Định giá doanh nghiệp là gì?

Định giá doanh nghiệp là một quy trình quan trọng trong lĩnh vực tài chính và quản lý, nhằm xác định giá trị thực tế của một doanh nghiệp tại một thời điểm cụ thể. Quá trình này không chỉ giúp các nhà đầu tư, chủ sở hữu và các bên liên quan có cái nhìn rõ ràng về giá trị của doanh nghiệp mà còn đóng vai trò quyết định trong các giao dịch mua bán, sáp nhập hoặc tái cấu trúc doanh nghiệp. Mời các bạn cùng Công ty Luật ACC tìm hiểu chi tiết về Định giá doanh nghiệp là gì?. 

Định giá doanh nghiệp là gì?

1. Định giá doanh nghiệp là gì?

Định giá doanh nghiệp là một quy trình pháp lý và tài chính nhằm xác định giá trị thực tế của một doanh nghiệp tại một thời điểm cụ thể. Quy trình này rất quan trọng trong các quyết định liên quan đến tài chính, đầu tư, và quản lý doanh nghiệp, đặc biệt trong các trường hợp mua bán, sáp nhập, tái cấu trúc, hoặc khi doanh nghiệp cần thực hiện các thủ tục pháp lý liên quan đến tài sản và vốn.

>> Mời các bạn tham khảo thêm thông tin liên quan tại Giá trị doanh nghiệp là gì? Cơ sở xác định giá trị doanh nghiệp

2. Các phương pháp phổ biến để định giá doanh nghiệp là gì?

Dưới đây là các phương pháp ước tính giá trị vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp được trình bày theo hướng pháp luật:

2.1. Phương pháp tỷ số bình quân

Phương pháp tỷ số bình quân sử dụng tỷ số thị trường trung bình của các doanh nghiệp so sánh để ước tính giá trị vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp cần thẩm định giá.

Doanh nghiệp so sánh phải đáp ứng các tiêu chí sau:

• Có sự tương đồng với doanh nghiệp cần thẩm định giá về ngành nghề, rủi ro kinh doanh, rủi ro tài chính và các chỉ số tài chính.
• Có thông tin về giá cổ phần giao dịch thành công trên thị trường tại thời điểm thẩm định giá hoặc trong vòng 01 năm trước đó.

Các tỷ số thị trường được áp dụng bao gồm:

• Tỷ số giá trên thu nhập bình quân
• Tỷ số giá trên doanh thu bình quân
• Tỷ số giá trên giá trị sổ sách của vốn chủ sở hữu bình quân
• Tỷ số giá trị doanh nghiệp trên lợi nhuận trước thuế, lãi vay và khấu hao bình quân
• Tỷ số giá trị doanh nghiệp trên doanh thu

Trường hợp áp dụng:

• Phương pháp này được sử dụng khi có ít nhất 03 doanh nghiệp so sánh, ưu tiên là các doanh nghiệp niêm yết hoặc đăng ký giao dịch trên UPCoM.

Nguyên tắc thực hiện:

• Các chỉ số tài chính và tỷ số thị trường phải được xác định nhất quán giữa doanh nghiệp so sánh và doanh nghiệp cần thẩm định giá.
• Tất cả các chỉ số và tỷ số phải được rà soát và điều chỉnh để đảm bảo tính nhất quán trước khi đưa vào sử dụng.

Các bước thực hiện:

1. Đánh giá và lựa chọn các doanh nghiệp so sánh.
2. Xác định các tỷ số thị trường phù hợp.
3. Ước tính giá trị vốn chủ sở hữu trên cơ sở các tỷ số thị trường và thực hiện các điều chỉnh cần thiết.

2.2. Phương pháp giá giao dịch

Phương pháp giá giao dịch xác định giá trị vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp dựa trên giá giao dịch chuyển nhượng phần vốn góp hoặc cổ phần thành công trên thị trường của chính doanh nghiệp đó.

Trường hợp áp dụng:

• Doanh nghiệp cần thẩm định giá phải có ít nhất 03 giao dịch chuyển nhượng thành công trong vòng 01 năm trước thời điểm thẩm định giá.

Nguyên tắc áp dụng:

• Thẩm định viên cần xem xét và điều chỉnh giá giao dịch để phù hợp với thời điểm thẩm định giá nếu cần thiết.

Ước tính giá trị vốn chủ sở hữu:

• Tính giá trị vốn chủ sở hữu dựa trên giá bình quân của ít nhất 03 giao dịch gần nhất trước thời điểm thẩm định giá.
• Đối với doanh nghiệp niêm yết, giá cổ phần để tính giá trị là giá giao dịch hoặc giá đóng cửa gần nhất trong vòng 30 ngày trước thời điểm thẩm định giá.

