Hạn sách tài khóa mở rộng ở việt nam

Tuy nhiên, các chính sách  trên mới chỉ  dừng lại ở mức độ cứu trợ khẩn cấp (ngắn hạn, tức thời) trong khi tác động của COVID-19 sẽ còn lâu dài. Dự báo của IMF cho thấy GDP toàn cầu sẽ tăng trưởng chậm lại trong năm 2020, có thể kéo dài sang năm 2021. Do đó, chính phủ phải xem xét các chính sách để tiếp tục vực dậy nền kinh tế và sau đó phục hồi  và tăng trưởng. 

 Chính sách tài trợ thâm hụt 

 Dưới góc độ chính sách kinh tế vĩ mô, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng để giải quyết  khủng hoảng do đại dịch COVID-19 gây ra cần sử dụng công cụ chính là chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ sẽ đóng vai trò hỗ trợ. Các nhà phân tích chính sách ở hầu hết các quốc gia đều  nhất trí về sự cần thiết phải sử dụng ngân sách để cứu trợ doanh nghiệp, người dân và nền kinh tế. Các gói kích thích kinh tế khổng lồ  được tung ra, thậm chí tiền tệ hóa thâm hụt ngân sách trong tình hình hiện nay cũng là một lựa chọn của nhiều quốc gia. 

 Để giải quyết vấn đề chi tiêu ngân sách nhà nước, chúng tôi cung cấp một khung phân tích các phương án tài trợ thâm hụt cho Việt Nam dựa trên các tiêu chí sau: tái phân bổ chi tiêu, thuế, vay, chuyển nhượng tài sản công và tiền tệ hóa thâm hụt ngân sách. 

 Thứ nhất,  phân bổ lại chi tiêu là sự điều chỉnh các khoản chi từ ngân sách hiện hành và được thực hiện trong các trường hợp: căng thẳng tài chính, thặng dư ngân sách, bội chi chương trình  ưu tiên, ưu tiên chính trị mới và thay thế đầu vào. 

  Hiện tại, việc  phân bổ lại chi tiêu ở Việt Nam được thúc đẩy bởi nhiều lực lượng cung và cầu. Điều này làm giảm  thu ngân sách  năm 2020 do doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh,  xuất nhập khẩu; Ngoài ra, giá dầu  giảm cũng tạo ra nhiều tác động đáng kể. Chính phủ có thể  phân bổ lại chi tiêu bằng cách cắt giảm chi tiêu hiện tại và chuyển nó sang an sinh xã hội. Vì vậy, xét về  tác động  chính trị, thời gian huy động nguồn lực và phân bổ lại chi tiêu, hoàn toàn có thể đáp ứng được. 

 Hiện nay, phạm vi điều chỉnh chính sách thuế  không lớn do  hoạt động của các vùng, ngành kinh tế bị thu hẹp. Chính phủ cũng đang giới thiệu các khoản hoãn và miễn  thuế để hỗ trợ các doanh nghiệp. Đồng thời, nợ là một nguồn tài chính tiềm năng. Bộ Tài chính đang đàm phán với các tổ chức như Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển Châu Á để vay 1 tỷ USD. Mặt khác, với khả năng hạn chế của các nền kinh tế mới nổi như Việt Nam trong việc vay mượn trên thị trường quốc tế, việc phát hành trái phiếu cho các nhà đầu tư trong nước có thể là một lựa chọn. Tuy nhiên, việc đi vay  sẽ vấp phải rào cản là tính bền vững của nợ công khi tỷ lệ nợ công/GDP được kiểm soát ở mức 65% (tỷ lệ nợ công năm 2019 ước tính là 56,1% GDP). Vì vậy, việc nâng trần nợ công cũng cần được cân nhắc trong bối cảnh tác động của dịch COVID-19. Đồng thời, để khuyến khích các nhà đầu tư trong nước mua trái phiếu trong giai đoạn này, Chính phủ có thể xem xét phát hành trái phiếu với lãi suất đã điều chỉnh theo  lạm phát.  Đối với việc chuyển giao tài sản công, chính phủ nên tài trợ cho thâm hụt ngân sách bằng cách chuyển giao loại tài sản này. Theo kế hoạch, Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) sẽ thoái vốn tại 85 công ty trong năm 2020 với số vốn đăng ký hơn 16,72 nghìn tỷ đồng, trong đó có nhiều công ty niêm yết có giá trị vốn hóa  lớn. Vấn đề  là  thực hiện  khi nào trong năm 2019, SCIC chỉ bán được 82 tỷ đồng tại 12 công ty, mang về cho nhà nước 314 tỷ đồng, tức gấp 3,8 lần giá trị vốn bán ra. 

