Hạn sách tài khóa và ngoại thương

(BĐT) - Ngay từ đầu năm và xuyên suốt  các chỉ đạo của Chính phủ, việc phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa chính sách tài khóa  và chính sách tiền tệ  được coi là  nhiệm vụ quan trọng bảo đảm  thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội  năm 2021, nhất là năm 2020. giai đoạn  các chính sách hỗ trợ được đưa ra để giúp doanh nghiệp  và nền kinh tế phục hồi. Duy trì chính sách tài khóa và tiền tệ để hỗ trợ phục hồi kinh tế là cần thiết nhưng không chịu áp lực lạm phát. Ảnh: Tiền Giang 

 Duy trì chính sách tài khóa và tiền tệ để hỗ trợ phục hồi kinh tế là cần thiết nhưng không chịu áp lực lạm phát. Ảnh: Tiền Giang 

 Đầy khó khăn và thử thách  

 Bộ Tài chính cho biết, trước ảnh hưởng nghiêm trọng của  dịch Covid-19 lần thứ 4 (từ cuối tháng 4/2021), cơ quan này đã đề xuất, trình Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội phê duyệt. bổ sung 4 giải pháp  miễn, giảm thuế. 

 Điều này nhằm giảm số thuế doanh nghiệp phải nộp  năm 2021 đối với các công ty, tổ chức có doanh thu không vượt quá 200 tỷ đồng; miễn thuế thu nhập cá nhân, thuế giá trị gia tăng và các loại thuế khác trong quý III và quý IV năm 2021 đối với hộ gia đình, cá nhân hành nghề có hoạt động tại vùng bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19; giảm thuế giá trị gia tăng đối với hàng hóa và dịch vụ trong nhiều lĩnh vực; Miễn lãi suất mặc định cho các công ty và tổ chức bị thua lỗ trong năm 2020.  Bộ trưởng  Tài chính Hồ Đức Phúc cho biết,  cả năm đã  triển khai hàng loạt chính sách thuế để hỗ trợ doanh nghiệp, người dân cũng như công tác phòng, chống dịch bệnh, với tổng số tiền phải chi khoảng 200.000 tỷ đồng. 

  Về chính sách tiền tệ, theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng, thực hiện chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ,  từ đầu năm đến nay, chính sách tiền tệ đã được điều hành được tiến hành phù hợp với xu hướng của nhiều NHTW trên thế giới, mặt khác có những đặc điểm riêng thích ứng với đặc thù và tính  cấp thiết của tình hình trong nước. 

 Thứ nhất, đảm bảo  thanh khoản  thị trường tiền tệ, tạo điều kiện để các tổ chức tín dụng  tiếp tục giảm lãi suất cho vay, chuẩn bị sẵn sàng nguồn vốn để kích cầu tín dụng của các tổ chức tín dụng.  

 Bên cạnh đó, việc ổn định điều hành lãi suất  ở mức thấp, tạo điều kiện thuận lợi cho việc hạ lãi suất cho vay và lãi suất huy động của các tổ chức tín dụng. Sau ba đợt giảm lãi suất điều hành trong năm 2020, năm 2021, NHNN sẽ giữ nguyên các mức lãi suất thấp này, đồng thời duy trì thanh khoản dồi dào trên thị trường tiền tệ. Nhờ đó, mặt bằng lãi suất huy động và tiền gửi bình quân bằng VND  của các tổ chức tín dụng tiếp tục giảm khoảng 0,46%/năm và 0,72%/năm so với cuối năm 2020 sau khi đã giảm khoảng 1%/năm trong năm 2020. 

  Đồng thời, đảm bảo  cung ứng vốn tín dụng đầy đủ, kịp thời cho nhu cầu sản xuất kinh doanh trong nền kinh tế, điều chỉnh linh hoạt  chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng định hướng cho các tổ chức tín dụng theo hướng tăng trưởng tín dụng đi đôi với chất lượng. Mặt khác, cơ quan điều hành tập trung triển khai nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ khách hàng bị ảnh hưởng bởi  dịch Covid-19.  

