc điểm - cấu tạo - diện mạo và các giai đoạn phát triển của lịch sử: Cách sắp xếp này phù hợp với kiểu bài thuyết minh đồ vật gắn với truyền thống văn hóa của dân tộc.  Sắp xếp ý theo trình tự các yếu tố không gian (trái, phải,  trước,  sau): Cách sắp xếp ý này phù hợp với kiểu bài thuyết trình về phong cảnh.  Sắp xếp ý tưởng theo trình tự các công việc (nguyên liệu - phương pháp chế biến - yêu cầu  thành phẩm): Phương pháp này thường được áp dụng cho các trường hợp đưa ra phương pháp, cách làm.  

 4. Yêu cầu khi viết văn bản thuyết minh 

 Khi bắt đầu viết một bài văn  thuyết minh về một sự vật, hiện tượng hay một vấn đề nào đó, trước hết người viết  cần  quan sát sự vật, hiện tượng đó để tìm hiểu thêm về tính chất, đặc điểm của nó; sau đó nắm vững những tính chất, đặc điểm đó để khi viết có thể làm nổi bật những nét chính của sự vật, hiện tượng cần thuyết minh để thông tin được chuyển tải đến người đọc  nhanh chóng, dễ hiểu. . Văn bản thuyết minh phải phản ánh  trung thực, khách quan, chính xác  sự vật, hiện tượng, v.v. 

 5. Các bước để viết  bản sao thuyết phục 

 Bước 1: Xác định đối tượng  

 Ở bước này, người viết cần: 

 - Sưu tầm, ghi chép và  chọn lọc tư liệu cho bài viết.  

- Lựa chọn cách trình bày phù hợp. 

 - Sử dụng ngôn ngữ chính xác, dễ hiểu để giải thích và làm nổi bật những đặc điểm cơ bản của đối tượng.  

Bước 2: Lập kế hoạch chi tiết 

 Bước 3: Viết một bài luận thuyết phục toàn diện 

 Trong đó cũng giống như các loại văn bản khác, khi viết một văn bản thuyết minh cũng được chia làm 3 phần bao gồm: 

 - Mở bài: Giới thiệu về đối tượng tự sự. 

- Thân bài: Trình bày cấu tạo, đặc điểm, lợi ích, công dụng... của các đối tượng cụ thể.  

- Kết bài: Trình bày thái độ đối với đối tượng.