2.3. Phương pháp Tài sản

Phương pháp tài sản ước tính giá trị doanh nghiệp bằng cách tính tổng giá trị các tài sản thuộc quyền sở hữu và sử dụng của doanh nghiệp.

Nguyên tắc thực hiện:

• Xem xét tất cả các tài sản của doanh nghiệp, bao gồm cả tài sản hoạt động và phi hoạt động.
• Giám đốc doanh nghiệp cần phối hợp tổ chức kiểm kê và phân loại tài sản, cung cấp tài liệu chứng minh quyền sở hữu để hỗ trợ thẩm định viên. Nếu không cung cấp thông tin đầy đủ, thẩm định viên sẽ đưa ra giả thiết và ghi nhận hạn chế trong báo cáo kết quả thẩm định giá.

Các bước thực hiện:

1. Ước tính tổng giá trị các tài sản hữu hình và tài sản tài chính.
2. Ước tính tổng giá trị các tài sản vô hình.
3. Ước tính giá trị vốn chủ sở hữu.

2.4. Phương pháp chiết khấu dòng tiền tự do của doanh nghiệp

Phương pháp này xác định giá trị doanh nghiệp dựa trên tổng giá trị chiết khấu dòng tiền tự do và giá trị hiện tại của các tài sản phi hoạt động.

Các bước xác định giá trị vốn chủ sở hữu:

1. Dự báo dòng tiền tự do của doanh nghiệp.
2. Ước tính chi phí sử dụng vốn bình quân gia quyền.
3. Ước tính giá trị cuối kỳ dự báo.
4. Ước tính giá trị vốn chủ sở hữu.

2.5. Phương pháp chiết khấu dòng cổ tức

Phương pháp này tính tổng giá trị của chiết khấu dòng cổ tức để ước tính giá trị vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp.

Các bước xác định giá trị vốn chủ sở hữu:

1. Dự báo dòng cổ tức và tỷ lệ tăng trưởng cổ tức.
2. Ước tính chi phí sử dụng vốn chủ sở hữu.
3. Ước tính giá trị vốn chủ sở hữu cuối kỳ dự báo.
4. Tính tổng giá trị hiện tại thuần của dòng cổ tức và giá trị vốn chủ sở hữu cuối kỳ dự báo.

2.6. Phương pháp chiết khấu dòng tiền tự do vốn chủ sở hữu

Phương pháp này xác định giá trị vốn chủ sở hữu dựa trên tổng giá trị chiết khấu dòng tiền tự do vốn chủ sở hữu.

Các bước xác định giá trị vốn chủ sở hữu:

1. Dự báo dòng tiền tự do vốn chủ sở hữu.
2. Ước tính chi phí sử dụng vốn chủ sở hữu.
3. Ước tính giá trị vốn chủ sở hữu cuối kỳ dự báo.
4. Tính tổng giá trị hiện tại thuần của dòng tiền tự do vốn chủ sở hữu và giá trị vốn chủ sở hữu cuối kỳ dự báo.

Các phương pháp này cung cấp những cách tiếp cận khác nhau để ước tính giá trị vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp dựa trên các yếu tố tài chính và thị trường cụ thể.

3. Những thông tin nào là cần thiết để thực hiện định giá doanh nghiệp chính xác?

Để thực hiện định giá doanh nghiệp chính xác, cần thu thập và phân tích các thông tin sau:

Thông tin tài chính:

• Báo cáo tài chính: Bao gồm báo cáo lãi lỗ, báo cáo tài sản và nợ phải trả trong ít nhất ba năm gần nhất.
• Bảng cân đối kế toán: Để xác định tổng tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu.
• Báo cáo lưu chuyển tiền tệ: Để hiểu rõ về nguồn tiền vào và ra của doanh nghiệp.
• Dự báo tài chính: Dự báo doanh thu, chi phí và lợi nhuận trong tương lai.

Thông tin về hoạt động kinh doanh:

• Mô tả hoạt động chính: Loại hình kinh doanh, sản phẩm, dịch vụ và thị trường mục tiêu.
• Chiến lược kinh doanh: Kế hoạch phát triển, chiến lược tiếp thị và phương pháp cạnh tranh.
• Danh mục sản phẩm/dịch vụ: Đánh giá chất lượng và độ cạnh tranh của các sản phẩm hoặc dịch vụ.

Thông tin về thị trường:

• Phân tích ngành: Tình hình và xu hướng của ngành kinh doanh mà doanh nghiệp hoạt động.
• Phân tích đối thủ cạnh tranh: Thông tin về các đối thủ cạnh tranh chính và vị trí của doanh nghiệp trên thị trường.
• Những yếu tố kinh tế và chính trị: Các yếu tố có thể ảnh hưởng đến doanh nghiệp như quy định pháp luật, chính sách thuế, và tình hình kinh tế vĩ mô.