  Tiền tệ hóa thâm hụt là một phương pháp tài trợ thâm hụt ngân sách  được sử dụng ở các nước phát triển như Hoa Kỳ, Châu Âu, Vương quốc Anh, Nhật Bản và các nước đang phát triển như Indonesia và Ấn Độ. 

 Việc  tiền  tệ hóa thâm hụt phải dựa trên mô hình kinh tế vĩ mô, chứ không phải dựa trên mô hình phân tích kinh tế đơn giản. Tuy nhiên, có một sự thỏa hiệp đối với Việt Nam khi thực hiện chính sách này, đó là phục hồi  kinh tế và chấp nhận  rủi ro đi kèm. 

 Chính sách tài khóa ngắn hạn và trung hạn 

 Đối với chính sách tài khóa ngắn hạn, chính phủ phải cho phép hạch toán  chi phí lương đầy đủ. Theo đó, các công ty, đặc biệt là công ty vừa và nhỏ, trích trước đầy đủ các khoản chi phí liên quan đến tiền lương, tiền công và các khoản  liên quan đến tiền lương, tiền công phát sinh trong năm 2020. Điều kiện để hưởng lợi từ chính sách này là các công ty không được phép sa thải nhân viên và không cắt giảm tiền lương của người lao động trong năm 2020 cho đến hết năm 2021. 

  Thứ hai, cần nhanh chóng chi NSNN cho đầu tư công. Cụ thể là giải tỏa 700 nghìn tỷ đồng đầu tư công vào năm 2020. Theo thông tin từ Chính phủ và Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tổng  vốn nhà nước  trung ương và địa phương có thể bơm vào nền kinh tế khoảng 700 nghìn tỷ đồng. năm 2020, gồm vốn phát sinh  năm 2020 khoảng 135 nghìn tỷ đồng và vốn  kế hoạch các năm trước  chuyển sang thực hiện  năm 2020 khoảng 565 nghìn tỷ đồng. Như vậy, nếu theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, địa phương nào giải ngân dưới 60% sẽ bị cắt  vốn và sẽ tạm ứng 20% ​​số vốn phát sinh trong năm 2020, tức là tổng số vốn đầu tư công các năm trước và năm 2020 .. giải ngân 6 tháng cuối năm 2020 là 366 nghìn tỷ đồng, tương đương 15,6 tỷ USD.  

 Tuy nhiên, thông tin từ Kho bạc Nhà nước cho biết, đến hết tháng 3/2020, giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản mới đạt 57,5 ​​nghìn tỷ đồng, chỉ đạt 12,8% kế hoạch giao. Giải ngân vốn đầu tư xây dựng  bằng vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài còn thấp. Lũy kế đến  31/3/2020 mới được hơn 2.666 tỷ đồng trong tổng số vốn được giao cả năm là 56.700 tỷ đồng, tỷ lệ  5%. Ngoài ra, nguyên nhân  chậm  giải ngân trong những tháng đầu năm 2020 là do chủ đầu tư chưa đến giao dịch mở tài khoản và nộp tiền vào kho bạc nhà nước.  

 Về chính sách tài khóa trung hạn, cần cho phép doanh nghiệp chuyển lỗ sang năm trước. Việc công ty ghi nhận đầy đủ chi phí  tiền lương, tiền công và các yếu tố khác có liên quan đến tiền lương, tiền công trong điều kiện không có  thu nhập sẽ tạo ra một khoản lỗ cho công ty. Theo quy định hiện hành, các công ty được phép chuyển lỗ trong thời gian tối đa là 5 năm. Vì vậy, Bộ Tài chính đang nghiên cứu cho phép doanh nghiệp được chủ động chuyển lỗ sang năm trước (2019 và 2018) hoặc sang năm sau (2021, 2022 và 2023) trong thời hạn  5 năm. Chuyển lỗ  bằng cách ghi nhận khoản lỗ kinh doanh ròng phát sinh trong năm tài chính 2020 vào thu nhập chịu thuế được báo cáo trong những năm trước, dẫn đến được hoàn thuế (tạo ra dòng tiền vào). Chuyển lỗ  sẽ dẫn đến giảm thuế  doanh nghiệp (ngăn dòng tiền ra). 

