Chính sách tiền tệ thay đổi để hỗ trợ tăng trưởng
Tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý I/2023 dự kiến tăng 3,32% so với cùng kỳ năm trước, thấp nhất trong 6 quý gần đây, theo số liệu từ Tổng cục Thống kê.
Nhìn nhận về tình hình kinh tế hiện nay, TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Quản lý kinh tế Trung ương, cho rằng khó khăn nằm ở cả phía cung và cầu của nền kinh tế.
Với nền kinh tế có độ mở lớn, Việt Nam chịu nhiều tác động của tình hình kinh tế toàn cầu, đặc biệt là các đối tác thương mại lớn. Xu hướng chung trên thế giới hiện nay là thắt chặt tiền tệ để kiểm soát lạm phát, đồng thời giảm tăng trưởng. Các nền kinh tế lớn, đối tác thương mại lớn của Việt Nam như EU, Mỹ, Nhật Bản... được dự báo sẽ có mức tăng trưởng rất khiêm tốn trong năm nay và năm tới. Điều này cho thấy nhu cầu nhập khẩu từ các nền kinh tế này chưa thể cải thiện trong một sớm một chiều.
Thực tế, trong hơn 6 tháng qua, chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) của ngành sản xuất Việt Nam đã có 4 tháng ở dưới mức 50, cho thấy sự thu hẹp sản xuất do hệ quả của việc sụt giảm đơn hàng. .
Muốn thúc đẩy kinh tế cần nới rộng chính sách tài khóa - Ảnh 1. Nhà nước phải trở thành khách hàng đầu tiên của nền kinh tế
Đối với cầu trong nước, mặc dù yếu tố này đã phần nào được phát huy như một động lực tăng trưởng trong giai đoạn trước, nhưng theo PGS. Phạm Thế Anh - Đại học Kinh tế Quốc dân, Hiện nay, sức cầu trong nước đang suy yếu do thu nhập của người dân giảm, trong khi tăng trưởng kinh tế chậm lại khiến người dân phải tiết kiệm nhiều hơn.
Trước tình hình đó, Ngân hàng Nhà nước mới đây đã chủ động cắt giảm 2 lần lãi suất điều hành trong vòng chưa đầy nửa tháng. Theo PGS. Theo ông Phạm Thế Anh, đây là hành động hợp lý trong bối cảnh lạm phát trong nước đang có xu hướng giảm, sức ép tỷ giá, lãi suất từ bên ngoài không còn mạnh như trước. Trong khi nếu duy trì lãi suất cao, điều kiện tín dụng trong nước thắt chặt quá lâu, cộng với nhu cầu đối với hàng hóa Việt Nam từ nước ngoài yếu đi sẽ dẫn đến những tác động tiêu cực lâu dài cho doanh nghiệp trong nước. Vì vậy, có thể nói chính sách tiền tệ đã nhanh chóng chuyển sang hỗ trợ để vực dậy tăng trưởng, theo PGS. Phạm L'Anh.
Trong khi đó, đầu tư công được kỳ vọng trở thành “đầu tàu” của cả năm 2023 nhưng quý I vẫn khởi sắc chậm. Số liệu của Bộ Tài chính cho thấy, tỷ lệ giải ngân 3 tháng đầu năm 2023 mới đạt 9,69% kế hoạch, thấp hơn kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (10,35%) và cũng thấp hơn chỉ tiêu Thủ tướng Chính phủ giao. kỳ năm 2022 (11,88%).
Việc chậm giải ngân vốn đầu tư công khiến vai trò “vốn hạt giống” của hợp phần này có hiệu ứng dây chuyền trong thu hút đầu tư tư nhân. Điều này phần nào được thể hiện qua số doanh nghiệp thành lập mới trong quý I năm nay giảm 2% về số lượng và giảm 34,1% về số vốn đăng ký. Đáng chú ý, trong quý I năm nay, trung bình mỗi tháng chỉ có gần 19.000 doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động, trong khi có tới gần 20.100 doanh nghiệp rút khỏi thị trường.
