Giải pháp nâng cao đạo đức nghề nghiệp kế toán

Trách nhiệm của kiểm toán viên hành nghề không chỉ giới hạn ở việc đáp ứng  nhu cầu của khách hàng cá nhân hoặc doanh nghiệp nơi kiểm toán viên hành nghề cung cấp dịch vụ, mà còn ở việc hiểu và tuân thủ các quy định của quy tắc ứng xử vì lợi ích công. Thực tiễn cho thấy, nếu  kiểm toán viên không được đào tạo bài bản và không thường xuyên rèn luyện đạo đức nghề nghiệp sẽ rất dễ dẫn đến  sai sót, gian lận, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nghề nghiệp kiểm toán. Bài viết đề cập đến vấn đề đạo đức nghề nghiệp trong lĩnh vực kiểm toán, từ đó đề xuất một số biện pháp góp phần nâng cao đạo đức nghề nghiệp của kiểm toán viên trong bối cảnh hiện nay. 

1. Đặt vấn đề:

 Đạo đức nghề nghiệp là một trong những môn học quan trọng anh phải học từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường cho đến khi đi làm  và trở thành một kiểm toán viên  chuyên nghiệp. Nếu kiểm toán viên không được đào tạo bài bản, không luôn thực hành đạo đức nghề nghiệp sẽ rất dễ dẫn đến  sai sót, gian lận làm suy giảm các giá trị đạo đức,  ảnh hưởng nghiêm trọng đến nghề nghiệp kiểm toán. Đạo đức nghề nghiệp đóng một vai trò cơ bản trong tất cả các loại quy trình kiểm toán. 

 Theo các chuyên gia kiểm toán, điều quan trọng nhất là kiểm toán viên phải độc lập với đơn vị được kiểm toán. Điều này có nghĩa là kiểm toán viên không được có bất kỳ lợi ích tài chính hoặc lợi ích nào khác trong đơn vị có thể làm sai lệch xét đoán của mình. Nếu kiểm toán viên không khách quan, điều đó có thể khiến kiểm toán viên bỏ qua  thông tin quan trọng có thể  tác động tiêu cực đến tổ chức. Cuối cùng, nếu một kiểm toán viên không đủ năng lực, điều đó có thể khiến kiểm toán viên phạm sai lầm khiến tổ chức phải trả giá đắt. Bài viết đề cập đến vấn đề đạo đức nghề nghiệp trong lĩnh vực kiểm toán, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao đạo đức nghề nghiệp của kiểm toán viên trong bối cảnh hiện nay. 

2. Tổng quan về Đạo đức nghề nghiệp Kiểm toán  

 Khái niệm đạo đức nghề nghiệp 

 Đạo đức nghề nghiệp đề cập đến các tiêu chuẩn  hành vi, giá trị và hướng dẫn được chấp nhận bởi nghề nghiệp cho các cá nhân và doanh nghiệp. Các tổ chức chuyên nghiệp thường thiết lập các quy tắc đạo đức nghề nghiệp để giúp hướng dẫn các thành viên thực hiện nhiệm vụ của họ theo các nguyên tắc đạo đức phù hợp và đúng đắn. Cũng  như nhiều lĩnh vực khác, đối với kiểm toán, đạo đức nghề nghiệp và việc thực hiện các chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp phải được coi trọng và đặt lên trên, phải được xác định là một trong những yêu cầu bắt buộc trong hoạt động nghề nghiệp. 

  Lợi ích của Đạo đức nghề nghiệp trong Kiểm toán 

 Trong hoạt động nghề nghiệp, đạo đức luôn là yếu tố quan trọng, thậm chí là bắt buộc bởi những lợi ích mà nó mang lại cho  cá nhân và cho xã hội. Đối với kiểm toán,  một số lợi ích chính có thể được làm nổi bật bằng cách tuân theo quy tắc đạo đức  kiểm toán như sau: 

 Đảm bảo rằng các cuộc kiểm toán được tiến hành một cách chuyên nghiệp và khách quan. Điều này sẽ giúp xây dựng niềm tin vào kết quả của các cuộc kiểm toán này. 

 - Giảm thiểu rủi ro tiềm ẩn cho doanh nghiệp và tránh  trách nhiệm/kiện tụng… 

 Giúp xây dựng và duy trì lòng tin giữa kiểm toán viên và khách hàng. Sự tin tưởng này là cần thiết cho một mối quan hệ kiểm toán thành công. 