 Đánh giá về điều phối  tài khóa, tiền tệ  năm 2021, TS Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia, cho biết các chính sách hỗ trợ tài khóa, tiền tệ được thực hiện với liều lượng hợp lý, trong khung thời gian hợp lý đã có tác động tích cực, kịp thời. ổn định đời sống nhân dân và hỗ trợ phục hồi kinh tế. Kết quả này thể hiện sự nỗ lực  lớn, sự không ngừng của Quốc hội, Chính phủ, sự phối hợp nhịp nhàng giữa CSTT với CSTT và sự đồng thuận, tinh thần chia sẻ, hỗ trợ của cộng đồng; vừa bảo đảm  sức khỏe nhân dân, vừa tạo nền tảng quan trọng để phục hồi và phát triển kinh tế. 

 Phương thức vận hành này không chỉ bảo đảm  ổn định kinh tế vĩ mô, ổn định tài chính quốc gia mà còn tạo dư địa cho mở rộng chính trị trong trung hạn. Nhờ vậy, mặt bằng lãi suất thấp tạo điều kiện  tăng trưởng tín dụng và huy động vốn trái phiếu chính phủ (TPCP) với  chi phí vốn thấp, thời hạn dài. Nhờ  lãi suất thấp nhất trong  20 năm (bình quân  2,86 - 3,5%) nên kỳ hạn phát hành bình quân TPCP đã tăng lên 13,4 năm, gấp 5,5 lần năm 2011,  nợ trong nước dài hạn tăng ở mức thấp. lãi suất  góp phần giảm phụ thuộc vào nguồn vốn nước ngoài, giảm áp lực trả nợ cho NSNN. Hơn nữa, thâm hụt ngân sách và nợ công mặc dù gia tăng nhưng vẫn trong tầm kiểm soát và ở mức thấp hơn so với hầu hết các nền kinh tế mới nổi của châu Á.  Lạm phát ở mức thấp nhất trong  6 năm  là kết quả của cả việc kiểm soát cung tiền và tạo dư địa để nới rộng chính sách tài khóa và tiền tệ trong trung hạn, hỗ trợ nền kinh tế phục hồi nhanh hơn. 

  Tuy nhiên, việc triển khai hỗ trợ ngân sách còn một số hạn chế nhất định. Các chương trình hỗ trợ ngân sách chưa đủ lớn và đủ sâu rộng. Trong khi tổng các chương trình hỗ trợ của Việt Nam còn ít và việc triển khai các chương trình hỗ trợ còn chậm, tỷ lệ hỗ trợ bằng tiền mặt còn thấp; Doanh nghiệp trong một số lĩnh vực như vận tải, du lịch, giáo dục - đào tạo, bán lẻ và doanh nghiệp nhỏ và vừa (NVV) còn gặp nhiều khó khăn.  

 Cùng quan điểm, chuyên gia kinh tế, PGS.TS. Ông Đinh Trọng Thịnh cho rằng, sự “ăn khớp” giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ là một trong những điểm nổi bật trong  điều hành chính sách kinh tế vĩ mô năm qua. Với  lãi suất tương đối thấp và lượng tiền trong nền kinh tế  dồi dào, việc phát hành trái phiếu Chính phủ là thuận lợi. Trong bối cảnh ngân sách nhà nước “gặp khó” do dịch Covid-19,  là nguồn lực quan trọng để  đầu tư  phát triển kinh tế, góp phần khắc phục hậu quả của dịch bệnh và trả nợ gốc, lãi kịp thời  các khoản nợ công đến hạn. 

 “Chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ cố gắng hỗ trợ tối đa nền kinh tế. Đó là kết quả của sự quyết liệt nhưng thận trọng, lắng nghe và học hỏi trong nhiều năm”, ông Thịnh nhấn mạnh.  Tăng cung tiền nhưng kiểm soát rủi ro 

 Nền kinh tế bước vào năm 2022 với kỳ vọng phục hồi  mạnh mẽ, nhưng vẫn còn nhiều rủi ro nên sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ sẽ tạo sức mạnh nội tại, tạo đà tăng trưởng bền vững  thời gian tới. 