“Có thể khó khăn hiện tại là đã tạo đáy, nhưng đáy này kéo dài hay đáy đến một lúc nào đó lại thủng thì chưa chắc”, TS Nguyễn Đình Cung nói.
Thuế có thể “mở rộng tay” hơn
Nền kinh tế ảm đạm nhưng tình hình thu chi tài khóa tiếp tục chuyển biến sáng sủa khi chưa đi hết 1/4 thời gian của năm 2023 nhưng thu ngân sách nhà nước đã thực hiện hơn 30% kế hoạch năm; kết dư ngân sách quý I gần 130 nghìn tỷ đồng. PGS. Phạm Thế Anh cho rằng đã đến lúc thực hiện chính sách tài khóa nghịch chu kỳ, nghĩa là Chính phủ chi mạnh tay đồng thời cắt giảm nguồn thu khi nền kinh tế khó khăn và ngược lại khi nền kinh tế nóng lên. Tuy nhiên, từ những năm đại dịch cho đến nay, khi các khoản đầu tư công chậm hoặc không giải ngân được, chức năng hỗ trợ tăng trưởng của Việt Nam gần như tập trung hoàn toàn vào chính sách tiền tệ.
TS Nguyễn Đức Kiên - Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia phân tích, trong bối cảnh cầu quốc tế suy giảm, năng lực doanh nghiệp trong nước hạn chế, Nhà nước phải trở thành khách hàng lớn nhất của nền kinh tế. Điều này thể hiện qua việc Chính phủ đẩy mạnh các dự án đầu tư công, liên tục tháo gỡ khó khăn cho các dự án trọng điểm.
Bên cạnh đó, ngân sách nhà nước thặng dư 2 năm liên tiếp và tiếp tục thặng dư trong quý đầu năm. Đây là cơ sở để xem xét đẩy nhanh việc thực hiện các chính sách tài khóa thân thiện với tăng trưởng, kể cả khi bội chi ngân sách vượt mức đề ra là 4,42% GDP cũng có thể chấp nhận được.
“Khi chấp nhận bội chi cao hơn, cơ quan điều hành chính sách tài khóa có thể nới rộng ‘dư địa’ cho chính sách cắt giảm thuế, từ đó chấp nhận giảm thu để tiếp tục lèo lái nền kinh tế phục hồi vào năm 2022”, TS Nguyễn Đức khuyến nghị Kiên. Bà Phạm Thị Ngọc Thủy, Giám đốc điều hành Văn phòng Nghiên cứu và phát triển kinh tế tư nhân (Hội đồng IV) cũng chia sẻ, hiện một trong những cụm khó khăn DN phản ánh nhiều là liên quan đến chính sách thuế hay việc áp dụng thuế. . Ví dụ, các công ty gỗ hoặc cao su bị truy thu hàng tỷ đồng tiền hoàn thuế do quy trình kéo dài và thiết kế chính sách không phù hợp. Nhưng các DN ngành giấy, VLXD cũng phản ánh khâu mua nguyên vật liệu chưa tính thuế GTGT khiến tồn đọng nguồn lực lớn.
Khó khăn tiếp theo là các quy chuẩn kỹ thuật, điều kiện kinh doanh lạc hậu, chưa bám sát diễn biến thực tế. Đơn cử như giá bốc xếp tại cảng biển trong hoạt động logistics; hay các quy định liên quan đến thời gian làm việc, tuổi lái xe, đăng ký xe cơ giới… cho hoạt động vận tải. Theo bà Thủy, chỉ riêng việc cắt giảm, cải cách các quy định kỹ thuật, điều kiện kinh doanh này đã tạo ra nguồn lực lớn để giảm chi phí, hỗ trợ hoạt động kinh doanh trong bối cảnh nhiều bất ổn như hiện nay.
Nội dung bài viết:
Bình luận