  - Giúp kiểm toán viên trở thành những cá nhân, đơn vị xuất sắc trong nghề, có chuẩn mực  đạo đức nghề nghiệp cao, tạo dựng uy tín  nghề nghiệp.  Nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp theo quy định của pháp luật Việt Nam 

 Theo chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp kế toán, kiểm toán ban hành kèm theo Thông tư số 70/2015/TT-BTC ngày 08/5/2015 của Bộ Tài chính: “Người hành nghề kế toán, kiểm toán viên phải tuân thủ các nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp cơ bản sau đây: 

 Chính trực: Phải thẳng thắn và trung thực trong tất cả các giao dịch chuyên nghiệp và kinh doanh.  

 - Tính khách quan: Không để sự thiên vị, xung đột lợi ích hoặc bất kỳ ảnh hưởng bất hợp lý nào dẫn dắt các đánh giá chuyên môn và kinh doanh của bạn. 

  Năng lực chuyên môn và sự thận trọng: Thể hiện và duy trì kiến ​​thức và kỹ năng chuyên môn cần thiết để đảm bảo rằng khách hàng hoặc chủ doanh nghiệp nhận được  dịch vụ chuyên nghiệp có chất lượng dựa trên  kiến ​​thức chuyên môn, pháp luật và kỹ thuật mới nhất, đồng thời hành động  thận trọng và phù hợp với các tiêu chuẩn chuyên môn và kỹ thuật hiện hành. - Bảo mật: Giữ bí mật thông tin thu được từ các mối quan hệ nghề nghiệp, kinh doanh, do đó không  tiết lộ bất kỳ thông tin nào cho bên thứ ba khi chưa được sự đồng ý của bên liên quan, trừ trường hợp có quyền hoặc nghĩa vụ  cung cấp thông tin theo yêu cầu của pháp luật hoặc cơ quan quản lý,  tổ chức nghề nghiệp, đồng thời không  sử dụng thông tin vì lợi ích  của kế toán viên chuyên nghiệp hoặc cá nhân bên thứ ba.  

 - Tư cách nghề nghiệp: Phải tuân thủ pháp luật và các quy định hiện hành, tránh mọi hành động gây tổn hại đến uy tín nghề nghiệp của bạn. 

 Tháng 5/2015, Ủy ban Chuẩn mực Đạo đức Quốc tế (IESBA) của IFAC đã công bố Chuẩn mực Đạo đức Quốc tế dành cho Kế toán viên và Kiểm toán viên chuyên nghiệp phiên bản  2015  (có hiệu lực từ ngày 15/4/2016). Chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp kế toán, kiểm toán  Việt Nam ban hành theo Thông tư số 70/2015/TT-BTC ngày 8/5/2015 được xây dựng dựa trên Chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp quốc tế phiên bản 2014. Tuy nhiên, theo  các chuyên gia, các quy định về đạo đức nghề nghiệp kiểm toán tại Việt Nam về cơ bản vẫn theo thông lệ quốc tế.  Giải pháp nâng cao đạo đức nghề nghiệp của kiểm toán viên trong bối cảnh hiện nay 

 Trong thời gian qua, đã xảy ra trường hợp kế toán viên, kiểm toán viên chuyên nghiệp chưa tuân thủ một số quy định của Chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp kế toán, kiểm toán ban hành kèm theo Thông tư số 70/2015/TT-BTC làm ảnh hưởng đến quyền lợi  của các bên liên quan. Trước thực trạng đó, để góp phần nâng cao đạo đức nghề nghiệp của kiểm toán viên trong bối cảnh hiện nay,  thời gian tới cần tập trung vào một số nội dung sau: 

 Về phía  quản lý 

 - Cần tạo  môi trường kinh doanh bình đẳng, minh bạch để giúp doanh nghiệp kiểm toán và kiểm toán viên thể hiện đúng năng lực và uy tín của mình trong bối cảnh cạnh tranh dịch vụ kiểm toán ngày càng gia tăng. 

 - Đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp và có chế tài xử phạt nặng đối với DNKT, KTV vi phạm đạo đức nghề nghiệp.  

 - Thường xuyên tăng cường hợp tác quốc tế, cập nhật các chuẩn mực đạo đức kiểm toán do các cơ quan kiểm toán quốc tế ban hành, bổ sung. 

