Hạn sách tài khóa 2008

Chính sách tài khóa tiếp tục  thông thoáng đầu tư phát triển 

 (Chinhphu.vn) – Năm 2009, lĩnh vực tài chính nói riêng đối mặt với nhiều thách thức: dòng vốn đầu tư gián tiếp sụt giảm, thị trường chứng khoán biến động, huy động vốn trong và ngoài nước  gặp khó khăn. Bộ trưởng Tài chính Vũ Văn Ninh phát biểu về một năm đáng nhớ này.  15/02/2010 14:59 

 Bộ trưởng  Tài chính Vũ Văn Ninh. Ảnh: Chinhphu.vn 

 “Điểm nhấn” của ngành tài chính năm qua  là gì, thưa Bộ trưởng? Bộ trưởng Vũ Văn Ninh: Năm 2009 là năm rất khó khăn đối với toàn bộ nền kinh tế nói chung và ngành Tài chính nói riêng, khi mà nền kinh tế vừa trải qua nhiệm vụ chống lạm phát trong năm 2008, lại phải đối mặt với những khó khăn do suy giảm từ kinh tế toàn cầu vào cuối năm 2008 - đầu năm 2009, cộng với những diễn biến phức tạp của thiên tai, lũ lụt và dịch bệnh… 

 Thực hiện sự chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, nhận được sự đồng thuận của cả hệ thống chính trị, ngành Tài chính đã hoàn thành nhiệm vụ thu NSNN đạt 100,2% dự toán, chi NSNN ước vượt 8,5% so với dự toán, dành nguồn tăng chi cho an sinh xã hội với mức tăng trên 50% so với năm 2008. 

  Điểm nổi bật của ngành là đã đề xuất để sửa đổi, bổ sung nhiều cơ chế, chính sách để triển khai có hiệu quả các giải pháp của Chính phủ, trong đó có chính sách miễn, giảm, giãn thuế đã tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp có thêm lực phát triển sản xuất-kinh doanh; đồng thời thực hiện bảo lãnh tín dụng giúp các doanh nghiệp vay vốn để đầu tư phát triển, cơ cấu lại sản xuất. 

  Ngành cũng tích cực huy động thêm các nguồn vốn thông qua việc phát hành thêm trái phiếu Chính phủ, tăng tạm ứng ngân sách cho các dự án đầu tư phát triển; kết hợp cải cách tài chính doanh nghiệp, cải cách thủ tục hành chính thuế và hải quan... 

  Kết quả là doanh nghiệp có điều kiện phát triển kinh doanh, mở rộng sản xuất, góp phần ngăn chặn được suy giảm kinh tế. GDP tăng trưởng nhanh và cao hơn dự báo. Cả năm đạt 5,32% (dự báo là 5%),  quý IV/2009 tăng trưởng  6,9%.  

 Tuy nhiên, tôi cũng thẳng thắn cho rằng: mặc dù thu NSNN năm 2009 đạt  kết quả khả quan nhưng tình trạng thất thu, nợ đọng thuế vẫn còn tồn tại; việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong chi  NSNN còn thấp so với tiềm năng và nhu cầu, nhất là trong  lĩnh vực đầu tư cơ bản xây dựng, quy hoạch xây dựng, quy hoạch sử dụng đất; công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện  chính sách tài chính  chưa theo kế hoạch. 

 Năm 2009, để hỗ trợ  doanh nghiệp sản xuất  kinh doanh, Bộ Tài chính đã gia hạn, giảm, miễn nhiều loại thuế. Bộ  cho phép chuyển vốn đầu tư từ kế hoạch  2008 sang thực hiện  2009... Vậy tác động của những chính sách linh hoạt này đến kết quả kinh tế - xã hội  đạt được như thế nào, thưa Bộ trưởng?  Bộ trưởng Vũ Văn Ninh: Nhận thức rõ tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế - tài chính  toàn cầu sẽ tác động trực tiếp đến nền kinh tế đất nước,  tháng 10/2008, Chính phủ đã tổ chức các cuộc họp, xác định mục tiêu  nỗ lực hết sức ngăn chặn suy giảm kinh tế, giữ ổn định kinh tế vĩ mô; đồng thời phải tính toán sao cho  doanh nghiệp luôn đảm bảo sản xuất - kinh doanh và an sinh  xã hội. 

  Vì vậy, với mục tiêu trực tiếp tạo điều kiện  cho DN thuộc mọi thành phần kinh tế tháo gỡ khó khăn, phát triển sản xuất kinh doanh, ngành tài chính đã có nhiều đóng góp, trong đó có các giải pháp miễn, giảm, nới lỏng thuế.  