Thông tin về tài sản và nợ phải trả:

• Danh mục tài sản: Tài sản cố định (như bất động sản, thiết bị) và tài sản lưu động (như hàng tồn kho, khoản phải thu).
• Chi tiết nợ phải trả: Nợ ngắn hạn và dài hạn, các khoản vay và nghĩa vụ tài chính khác.

Thông tin về nhân sự và quản lý:

• Cơ cấu tổ chức: Tổ chức và quy mô nhân sự, vai trò và trách nhiệm của các cấp quản lý.
• Chất lượng đội ngũ quản lý: Kinh nghiệm, kỹ năng và thành tích của đội ngũ lãnh đạo.

Thông tin về khách hàng và nhà cung cấp:

• Danh sách khách hàng chính: Tầm quan trọng và sự phụ thuộc vào khách hàng lớn.
• Danh sách nhà cung cấp: Tính ổn định và điều kiện của các mối quan hệ cung cấp.

Thông tin pháp lý:

• Giấy phép và chứng nhận: Các giấy phép kinh doanh, chứng nhận chất lượng, và quyền sở hữu trí tuệ.
• Các vụ kiện hoặc tranh chấp: Các vụ kiện pháp lý đang diễn ra hoặc các vấn đề pháp lý có thể ảnh hưởng đến doanh nghiệp.

Thông tin về quy trình và hệ thống:

• Quy trình hoạt động: Quy trình sản xuất, quản lý và các hệ thống quản lý chất lượng.
• Công nghệ và hệ thống thông tin: Hệ thống công nghệ thông tin và các công cụ hỗ trợ kinh doanh.

Việc thu thập và phân tích những thông tin này sẽ giúp đảm bảo rằng việc định giá doanh nghiệp được thực hiện một cách chính xác và toàn diện.

>> Đọc thêm thông tin liên quan tại Định giá sáp nhập doanh nghiệp 

4. Mục đích xác định giá trị doanh nghiệp

Mục đích xác định giá trị doanh nghiệp 

Dưới đây là mục đích xác định giá trị doanh nghiệp theo hướng pháp luật:

• Mua bán và sáp nhập doanh nghiệp: Theo Điều 147 Luật Doanh nghiệp 2020, việc xác định giá trị doanh nghiệp là cần thiết trong các giao dịch mua bán hoặc sáp nhập doanh nghiệp. Điều này đảm bảo rằng các bên tham gia giao dịch có cơ sở hợp pháp để thỏa thuận về giá trị công ty và thực hiện giao dịch một cách công bằng và minh bạch.
• Chia tách, tái cấu trúc doanh nghiệp: Theo Điều 207 Luật Doanh nghiệp 2020, khi thực hiện chia tách hoặc tái cấu trúc doanh nghiệp, việc xác định giá trị doanh nghiệp giúp phân chia tài sản, nợ và vốn chủ sở hữu một cách hợp lý giữa các đơn vị mới thành lập hoặc các bên liên quan.
• Phân chia tài sản trong trường hợp doanh nghiệp phá sản: Theo Điều 136 Luật Phá sản 2014, việc xác định giá trị doanh nghiệp là cần thiết để phân chia tài sản của doanh nghiệp trong trường hợp phá sản, đảm bảo việc thanh lý tài sản và phân chia nợ nần theo quy định của pháp luật được thực hiện công bằng và hợp pháp.
• Đánh giá hiệu quả kinh doanh và quyết định đầu tư: Việc xác định giá trị doanh nghiệp cũng hỗ trợ các nhà đầu tư và các tổ chức tài chính trong việc đánh giá hiệu quả hoạt động và tiềm năng sinh lợi của doanh nghiệp. Theo các quy định về đầu tư, nhà đầu tư có thể đưa ra quyết định đầu tư dựa trên giá trị doanh nghiệp đã được xác định hợp pháp và chính xác.
• Quản lý và định giá tài sản trong doanh nghiệp: Việc xác định giá trị doanh nghiệp là cơ sở để quản lý và định giá tài sản trong doanh nghiệp, theo các quy định về tài sản của doanh nghiệp. Điều này đảm bảo rằng doanh nghiệp có thể quản lý tài sản và nguồn vốn của mình một cách hiệu quả và tuân thủ các quy định pháp luật liên quan.
• Ký kết hợp đồng và thực hiện các quyết định quản trị: Theo các quy định về hợp đồng và quản trị doanh nghiệp, việc xác định giá trị doanh nghiệp giúp các bên ký kết hợp đồng và thực hiện các quyết định quản trị một cách hợp pháp, chính xác và minh bạch.

5. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến giá trị của một doanh nghiệp?

