1.Sơn La: Diện tích đất bị thoái hóa chiếm tỷ lệ cao 

 Thực hiện Quyết định số 3293/QĐ-UBND ngày 24/12/2015 của UBND tỉnh về việc phê duyệt đề cương, dự toán nhiệm vụ Điều tra thoái hóa đất kỳ đầu trên địa bàn tỉnh Sơn La. Sau một thời gian triển khai, đến nay đã cơ bản hoàn thiện dự thảo báo cáo tổng hợp kết quả dự án điều tra thoát hóa đất kỳ đầu tỉnh Sơn La. 

 Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Phạm Văn Thi, Phó Giám đốc Sở TNandMT Sơn La nhấn mạnh: Ở các tỉnh miền núi như Sơn La, Điện Biên… hiện nay, tình trạng thoái hóa đất ở dạng xói mòn, rửa trôi diễn ra rất phổ biến. Các nhà khoa học cũng cảnh báo, khu vực lòng hồ thủy điện Hòa Bình và Sơn La, nếu không kiểm soát hiện tượng rửa trôi, xói mòn thì sẽ chứa đầy bùn. 

  Trước thực trạng thoái hóa đất diễn ra nghiêm trọng, Bộ TNandMT đã báo cáo Chính phủ để triển khai chương trình điều tra thoái hóa đất trên phạm vi toàn quốc; trong đó, Sơn La được tiến hành đánh giá trong giai đoạn này. Mục đích điều tra để đánh giá tình hình thoái hóa đến mức độ nào, có các dạng thoái hóa gì, từ đó kiến nghị với các cơ quan có thẩm quyền thực hiện các giải pháp hạn chế mức độ thoái hóa đất. Trên cơ sở đó, tại hội thảo hôm nay, Sở TNandMT mời các sở, ngành liên quan, UBND các huyện, thành phố lắng nghe dự thảo báo cáo, xin ý kiến các ngành để hoàn thiện kết quả dự án, trình UBND tỉnh phê duyệt. Trong hội thảo, đại diện lãnh đạo Trung tâm Điều tra và đánh giá tài nguyên đất, Tổng cục Quản lý đất đai, đơn vị thực hiện Dự án đã báo cáo tóm tắt kết quả giai đoạn 1 của Dự án, điều tra thoái hóa đất  tỉnh Sơn La, theo đó, phạm vi điều tra thoái hóa đất đợt 1 trên địa bàn 12 huyện, thị xã; Đối tượng khảo sát gồm toàn bộ diện tích đất sản xuất nông nghiệp, đất lâm nghiệp (không bao gồm đất rừng đặc dụng), đất đồi núi chưa sử dụng. Như vậy, theo số liệu thống kê năm 2015, tổng diện tích điều tra thoái hóa đất đợt 1 của tỉnh Sơn La là 1.274.735 ha. 

 Kết quả điều tra thoái hóa đất trên địa bàn tỉnh Sơn La được thực hiện kỳ ​​I năm 2016 sẽ giúp Ủy ban nhân dân tỉnh và cơ quan quản lý đất đai của tỉnh nắm bắt đầy đủ diện tích đất bị thoái hóa, nguyên nhân dẫn đến thoái hóa đất , từ đó đề xuất hướng giải quyết bài toán giải pháp quản lý và sử dụng đất bền vững. Ngoài ra, kết quả của đề tài sẽ cung cấp số liệu về hiện trạng thoái hóa đất của cấp tỉnh để tích hợp vào cơ sở dữ liệu đất đai của tỉnh và cả nước, góp phần hiện thực hóa một hệ thống thông tin đất đai hiện đại một cách tập trung. , mô hình phục vụ thống nhất,  đa năng. 

 Tài nguyên đất của tỉnh Sơn La khá đa dạng với 24 loại đất thuộc 7 nhóm đất, trong đó chủ yếu là nhóm đất đỏ vàng và nhóm đất mùn đỏ vàng.  

 Kết quả điều tra, tổng diện tích đất bị thoái hóa trên địa bàn tỉnh là 1.173.422ha, chiếm 92,05% tổng diện tích điều tra. Trong đó, có tới 60,8% diện tích điều tra bị thoái hóa nặng, tập trung tại các huyện Sông Mã, Sốp Cộp, Mai Sơn, Yên Châu, Thuận Châu, Bắc Yên… Diện tích đất bị thoái hóa trung bình chiếm 20,9% diện tích điều tra, tập trung nhiều tại huyện Phù Yên, Mường La, Mộc Châu… Diện tích đất bị thoái hóa nhẹ chỉ khoảng hơn 10%.  