 Ngay sau khi có Nghị quyết 30 của Chính phủ, Bộ đã ban hành kịp thời, đầy đủ các văn bản  thể hiện chính sách miễn, giảm, giãn thuế, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người nộp thuế. 

  Chỉ  đến cuối tháng 8 năm 2009, hàng trăm nghìn công ty và hàng triệu người nộp thuế  cá nhân mới được hưởng lợi từ ưu đãi  thuế. Theo tính toán cả năm, tổng số tiền miễn, giảm, giãn thuế khoảng 20 nghìn tỷ đồng; đồng thời  tiếp tục xem xét hủy bỏ khoảng 140 tỷ đồng phí, lệ phí khác.  Trong cuộc họp trực tuyến do Bộ chủ trì mới đây, các doanh nghiệp đánh giá cao việc ban hành  các văn bản hướng dẫn kịp thời, cũng như việc tạo điều kiện miễn, giảm thuế cho doanh nghiệp. Nhờ đó, nhiều DN đã khôi phục và phát triển sản xuất, hoạt động, đẩy mạnh xuất khẩu.  

 Về nhóm giải pháp hỗ trợ vốn đầu tư phát triển, Bộ  tập trung ứng trước ngân sách nhà nước, tăng chi  trái phiếu Chính phủ và điều chuyển vốn đầu tư theo kế hoạch 2008-2009. 

 Trong năm  qua, nhiều chương trình đầu tư xây dựng cơ bản được triển khai hiệu quả, công tác hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững ở 62 huyện nghèo được thực hiện tốt; Chương trình kiên cố hóa kênh mương, phát triển giao thông nông thôn,  hạ tầng nuôi trồng thủy sản,  hạ tầng  làng nghề nông thôn cũng được triển khai đúng tiến độ. Bộ đã thẩm định và trình Chính phủ  cấp  bảo lãnh Chính phủ trị giá 468 triệu USD cho  doanh nghiệp vay vốn nước ngoài, đầu tư vào các dự án năng lượng, xi măng... Trong công tác an sinh xã hội, các chính sách tài chính cũng  đặc biệt quan tâm  hỗ trợ người nghèo; hỗ trợ phòng chống thiên tai, dịch bệnh, chống đói rét và hỗ trợ các đối tượng chính sách. 

 Các giải pháp tài chính nói trên cùng với các chính sách khác có thể nói đã tạo nên một hệ thống giải pháp chính sách đồng bộ nhằm đạt được kết quả ngăn chặn suy giảm, duy trì tăng trưởng kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô và bảo đảm an sinh xã hội mà chúng ta đã đạt được trong năm qua. 

 Năm 2010, chắc chắn DN kỳ vọng vào các chính sách tài chính dài hạn hơn để  thúc đẩy đầu tư, sản xuất  kinh doanh. Các giải pháp cụ thể sẽ được thực hiện như thế nào, thưa Bộ trưởng?  

 Bộ trưởng Vũ Văn Ninh: Năm 2010, hầu hết các dự báo trong và ngoài nước đều cho rằng kinh tế toàn cầu đang phát triển tích cực, nhiều khả năng sẽ có những cải thiện tốt hơn. Trên sân nhà, chúng ta có những lợi thế cơ bản như chính sách ổn định, các cân đối kinh tế vĩ mô tương đối tốt, thị trường trong nước vẫn duy trì động lực tăng trưởng tốt. 

 Tuy nhiên, năm 2010  sẽ còn nhiều khó khăn. Các nền kinh tế lớn sẽ phục hồi tuy chưa  mạnh  ngay  mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, bất ổn. Các vấn đề hậu khủng hoảng như chủ nghĩa bảo hộ thương mại, biến động giá  nguyên vật liệu, năng lượng, lương thực... nảy sinh làm chậm quá trình phục hồi của các nền kinh tế. 

 Ở trong nước, nền kinh tế mặc dù đã có xu hướng phục hồi nhưng chưa lấy lại đà tăng trưởng cao như trước khi khủng hoảng, thêm vào đó là những yếu kém vốn có (như cơ sở hạ tầng, công nghệ, lao động chất lượng cao…) vẫn chậm được khắc phục. Chúng tôi coi đây là những khó khăn, thách thức không nhỏ.  

 Để tiếp tục tạo điều kiện, khuyến khích đầu tư, thúc đẩy các doanh nghiệp phát triển sản xuất - kinh doanh, năm 2010 này, Bộ sẽ tiếp tục đổi mới và hoàn thiện các cơ chế chính sách nhằm khuyến khích đầu tư đối với tất cả các thành phần kinh tế; hoàn thiện chính sách động viên tích cực để giải quyết hài hoà lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và nhân dân, vừa đảm bảo nguồn thu cho NSNN, vừa tạo điều kiện cho doanh nghiệp tích tụ vốn phát triển sản xuất-kinh doanh... 