Các yếu tố ảnh hưởng đến giá trị của một doanh nghiệp bao gồm:

• Tình hình tài chính và báo cáo tài chính: Các chỉ tiêu tài chính như doanh thu, lợi nhuận, tài sản và nợ phải trả đều ảnh hưởng lớn đến giá trị của doanh nghiệp. Báo cáo tài chính cung cấp thông tin cơ bản về hiệu quả hoạt động và sức khỏe tài chính của doanh nghiệp.
• Điều kiện thị trường và ngành nghề: Môi trường kinh doanh và các yếu tố bên ngoài như tình hình kinh tế, chính trị và quy định pháp lý liên quan đến ngành nghề kinh doanh của doanh nghiệp đều có ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị doanh nghiệp.
• Quản lý và đội ngũ lãnh đạo: Năng lực và kinh nghiệm của đội ngũ quản lý là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công và triển vọng phát triển của doanh nghiệp. Chất lượng quản lý có thể ảnh hưởng đáng kể đến khả năng sinh lợi và tăng trưởng của doanh nghiệp.
• Chiến lược phát triển và tiềm năng tăng trưởng: Kế hoạch và chiến lược phát triển của doanh nghiệp, bao gồm các dự án mở rộng, đổi mới công nghệ và khả năng chiếm lĩnh thị trường, cũng như khả năng tạo ra lợi nhuận trong tương lai, đều ảnh hưởng đến giá trị doanh nghiệp.
• Rủi ro và sự không chắc chắn: Các yếu tố rủi ro như sự biến động của thị trường, cạnh tranh, và rủi ro pháp lý hoặc môi trường đều có thể ảnh hưởng đến giá trị của doanh nghiệp.

Các yếu tố này cần được xem xét đồng bộ và toàn diện khi xác định giá trị của doanh nghiệp nhằm đảm bảo tính chính xác và công bằng trong quá trình định giá.

>> Tham khảo thêm thông tin liên quan tại Hướng dẫn xác định giá trị doanh nghiệp có vốn nhà nước

6. Câu hỏi thường gặp

Có cần phải sử dụng báo cáo tài chính để thực hiện định giá doanh nghiệp không?

Có, việc sử dụng báo cáo tài chính là cần thiết để thực hiện định giá doanh nghiệp. Báo cáo tài chính cung cấp các số liệu và thông tin quan trọng về tình hình tài chính và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Những thông tin này giúp các chuyên gia định giá phân tích khả năng sinh lời, rủi ro tài chính, và giá trị tài sản của doanh nghiệp, từ đó đưa ra đánh giá chính xác về giá trị doanh nghiệp.

Vai trò của báo cáo tài chính trong việc định giá doanh nghiệp là gì?

Báo cáo tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc định giá doanh nghiệp vì chúng cung cấp thông tin chi tiết về tình hình tài chính và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Báo cáo lãi lỗ cung cấp thông tin về doanh thu, chi phí và lợi nhuận, từ đó giúp đánh giá khả năng sinh lợi của doanh nghiệp.

• Báo cáo cân đối kế toán cho biết tổng tài sản và nợ phải trả, từ đó giúp tính toán giá trị tài sản ròng của doanh nghiệp. Điều này là cơ sở để áp dụng phương pháp giá trị tài sản ròng.
• Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cung cấp thông tin về khả năng tạo ra và sử dụng tiền của doanh nghiệp, hỗ trợ dự đoán dòng tiền tương lai và là yếu tố quan trọng trong phương pháp chiết khấu dòng tiền.

Dự báo tài chính dựa trên dữ liệu lịch sử giúp xây dựng các mô hình định giá và xác định giá trị hiện tại của doanh nghiệp, làm cho báo cáo tài chính trở thành công cụ quan trọng trong việc định giá doanh nghiệp.

Định giá doanh nghiệp có sự khác biệt giữa các ngành nghề không?

Có sự khác biệt rõ rệt trong định giá doanh nghiệp giữa các ngành nghề do các yếu tố khác nhau. Đặc thù tài sản là một trong những yếu tố quan trọng. Doanh nghiệp trong ngành công nghiệp có thể có tài sản cố định lớn, trong khi doanh nghiệp dịch vụ thường phụ thuộc vào tài sản vô hình như thương hiệu.

Tóm lại, định giá doanh nghiệp là quá trình xác định giá trị kinh tế của một doanh nghiệp dựa trên các yếu tố tài chính, hoạt động và thị trường. Quy trình này không chỉ giúp nhà đầu tư và các bên liên quan hiểu rõ hơn về giá trị thực của doanh nghiệp mà còn hỗ trợ trong việc ra quyết định chiến lược và tài chính quan trọng. Việc áp dụng các phương pháp định giá phù hợp và chính xác sẽ đảm bảo rằng giá trị doanh nghiệp được đánh giá một cách toàn diện và công bằng.