Cùng với đầu tư trực tiếp nước ngoài, đầu tư gián tiếp nước ngoài (tiếng Anh: Foreign Portfolio Investment, viết tắt: FPI) cũng là một trong các hình thức thu hút vốn đầu tư quốc tế nhằm đánh thức các nguồn lực trong nước vận động đồng thời bảo toàn và sinh lợi cho chủ sở hữu vốn. Vậy hình thức đầu tư gián tiếp ra nước ngoài? Hãy cùng ACC tìm hiểu qua bài viết dưới đây!
1. Đầu tư gián tiếp nước ngoài (Foreign Portfolio Investment)
Định nghĩa
Đầu tư gián tiếp nước ngoài trong tiếng Anh là Foreign Portfolio Investment, viết tắt: FPI. Đó là hoạt động mua tài sản tài chính nước ngoài nằm mục đích kiếm lời, chủ sở hữu vốn không trực tiếp điều hành và quản lí quá trình sử dụng vốn.
Pháp luật Việt Nam không phân biệt Đầu tư gián tiếp nước ngoài với đầu tư trực tiếp nước ngoài. Trong quy định của pháp luật trước đây Đầu tư gián tiếp được hiểu là hình thức đầu tư thông qua việc mua cổ phần, cổ phiếu, trái phiếu và các giấy tờ có giá khác, thống kê quỹ đầu tư chứng khoán và thông qua các chế định tài sản trung gian mà nhà đầu tư không trực tiếp tham gia quản lý hoạt động đầu tư. Với các hình thức đầu tư ra nước ngoài theo quy định của pháp luật Việt Nam tại Điều 52 Luật đầu tư 2020 đã bao hàm cả hình thức đầu tư gián tiếp nước ngoài được hiểu theo thông lệ quốc tế:
“Điều 52. Hình thức đầu tư ra nước ngoài
1. Nhà đầu tư thực hiện hoạt động đầu tư ra nước ngoài theo các hình thức sau đây:
d) Mua, bán chứng khoán, giấy tờ có giá khác hoặc đầu tư thông qua các quỹ đầu tư chứng khoán, các định chế tài chính trung gian khác ở nước ngoài;”
Theo Khoản 1 Điều 3 Nghị định 135/2015/NĐ-CP ngày 31 tháng 12 năm 2015 quy định về khái niệm đầu tư gián tiếp ra nước ngoài như sau:
“3. Đầu tư gián tiếp ra nước ngoài là hoạt động đầu tư ra nước ngoài dưới hình thức mua, bán chứng khoán, các giấy tờ có giá khác hoặc đầu tư thông qua các quỹ đầu tư chứng khoán, các định chế tài chính trung gian khác ở nước ngoài.”
Trong đó:
– Chứng khoán là bằng chứng xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với tài sản hoặc phần vốn của tổ chức phát hành. Chứng khoán được thể hiện dưới hình thức chứng chỉ, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử, bao gồm các loại sau đây:
+ Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ;
+ Quyền mua cổ phần, chứng quyền, quyền chọn mua, quyền chọn bán, hợp đồng tương lai, nhóm chứng khoán hoặc chỉ số chứng khoán;
+ Hợp đồng góp vốn đầu tư;
+ Các loại chứng khoán khác do Bộ Tài chính quy định.
– Quỹ đầu tư chứng khoán là quỹ hình thành từ vốn góp của nhà đầu tư với mục đích kiếm lợi nhuận từ việc đầu tư vào chứng khoán hoặc các dạng tài sản đầu tư khác, kể cả bất động sản, trong đó nhà đầu tư không có quyền kiểm soát hàng ngày đối với việc ra quyết định đầu tư của quỹ.
Theo cách hiểu của quỹ tiền tệ quốc tế IMF, Đầu tư gián tiếp nước ngoài là hoạt động mua chứng khoán (cổ phiếu hoặc trái phiếu) được phát hành bởi một công ty hoặc một cơ quan chính phủ của nước khác trên thị trường tài chính trong nước hoặc nước ngoài.
- Đầu tư vào cổ phiếu: Đây là hình thức đầu tư trong đó chủ đầú tư nước ngoài đầu tư bằng cách mua cổ phiếu của các công ti, các tổ chức phát hành của một nước khác ở mức khống chế nhất định để thu lợi nhuận mà các chủ đầu tư không nắm quyền kiểm soát trực tiếp đối với tổ chức phát hành cổ phiếu.
- Đầu tư vào trái phiếu:
+ FPI qua trái phiếu là việc nhà đầu tư nước ngoài bỏ vốn tiền tệ ra mua trái phiếu để kiếm lời.
+ Khác với cổ phiếu thể hiện sự rủi ro và may mắn của việc góp phần sở hữu một công ti, trái phiếu đơn giản là một chứng chỉ vay nợ nói rằng: người vay đồng ý trả cho người giữ trái phiếu một khoản tiền nhất định tại một thời điểm nhất định trong tương lai.
+ Các tổ chức lớn như các Chính phủ và các tập đoàn là những người vay lớn nhất trong các thị trường ữái phiếu quốc tế. Thay vì dựa vào một ngân hàng nào đó để vay tiền, họ sẽ phát hành các trái phiếu nhằm tăng quỹ tiền qua các đợt phát hành chứng khoán lớn để bán cho ngân hàng và các nhà đầu tư khác ữên toàn thế giới.