  Đồng thời mở rộng các hình thức đầu tư các công trình kết cấu hạ tầng theo đầu tư kết hợp công - tư và đầu tư tư nhân sở hữu kinh doanh các công trình kết cấu hạ tầng (BOT, BT,...).  

 Bộ cũng sẽ tiếp tục thực hiện huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu, đẩy mạnh cơ chế bảo lãnh tín dụng đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa có các dự án sản xuất - kinh doanh khả thi nhưng gặp khó khăn về tài chính; sử dụng có hiệu quả nguồn trái phiếu Chính phủ cho các dự án giao thông, thủy lợi, y tế, giáo dục, hạ tầng nông thôn… 

 Đặc biệt sẽ tiếp tục đẩy mạnh phát triển, hoàn thiện các loại thị trường tài chính và dịch vụ tài chính; đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa, sắp xếp lại doanh nghiệp Nhà nước theo đúng lộ trình, phát triển thị trường chứng khoán, thị trường vốn theo hướng ổn định và minh bạch; tăng cường công tác rà soát, cải cách thủ tục hành chính.  Có ý kiến ​​cho rằng, năm 2010 nền kinh tế nước ta sẽ đứng trước nguy cơ  lạm phát cao như thâm hụt ngân sách lớn, mặt bằng giá  mới sẽ được thiết lập khi nền kinh tế phục hồi... 

 Bộ trưởng Vũ Văn Ninh: Năm 2010,  tăng trưởng sẽ trở lại mức cao hơn  năm 2009 nhưng sẽ đi kèm với áp lực tăng giá do hệ quả của các giải pháp nới lỏng chính sách ngân sách, tiền tệ trong năm 2009 và tác động của việc tăng giá  thế giới. 

 Chúng ta luôn khẳng định ổn định kinh tế vĩ mô là một trong những mục tiêu quan trọng hàng đầu, trong đó kiểm soát lạm phát là ưu tiên hàng đầu, cân bằng giữa hai mục tiêu ổn định kinh tế và tăng trưởng, trong đó ổn định kinh tế là động lực quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng bền vững. 

 Vì vậy, để đạt được mục tiêu này, các chính sách tài chính, tiền tệ phải được thực hiện linh hoạt, thận trọng. 

  Đối với chính sách tài khóa, Chính phủ chỉ đạo  tiết kiệm, sử dụng  hiệu quả cả  chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên; phấn đấu tăng thu ngân sách nhà nước so với dự toán và ưu tiên sử dụng số tăng thu để giảm tỷ lệ bội chi ngân sách, tập trung nguồn lực  thực hiện các chính sách an sinh xã hội. Điều hành linh hoạt chính sách tín dụng, lãi suất, tỷ giá… 

 Các bộ, ngành, địa phương cần tiếp tục rà soát, tập trung bố trí vốn đầu tư cho các dự án quan trọng, cấp bách có thể hoàn thành đưa vào sử dụng trong năm 2010-2011.  

 Đối với chi thường xuyên, cần chủ động sắp xếp lại thứ tự ưu tiên, bảo đảm  thực hiện các nhiệm vụ chính sách quan trọng, nâng cao hiệu quả, tiết kiệm chi ngân sách; hạn chế các khoản chi  phô trương, không cần thiết như hội họp, liên hoan, tổng kết; Kiểm soát chặt chẽ dư nợ, đảm bảo trả nợ  đúng hạn. 

  Đặc biệt, cần phối hợp chặt chẽ giữa điều hành vay bù đắp bội chi và phát hành trái phiếu Chính phủ với  điều hành chính sách cung tiền và chính sách lãi suất, nhằm bảo đảm  ổn định kinh tế vĩ mô, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế. bảo đảm  huy động đủ nguồn cho nhu cầu của ngân sách nhà nước, bảo đảm  an ninh tài chính quốc gia.  

 Thực hiện nhất quán cơ chế giá thị trường có sự hướng dẫn của nhà nước. Các địa phương chủ động phối hợp với các bộ, ban, ngành tăng cường quản lý giá tại địa phương, kiểm soát giá các hàng hóa, dịch vụ độc quyền, đảm bảo  cung cầu hàng hóa, nhất là các mặt hàng tiêu dùng thiết yếu trong dịp Tết Nguyên đán, tránh  tăng giá  cục bộ. 

 Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!