  Đồng thời, cần đưa ra mục tiêu tái thiết kinh tế trong dự toán ngân sách giai đoạn 2021-2026. Về phía  doanh nghiệp, khủng hoảng COVID-19 cũng là cơ hội để soi xét doanh nghiệp, hay nói cách khác là nền kinh tế đang tái thiết. Tái thiết kinh tế tự thân (tái thiết tự nhiên) và  tái thiết kinh tế chính phủ (tái thiết tích cực) sẽ rèn thêm dũng khí cho doanh nghiệp  cũng như lọc ra những doanh nghiệp yếu kém, không tuân thủ pháp luật  và gây  hại cho môi trường. 

 Những nỗ lực về tiền tệ, tài chính và an sinh xã hội gần đây của chính phủ chỉ ngăn chặn được suy thoái sâu trong nền kinh tế Việt Nam. Để vực dậy nền kinh tế, Chính phủ phải bố trí dự toán chi tái thiết hàng năm trong giai đoạn ngân sách 2021-2026. Các khoản  chi này thuộc loại “chi đầu tư cho phát triển” dưới hình thức  trợ cấp lãi suất, giảm và nới lỏng thuế, v.v. Thực tế, TP.HCM đã có chương trình kích cầu đầu tư hoặc cấp bù lãi suất cho các khoản vay kích cầu. từ nhiều năm nay. 

 Tóm lại, khi xây dựng lại nền kinh tế, chính phủ nên xem xét mở rộng các ngành công nghiệp và tăng lượng vốn cho vay của chương trình kích thích đầu tư để chương trình có hiệu quả trong mọi lĩnh vực. Thêm vào đó là cải cách  thủ tục hành chính để  doanh nghiệp  tiếp cận  vốn thuận lợi hơn.

Tuy nhiên, các chính sách  trên mới chỉ  dừng lại ở mức độ cứu trợ khẩn cấp (ngắn hạn, tức thời) trong khi tác động của COVID-19 sẽ còn lâu dài. Dự báo của IMF cho thấy GDP toàn cầu sẽ tăng trưởng chậm lại trong năm 2020, có thể kéo dài sang năm 2021. Do đó, chính phủ phải xem xét các chính sách để tiếp tục vực dậy nền kinh tế và sau đó phục hồi  và tăng trưởng. 

 Chính sách tài trợ thâm hụt 

 Dưới góc độ chính sách kinh tế vĩ mô, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng để giải quyết  khủng hoảng do đại dịch COVID-19 gây ra cần sử dụng công cụ chính là chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ sẽ đóng vai trò hỗ trợ. Các nhà phân tích chính sách ở hầu hết các quốc gia đều  nhất trí về sự cần thiết phải sử dụng ngân sách để cứu trợ doanh nghiệp, người dân và nền kinh tế. Các gói kích thích kinh tế khổng lồ  được tung ra, thậm chí tiền tệ hóa thâm hụt ngân sách trong tình hình hiện nay cũng là một lựa chọn của nhiều quốc gia. 

 Để giải quyết vấn đề chi tiêu ngân sách nhà nước, chúng tôi cung cấp một khung phân tích các phương án tài trợ thâm hụt cho Việt Nam dựa trên các tiêu chí sau: tái phân bổ chi tiêu, thuế, vay, chuyển nhượng tài sản công và tiền tệ hóa thâm hụt ngân sách. 

 Thứ nhất,  phân bổ lại chi tiêu là sự điều chỉnh các khoản chi từ ngân sách hiện hành và được thực hiện trong các trường hợp: căng thẳng tài chính, thặng dư ngân sách, bội chi chương trình  ưu tiên, ưu tiên chính trị mới và thay thế đầu vào. 