+ Một trái phiếu là một giấy cam kết nợ, tạo cho người giữ nó quyền nhận một số tiền tại một thời điểm, người vay hay người phát hành trái phiếu phải trả lại số tiền ban đầu đã vay, số tiền này được gọi là vốn gốc, phải trả lãi suất định kì để thưởng cho người mua trái phiếu để đầu tư.
Thuật ngữ liên quan
Đầu tư quốc tế (Foreign Investment) là hình thức quan hệ kinh tế quốc tế, trong đó vốn được di chuyển từ quốc gia này sang quốc gia khác nhằm đầu tư và đem lại lợi ích cho các bên tham gia.
2. Điều kiện, hình thức cá nhân được đầu tư gián tiếp ra nước ngoài
Căn cứ theo quy định tại Điều 7 Thông tư 10/2016/TT-NHNN thì người lao động có quốc tịch Việt Nam đang làm việc tại tổ chức nước ngoài ở Việt Nam được đầu tư gián tiếp ra nước ngoài dưới hình thức tham gia chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài.
Mặc khác, theo Khoản 2, 3 Điều 3 Thông tư 10/2016/TT-NHNN thì tổ chức nước ngoài có chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài là tổ chức được thành lập theo pháp luật nước ngoài có hiện diện tại Việt Nam (sau đây gọi là tổ chức nước ngoài). Và, tổ chức thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài là hiện diện của tổ chức nước ngoài tại Việt Nam, bao gồm: tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, chi nhánh, văn phòng đại diện, văn phòng Điều hành của bên nước ngoài trong hợp đồng hợp tác kinh doanh (sau đây gọi là tổ chức thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu).
Theo các quy định nêu trên cho thấy ở đây có 3 điều kiện chính đối cá nhân đầu tư gián tiếp ra nước ngoài theo chương trình thưởng cổ phiếu: (i) dành cho cá nhân mang quốc tịch Việt Nam; (ii) Tổ chức nước ngoài phải có hiện diện thương mại tại Việt Nam; (iii) Cá nhân phải là người lao động của Tổ chức nước ngoài có hiện diện thương mại tại Việt Nam.
Việc nhà đầu tư cá nhân đầu tư gián tiếp ra nước ngoài dưới hình thức tham gia chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài, với các hình thức thưởng bao gồm:
+ Thưởng trực tiếp bằng cổ phiếu;
+ Thưởng quyền mua cổ phiếu với các điều kiện ưu đãi.
3. Quy trình thực hiện đầu tư gián tiếp ra nước ngoài của cá nhân
Cá nhân thực hiện đầu tư gián tiếp ra nước ngoài sẽ thực hiện thủ tục với các quy trình được nêu dưới đây:
– Tổ chức thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu nộp trực tiếp hoặc gửi qua đường bưu điện 01 bộ hồ sơ đăng ký thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài bằng tiếng Việt đến Ngân hàng Nhà nước.
– Sau khi được Ngân hàng Nhà nước xác nhận đăng ký thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài, tổ chức thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu phải mở 01 tài khoản thực hiện chương trình để thực hiện các giao dịch thu, chi theo quy định tại khoản 2, 3 Điều 12 Thông tư 10/2016/TT-NHNN.
4. Một số lưu ý về đầu tư gián tiếp ra nước ngoài của cá nhân
Đầu tư gián tiếp ra nước ngoài là một lĩnh vực tiềm ẩn mang nhiều rủi ro, để tránh những rủi ro không đáng có ấy, trong quá trình hoạt động nhà đầu tư cần lưu ý một số điểm sau đây:
– Thứ nhất, trước khi chấm dứt hoạt động tại Việt Nam, tổ chức thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu phải bán cổ phiếu thưởng, quyền mua cổ phiếu thưởng và chuyển toàn bộ số tiền thu được cho người lao động, có quốc tịch Việt Nam tham gia chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài (Khoản 4 Điều 11 Thông tư 10/2016/TT-NHNN) .
– Thứ hai, ngoại tệ thu được từ việc bán cổ phiếu, bán quyền mua cổ phiếu ở nước ngoài của người lao động có quốc tịch Việt Nam, cổ tức và các thu nhập hợp pháp khác phải chuyển cho người lao động có quốc tịch Việt Nam thông qua tài Khoản thực hiện chương trình quy định tại Điều 12 Thông tư 10/2016/TT-NHNN (Khoản 2 Điều 8 Thông tư 10/2016/TT-NHNN)
– Thứ ba, chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài có đối tượng tham gia là người lao động có quốc tịch Việt Nam chỉ được thực hiện thông qua tổ chức thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu và sau khi được Ngân hàng Nhà nước xác nhận đăng ký (Khoản 1 Điều 8 Thông tư 10/2016/TT-NHNN)
Thứ tư, tuân thủ các quy định về quản lý ngoại hối, nghĩa vụ nộp thuế thu nhập và các quy định khác có liên quan của pháp luật. (Khoản 3 Điều 8 Thông tư 10/2016/TT-NHNN).
Nội dung bài viết:
Bình luận