 Đến hiệp hội nghề nghiệp 

 - Tăng cường công tác tuyên truyền về vai trò, ý nghĩa của việc thực hiện chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp đối với công ty và kiểm toán viên. Thường xuyên khuyến khích các thành viên cư xử có  đạo đức  và tuân theo quy tắc này.  

 - Tăng cường giáo dục và đào tạo, đặc biệt là phối hợp với các tổ chức chuyên nghiệp quốc tế có kinh nghiệm trong việc áp dụng các chuẩn mực đạo đức. Đồng thời kết nối, cập nhật thường xuyên các chuẩn mới tiếp cận thông tin quốc tế. 

 - Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các thành viên, kiểm toán viên trong hoạt động nghề nghiệp. Kiến nghị, xử phạt theo quy định của Điều lệ  Hội...  Về phía công ty kiểm toán 

 - Cần tiên phong trong việc thực hiện đạo đức nghề nghiệp. Bằng cách thể hiện  hành vi đạo đức phù hợp và cố gắng củng cố các giá trị đạo đức, lãnh đạo công ty kiểm toán có thể mở đường cho việc cải thiện hiệu suất của nhân viên.  

 - Xây dựng văn hóa doanh nghiệp dựa trên đạo đức nghề nghiệp và điều này phải được thấm nhuần trong tổ chức. Ví dụ, các công ty kiểm toán có thể biên soạn các tiêu chí đạo đức chi tiết hơn và công bố rộng rãi tại nơi làm việc  để hỗ trợ các khẩu hiệu hành động của kiểm toán viên. 

 - Thường xuyên quan tâm đến việc nâng cao kiến ​​thức và kỹ năng nghề nghiệp của kiểm toán viên để nâng cao khả năng xét đoán nghề nghiệp, giúp phát hiện gian lận và sai sót trong quá trình kiểm toán của kiểm toán viên. Đến cơ sở đào tạo 

 - Củng cố học phần Đạo đức nghề nghiệp kiểm toán viên, giúp sinh viên có nhận thức ban đầu  về tầm quan trọng của nghề  kiểm toán và sự đóng góp quý báu của đạo đức nghề nghiệp đối với nhân cách của người kiểm toán viên. 

 - Mời  chuyên gia từ các hãng kiểm toán quốc tế lớn đang hoạt động tại Việt Nam (Big Four) trao đổi về đạo đức nghề nghiệp, cách  vận dụng trong các trường hợp cụ thể và các khuyến nghị cần lưu ý khi thể hiện trách nhiệm đạo đức nghề nghiệp trong quá trình kiểm toán. 

 Gửi người nghe 

 - Cẩn thận  trong việc thi hành nhiệm vụ của mình. Kiểm toán viên nên sử dụng các kỹ năng và kiến ​​thức mà họ có được thông qua đào tạo và kinh nghiệm để thực hiện công việc của mình một cách siêng năng và chính xác. 

  - Phải tạo dựng uy tín, tính chuyên nghiệp, chất lượng dịch vụ và niềm tin. KTV phải luôn hành động vì lợi ích cao nhất của khách hàng, luôn đặt nhu cầu của khách hàng lên hàng đầu và hành động để bảo vệ lợi ích của họ. 

  - Luôn đảm bảo tính bảo mật và  khách quan. Kiểm toán viên không chia sẻ thông tin  kiểm toán với bất kỳ ai không được phép tiếp cận và đánh giá báo cáo tài chính. Kiểm toán viên cũng không được tiết lộ  thông tin  về thân chủ hoặc công việc họ đã thực hiện khi chưa được sự đồng ý của thân chủ, trừ trường hợp pháp luật yêu cầu. 

 - Giữ vững tính khách quan, độc lập trong công việc. Kiểm toán viên cũng phải trung thực và trung thực trong  giao dịch  với khách hàng và những người khác.  

 Kết luận 

 Lĩnh vực kiểm toán nói chung và  nghề kiểm toán nói riêng có những đặc thù khá đặc thù, tức là cung cấp dịch vụ vì thù lao cho khách hàng nhưng phải bảo vệ lợi ích của công chúng. Do đó, kiểm toán viên phải luôn hành động  có đạo đức để duy trì lòng tin  của những người mà họ làm việc cùng và để bảo vệ các tổ chức mà họ kiểm toán. Vì vậy, việc giúp kiểm toán viên thực hiện tốt đạo đức nghề nghiệp  là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh hiện nay,  góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm toán trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.