  Hiện tại, việc  phân bổ lại chi tiêu ở Việt Nam được thúc đẩy bởi nhiều lực lượng cung và cầu. Điều này làm giảm  thu ngân sách  năm 2020 do doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh,  xuất nhập khẩu; Ngoài ra, giá dầu  giảm cũng tạo ra nhiều tác động đáng kể. Chính phủ có thể  phân bổ lại chi tiêu bằng cách cắt giảm chi tiêu hiện tại và chuyển nó sang an sinh xã hội. Vì vậy, xét về  tác động  chính trị, thời gian huy động nguồn lực và phân bổ lại chi tiêu, hoàn toàn có thể đáp ứng được. 

 Hiện nay, phạm vi điều chỉnh chính sách thuế  không lớn do  hoạt động của các vùng, ngành kinh tế bị thu hẹp. Chính phủ cũng đang giới thiệu các khoản hoãn và miễn  thuế để hỗ trợ các doanh nghiệp. Đồng thời, nợ là một nguồn tài chính tiềm năng. Bộ Tài chính đang đàm phán với các tổ chức như Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển Châu Á để vay 1 tỷ USD. Mặt khác, với khả năng hạn chế của các nền kinh tế mới nổi như Việt Nam trong việc vay mượn trên thị trường quốc tế, việc phát hành trái phiếu cho các nhà đầu tư trong nước có thể là một lựa chọn. Tuy nhiên, việc đi vay  sẽ vấp phải rào cản là tính bền vững của nợ công khi tỷ lệ nợ công/GDP được kiểm soát ở mức 65% (tỷ lệ nợ công năm 2019 ước tính là 56,1% GDP). Vì vậy, việc nâng trần nợ công cũng cần được cân nhắc trong bối cảnh tác động của dịch COVID-19. Đồng thời, để khuyến khích các nhà đầu tư trong nước mua trái phiếu trong giai đoạn này, Chính phủ có thể xem xét phát hành trái phiếu với lãi suất đã điều chỉnh theo  lạm phát.  Đối với việc chuyển giao tài sản công, chính phủ nên tài trợ cho thâm hụt ngân sách bằng cách chuyển giao loại tài sản này. Theo kế hoạch, Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) sẽ thoái vốn tại 85 công ty trong năm 2020 với số vốn đăng ký hơn 16,72 nghìn tỷ đồng, trong đó có nhiều công ty niêm yết có giá trị vốn hóa  lớn. Vấn đề  là  thực hiện  khi nào trong năm 2019, SCIC chỉ bán được 82 tỷ đồng tại 12 công ty, mang về cho nhà nước 314 tỷ đồng, tức gấp 3,8 lần giá trị vốn bán ra. 

  Tiền tệ hóa thâm hụt là một phương pháp tài trợ thâm hụt ngân sách  được sử dụng ở các nước phát triển như Hoa Kỳ, Châu Âu, Vương quốc Anh, Nhật Bản và các nước đang phát triển như Indonesia và Ấn Độ. 

 Việc  tiền  tệ hóa thâm hụt phải dựa trên mô hình kinh tế vĩ mô, chứ không phải dựa trên mô hình phân tích kinh tế đơn giản. Tuy nhiên, có một sự thỏa hiệp đối với Việt Nam khi thực hiện chính sách này, đó là phục hồi  kinh tế và chấp nhận  rủi ro đi kèm. 

 Chính sách tài khóa ngắn hạn và trung hạn 

 Đối với chính sách tài khóa ngắn hạn, chính phủ phải cho phép hạch toán  chi phí lương đầy đủ. Theo đó, các công ty, đặc biệt là công ty vừa và nhỏ, trích trước đầy đủ các khoản chi phí liên quan đến tiền lương, tiền công và các khoản  liên quan đến tiền lương, tiền công phát sinh trong năm 2020. Điều kiện để hưởng lợi từ chính sách này là các công ty không được phép sa thải nhân viên và không cắt giảm tiền lương của người lao động trong năm 2020 cho đến hết năm 2021. 