2. Đơn vị tư vấn dự án báo cáo Dự thảo kết quả điều tra thoái hóa đất lần đầu tỉnh Sơn La. 

  Phân theo loại hình thoái hóa cho thấy, có 73,9% diện tích đất điều tra bị xói mòn do mưa, chủ yếu tại các huyện Sốp Cộp, Sông Mã, Bắc Yên, Mường La… Diện tích đất bị khô hạn chiếm tới 96,94% diện tích điều tra, trong đó, đất bị khô hạn mức nặng tập trung nhiều tại huyện Sông Mã, Mai Sơn, Vân Hồ… Diện tích đất bị suy giảm độ phì chiếm 64,39% diện tích điều tra, trong đó, diện tích đất bị suy giảm độ phì mức nặng chiếm 5%, tập trung tại huyện Thuận Châu, Phù Yên, Mai Sơn… 

 Các mục đích sử dụng đất khác nhau có mức độ, loại hình thoái hóa khác nhau, như: Đất sản xuất nông nghiệp có 355.247ha bị thoái hóa; đất lâm nghiệp có 555.103ha bị thoái hóa, chiếm 91,34% diện tích đất lâm nghiệp. Đất chưa sử dụng có 263.072 ha bị thoái hóa. Các địa phương khác nhau có diện tích đất thoái hóa có mức độ khác nhau, thoái hóa mức nặng tập trung tại Sông Mã, Sốp Cộp, Mai Sơn và Yên Châu.  

 Nguyên nhân dẫn đến tình trạng thoái hóa đất được cho là do ảnh hưởng từ khí hậu khắc nghiệt và biến đổi khí hậu; ảnh hưởng của địa hình tỉnh Sơn La. Về nguyên nhân từ sử dụng đất của con người, công tác quản lý đất đai trước đây không được quan tâm đúng mức, tình trạng vi phạm pháp luật như lấn chiếm, chuyển mục đích trái phép không kiểm soát được hết. Tình trạng không sử dụng hoặc sử dụng không hết, sử dụng không hiệu quả của các tổ chức và cá nhân chưa được giải quyết dứt điểm. Công tác quản lý, khai thác tài nguyên rừng có những hạn chế nhất định, gây ảnh hưởng đến quá trình thoái hóa đất… 

 Trong thời gian tới, nhóm thực hiện dự án đã đề xuất các biện pháp quản lý đất đai bền vững, góp phần giảm thiểu thoái hóa đất thích ứng BĐKH; nhóm giải pháp về giảm thiểu xói mòn trên đất dốc như kiên quyết ngăn chặn canh tác trồng cây hàng năm trên đất dốc trên 30 độ…; giải pháp về thủy lợi như xây dựng các công trình điều hòa nguồn nước ở khu vực có nguy cơ thiếu nước trong tương lai…; các mô hình bảo vệ và cải tạo đất như canh tác theo đường đồng mức, phát triển mô hình nông lâm kết hợp…; nhóm giải pháp sử dụng đất cho các tiểu vùng như vùng dọc Quốc lộ 6, vùng sông Đà, vùng cao biên giới... 

  Tại hội thảo, đại diện các sở, ngành, UBND các huyện, thành phố đã tham gia góp ý về kết quả điều tra thoái hóa đất, đề nghị đơn vị tư vấn làm rõ thêm quá trình triển khai thực hiện, thu thập tài liệu tại các huyện, thành phố; đề nghị đơn vị nghiên cứu bổ sung tác hại của thuốc trừ cỏ với ô nhiễm đất… 

 Ghi nhận ý kiến tham luận của các đại biểu, ông Phạm Văn Thi, Phó Giám đốc Sở TNandMT Sơn La đề nghị đơn vị tư vấn cần tiếp thu các ý kiến, bổ sung, hoàn thiện lại sản phẩm điều tra. Áp lực đất với Sơn La cực kỳ lớn, nhiều vùng người dân rất khó khăn về đất, cây nông nghiệp không phát triển được. Người dân chết đói  dẫn đến  phá rừng hoặc đi  nơi khác làm ăn. Vì vậy, đơn vị tham mưu phải tập trung nghiên cứu từng nhóm đất, từng khu vực. Làm rõ nguyên nhân  thoái hóa,  giải pháp chống xói mòn đối với từng loại đất ở từng khu vực... Phối hợp với Phòng Tài nguyên và Môi trường các huyện, thành phố để đảm bảo số liệu thống kê chính xác nhất.