 TS Cấn Văn Lực cho rằng, dư địa nới rộng của chính sách tài khóa có phần nhỉnh hơn chính sách tiền tệ, trên cơ sở thu tài khóa năm 2021 vượt dự toán, bội chi NSNN và nợ công được kiểm soát tốt, quy mô hỗ trợ tài khóa năm 2021 còn khá khiêm tốn. Trong khi đó, với chính sách tiền tệ, dư địa giảm lãi suất và tăng trưởng tín dụng không còn nhiều do lãi suất 20 năm tới vẫn ở mức thấp  và nền kinh tế hấp thụ vốn thấp. 

 Vì vậy, theo ông Lực, chính sách tiền tệ và các chương trình chính sách tiền tệ nhằm hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế phải bảo đảm phối hợp linh hoạt, chặt chẽ, hài hòa với các chính sách khác, bảo đảm  hỗ trợ cả  cung và cầu toàn cầu.  Chính sách giãn nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ có thể cần được gia hạn trong năm nay. Đồng thời, sử dụng các công cụ  thị trường mở và tỷ lệ dự trữ bắt buộc phù hợp để hỗ trợ các tổ chức tín dụng giữ lãi suất ở mức thấp, phấn đấu tiếp tục giảm  lãi suất cho vay bình quân từ 0,5% xuống 1% vào năm 2022 và giữ ổn định vào năm 2023.  

 Ông Nguyễn Thành Phong, Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương, cho biết chính sách tài khóa là nền tảng để giải cứu doanh nghiệp yếu kém, chính sách tiền tệ quan trọng để phục hồi doanh nghiệp. “Kỹ thuật kết cấu phải đều đặn, tránh giật cục. Bởi tiền trong năm tài chính sau khi  tiêu hết sẽ quay trở lại hệ thống ngân hàng để cung ứng tiền nhàn rỗi cho hệ thống, từ đó giảm áp lực tăng lãi suất huy động. Đồng thời, không nên giải ngân quá mạnh có thể gây áp lực  lạm phát và bong bóng tài sản tài chính, bất động sản”, ông Phong nói. 

 Từ  cơ quan điều hành chính sách tiền tệ, theo Bộ trưởng Hồ Đức Phúc, năm nay Bộ Tài chính sẽ triển khai nhiều giải pháp  điều hành chính sách tài khóa linh hoạt, ổn định, chủ động kết hợp với chính sách tiền tệ, bảo đảm  nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội và phòng, chống của Covid-19. “Đáng chú ý, năm ngoái chúng ta đã thiết kế chương trình miễn giảm thuế cao nhất là 21,6 nghìn tỷ đồng. Năm nay, theo ý kiến ​​Quốc hội nên tăng gói hỗ trợ miễn, giảm thuế  lên  hơn 60 nghìn tỷ đồng”, Bộ trưởng Phúc nói. 

  Về chính sách tiền tệ, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết cơ quan điều hành sẽ điều hành chính sách trong năm 2022 để vừa bảo đảm kiểm soát lạm phát, vừa ổn định kinh tế vĩ mô và hỗ trợ quá trình phục hồi kinh tế. “Các giải pháp chính sách bền vững để hỗ trợ quá trình phục hồi kinh tế là cần thiết nhưng không thể bị áp lực lạm phát, đòi hỏi sự phối hợp chính sách  chặt chẽ, đồng bộ về liều lượng và phương thức thực hiện, đặc biệt là chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa. Trong thời gian tới, ngành ngân hàng  tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp và người dân tháo gỡ khó khăn, điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, thận trọng, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát,  ổn định kinh tế vĩ mô và hỗ trợ hậu phục hồi kinh tế sau đại dịch,” bà Hồng nói.