  Thứ hai, cần nhanh chóng chi NSNN cho đầu tư công. Cụ thể là giải tỏa 700 nghìn tỷ đồng đầu tư công vào năm 2020. Theo thông tin từ Chính phủ và Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tổng  vốn nhà nước  trung ương và địa phương có thể bơm vào nền kinh tế khoảng 700 nghìn tỷ đồng. năm 2020, gồm vốn phát sinh  năm 2020 khoảng 135 nghìn tỷ đồng và vốn  kế hoạch các năm trước  chuyển sang thực hiện  năm 2020 khoảng 565 nghìn tỷ đồng. Như vậy, nếu theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, địa phương nào giải ngân dưới 60% sẽ bị cắt  vốn và sẽ tạm ứng 20% ​​số vốn phát sinh trong năm 2020, tức là tổng số vốn đầu tư công các năm trước và năm 2020 .. giải ngân 6 tháng cuối năm 2020 là 366 nghìn tỷ đồng, tương đương 15,6 tỷ USD.  

 Tuy nhiên, thông tin từ Kho bạc Nhà nước cho biết, đến hết tháng 3/2020, giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản mới đạt 57,5 ​​nghìn tỷ đồng, chỉ đạt 12,8% kế hoạch giao. Giải ngân vốn đầu tư xây dựng  bằng vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài còn thấp. Lũy kế đến  31/3/2020 mới được hơn 2.666 tỷ đồng trong tổng số vốn được giao cả năm là 56.700 tỷ đồng, tỷ lệ  5%. Ngoài ra, nguyên nhân  chậm  giải ngân trong những tháng đầu năm 2020 là do chủ đầu tư chưa đến giao dịch mở tài khoản và nộp tiền vào kho bạc nhà nước.  

 Về chính sách tài khóa trung hạn, cần cho phép doanh nghiệp chuyển lỗ sang năm trước. Việc công ty ghi nhận đầy đủ chi phí  tiền lương, tiền công và các yếu tố khác có liên quan đến tiền lương, tiền công trong điều kiện không có  thu nhập sẽ tạo ra một khoản lỗ cho công ty. Theo quy định hiện hành, các công ty được phép chuyển lỗ trong thời gian tối đa là 5 năm. Vì vậy, Bộ Tài chính đang nghiên cứu cho phép doanh nghiệp được chủ động chuyển lỗ sang năm trước (2019 và 2018) hoặc sang năm sau (2021, 2022 và 2023) trong thời hạn  5 năm. Chuyển lỗ  bằng cách ghi nhận khoản lỗ kinh doanh ròng phát sinh trong năm tài chính 2020 vào thu nhập chịu thuế được báo cáo trong những năm trước, dẫn đến được hoàn thuế (tạo ra dòng tiền vào). Chuyển lỗ  sẽ dẫn đến giảm thuế  doanh nghiệp (ngăn dòng tiền ra). 

  Đồng thời, cần đưa ra mục tiêu tái thiết kinh tế trong dự toán ngân sách giai đoạn 2021-2026. Về phía  doanh nghiệp, khủng hoảng COVID-19 cũng là cơ hội để soi xét doanh nghiệp, hay nói cách khác là nền kinh tế đang tái thiết. Tái thiết kinh tế tự thân (tái thiết tự nhiên) và  tái thiết kinh tế chính phủ (tái thiết tích cực) sẽ rèn thêm dũng khí cho doanh nghiệp  cũng như lọc ra những doanh nghiệp yếu kém, không tuân thủ pháp luật  và gây  hại cho môi trường. 

 Những nỗ lực về tiền tệ, tài chính và an sinh xã hội gần đây của chính phủ chỉ ngăn chặn được suy thoái sâu trong nền kinh tế Việt Nam. Để vực dậy nền kinh tế, Chính phủ phải bố trí dự toán chi tái thiết hàng năm trong giai đoạn ngân sách 2021-2026. Các khoản  chi này thuộc loại “chi đầu tư cho phát triển” dưới hình thức  trợ cấp lãi suất, giảm và nới lỏng thuế, v.v. Thực tế, TP.HCM đã có chương trình kích cầu đầu tư hoặc cấp bù lãi suất cho các khoản vay kích cầu. từ nhiều năm nay. 

 Tóm lại, khi xây dựng lại nền kinh tế, chính phủ nên xem xét mở rộng các ngành công nghiệp và tăng lượng vốn cho vay của chương trình kích thích đầu tư để chương trình có hiệu quả trong mọi lĩnh vực. Thêm vào đó là cải cách  thủ tục hành chính để  doanh nghiệp  tiếp cận  vốn thuận lợi hơn.