Dân số và an sinh xã hội

1. Bài toán an sinh xã hội trước áp lực dân số 

 Chính phủ vừa công bố kết quả sơ bộ Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019. Theo đó, tổng dân số  của Việt Nam  thời điểm 00 giờ ngày 01 tháng 4 năm 2019 là hơn 96,2 triệu người; trong đó có 47,88 triệu nam (49,8%), nữ  48,32 triệu; đứng thứ 3  Đông Nam Á và thứ 15 thế giới. 

  Theo các chuyên gia, dân số có mối liên hệ chặt chẽ với tăng trưởng kinh tế, phát triển xã hội và bền vững môi trường. Vì vậy, vấn đề  an sinh xã hội  của Việt Nam cũng  đặt ra nhiều thách thức. 

  Thời kỳ quá độ nhân khẩu học của Việt Nam sắp kết thúc, những thay đổi về mức sinh và mức chết trong quá khứ đã tạo ra “cơ cấu dân số vàng”  hiện nay, nhưng cũng đặt ra những thách thức  lớn về chất lượng nguồn nhân lực. Sự chênh lệch lớn về mức sinh  giữa các vùng, miền và các nhóm xã hội đặt ra những thách thức cho công tác DS-KHHGĐ, dẫn đến thiếu hụt nguồn nhân lực trong thời gian tới. 

 Áp lực gia tăng dân số đã và đang đặt ra nhiều thách thức đối với an sinh xã hội. 

 Áp lực gia tăng dân số đã và đang đặt ra nhiều thách thức đối với an sinh xã hội. Mất cân bằng  giới tính khi sinh sẽ bắt đầu để lại những hệ lụy xã hội đối với các thế hệ tương lai trong 10 năm tới, khi thế hệ sinh ra vào những năm 2000  bước vào  tuổi vị thành niên.  

 Tuổi thọ tăng và tốc độ già hóa dân số nhanh đã tạo áp lực lên hệ thống an sinh xã hội nói chung, bảo hiểm xã hội (hưu trí) và bảo hiểm y tế nói riêng. Nhu cầu chăm sóc sức khỏe và nhu cầu học tập của người cao tuổi  đặt  “áp lực” lên hệ thống y tế và hệ thống giáo dục  Việt Nam. 

 Các nguy cơ về sức khỏe sinh sản/tình dục như vô sinh, mang thai ở tuổi vị thành niên, nạo phá thai trước hôn nhân và các bệnh lây truyền qua đường tình dục, HIV/AIDS vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ trong bối cảnh xã hội biến đổi nhanh, mạnh và cởi mở tác động  mạnh mẽ đến đời sống của giới trẻ.

 Xu hướng di cư từ nông thôn ra thành phố, quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa sẽ tiếp tục diễn ra mạnh mẽ trong 10 năm tới,  chủ yếu là giới trẻ, tác động tiêu cực đến xã hội như áp lực về hạ tầng xã hội, tỷ lệ nghèo đói ở thành thị gia tăng, chất lượng cuộc sống cuộc sống của người di cư dẫn đến suy thoái môi trường tự nhiên.  

 Di cư và dịch chuyển lao động quốc tế, nhất là lao động  trẻ sẽ gia tăng trong bối cảnh Việt Nam hội nhập quốc tế sâu rộng và tham gia Cộng đồng kinh tế ASEAN. Di cư tự do không kiểm soát tiếp tục để lại những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí nghiêm trọng (đi lao động chui ở nước ngoài,  buôn bán người…). Với dân số gần 100 triệu người, áp lực  tiêu thụ tài nguyên thiên nhiên và môi trường tự nhiên sẽ tiếp tục gia tăng khó kiểm soát... 

 Ở Việt Nam, các trụ cột của an sinh xã hội, bao gồm bảo hiểm xã hội tự nguyện và bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, trợ giúp xã hội, xóa đói giảm nghèo và tiếp cận các dịch vụ cơ bản ngày càng được hoàn thiện và phát triển. 

  Quá trình phát triển của hệ thống này trở thành chỗ dựa vững chắc cho đa số người dân, đảm bảo sự phát triển hài hòa của xã hội, đảm bảo  phát triển kinh tế được coi trọng cân đối với phát triển các lĩnh vực xã hội, đời sống nhân dân  ấm no và hạnh phúc.  

 Xây dựng một hệ thống an sinh xã hội với những đổi mới  công nghệ và tư duy quản trị, cùng với nỗ lực chung  của tất cả các bên tham gia chính sách, sẽ là chìa khóa để giải quyết tất cả những thách thức này.