Công cụ chính sách tài khóa

1. Chính sách tài khóa là gì?  \

Chính sách tài khóa  là một công cụ  chính sách kinh tế vĩ mô mà chính phủ nhằm tác động đến quy mô của nền kinh tế thông qua các biện pháp thay đổi chi tiêu  và/hoặc thuế của chính phủ. . 

 Chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ là hai chính sách kinh tế vĩ mô quan trọng, giúp chính phủ  ổn định, thúc đẩy và phát triển nền kinh tế đất nước, tránh lạm phát, thất nghiệp và thâm hụt ngân sách. 

 Chính sách tài khóa được chia thành 3 loại: chính sách tài khóa mở rộng, chính sách tài khóa hạn chế và chính sách tài khóa trong điều kiện tài khóa ràng buộc. 

 Đồ thị chính sách tài khóa mở rộng và chính sách tài khóa hạn chế 

 Sự khác biệt giữa chính sách tài khóa mở rộng và chính sách tài khóa hạn chế là gì? 

 Lưu ý: Chỉ cơ quan trung ương của bộ máy nhà nước, đặc biệt là Chính phủ Việt Nam, mới có quyền và nghĩa vụ đề xuất, thông qua, thực hiện và phổ biến chính sách tài khóa cho các cấp thấp hơn.  Ví dụ về chính sách thuế ở Việt Nam: 

 Ngày 9/11/2021, Chính phủ  ban hành hàng loạt chính sách tài khóa  hỗ trợ  tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân cũng như công tác phòng, chống dịch bệnh với tổng kinh phí khoảng 200 nghìn tỷ đồng. Trong đó, Nghị định 52 gia hạn, hoãn nộp thuế cho  tổ chức, doanh nghiệp 115 nghìn tỷ đồng, Nghị định 92  giảm thuế 21,3 nghìn tỷ đồng  và các vấn đề liên quan do ảnh hưởng của dịch Covid-19, Quỹ vắc xin đã nhận được gần 9 nghìn tỷ đồng. . 

 2. Mục tiêu  chính sách tài khóa 

 Mỗi  chính sách tài khóa được ban hành và thực thi đều có mục tiêu mà chính phủ mong muốn đạt được với nền kinh tế, giải quyết nợ đọng và phát huy tiềm lực kinh tế. 

 Những mục tiêu chung: 

 Mục tiêu tổng quát của chính sách tài khóa bao gồm khai thác tối đa tiềm lực tài chính quốc gia, cụ thể là nâng cao tiềm lực  ngân sách nhà nước (đầu tư công) và tiềm lực tài chính của các tổ chức, doanh nghiệp. Quá trình đó đồng thời phải đạt mục tiêu về thu hút nguồn vốn, giải quyết nhu cầu về vốn và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn trong nền kinh tế quốc dân.  

 Mục tiêu cụ thể: 

 Mục tiêu cụ thể của chính sách tài khóa như sau: 

 Hình thành một cơ chế, hệ thống tài chính hoạt động hiệu quả; đảm bảo các cân đối chủ yếu trong hệ thống tài chính 

 Thúc đẩy sự phát triển của các quan hệ sản xuất kinh doanh 

 Khai thác triệt để mọi nguồn vốn, kỹ thuật công nghệ, nhân công lao động, thị trường cho sự thúc đẩy và tăng cường kinh tế 

 Mở rộng quan hệ giao lưu, hữu nghị kinh tế với nước ngoài, với các tổ chức, hiệp hội, thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế 

 Khai thác, tạo lập và phát triển các nguồn thu cho ngân sách Nhà nước 

 Ổn định thị trường, giá cả, ổn định giá trị đồng tiền nội tệ làm cơ sở cho ổn định và tăng trưởng kinh tế 

 Tăng cường kiểm tra, giám sát việc sử dụng các nguồn vốn và các hoạt động sản xuất – kinh doanh của mọi thành phần kinh tế, từ đó thực hiện các chính sách xã hội của Nhà nước 

 Mục tiêu chính sách tài khóa là gì 

 3. Nguyên tắc của chính sách tài khóa 

 Để đảm bảo tính hiệu quả trong việc thực thi chính sách tài khóa, cần phải tuân thủ 3 nguyên tắc cơ bản sau: 

 Cần có sự nhất quán về mục tiêu chính sách nhằm đạt được mục tiêu kinh tế vĩ mô là lạm phát ổn định, tăng trưởng kinh tế bền vững và tạo công ăn việc làm cho thị trường lao động.  Trong quá trình thực thi, cần tạo ra sự đồng bộ, bổ sung, linh hoạt, tận dụng được ngân sách Nhà nước và nguồn vốn.  Hỗ trợ và chia sẻ thông tin để đảm bảo thực hiện hiệu quả các quyết định chính sách nhằm đạt được mục tiêu đề ra, đảm bảo tính bền vững của chính sách.

  4. Vai trò của chính sách tài khóa trong  kinh tế vĩ mô 

 * Công cụ giúp chính phủ điều tiết nền kinh tế quốc dân 

 Các quy định được phản ánh trong chi tiêu ngân sách, đầu tư công và thuế suất. Khi chính phủ có cơ sở để phân tích và điều chỉnh cần thiết thực trạng  nền kinh tế. Từ đó, các chính sách tài khóa được điều chỉnh tăng hoặc giảm nhằm kích thích hoặc cân bằng cung  cầu trên thị trường. Hạn chế những tác động hoặc ảnh hưởng của giảm phát và lạm phát.  * Tác động trực tiếp đến nền kinh tế quốc gia và thị trường  

 Khi nền kinh tế có dấu hiệu suy thoái hoặc phát triển quá mức, chính sách tài khóa  trở thành công cụ được chính phủ sử dụng để  đưa nền kinh tế trở lại trạng thái cân bằng. Thông qua các nguồn chi tiêu tài khóa, thuế suất hợp lý sẽ tạo cơ hội cho nền kinh tế thị trường ổn định và phục hồi. Ngược lại, khi phát triển quá mức phải kiềm chế bằng các chính sách giảm chi ngân sách, tăng thuế để bình ổn thị trường. 

 * Để phát triển ổn định và tăng trưởng  tiềm lực tài chính 

 Chính sách tài khóa hướng tới tăng trưởng và phát triển ổn định. Khi các nền tảng bền vững được xây dựng sẽ  cho phép khai thác tăng trưởng hoặc tiềm năng, các tiện ích mới được xây dựng cho thị trường  chung. Tăng trưởng, trực tiếp hay gián tiếp, là mục tiêu cuối cùng của chính sách tài khóa. 

  Xem thêm: Lợi nhuận ròng là gì? Cách Tính Lợi Nhuận Ròng Chính Xác 

 5. Công cụ  chính sách tài khóa 

 Công cụ  chính sách tài khóa bao gồm  công cụ tài khóa, công cụ chi tiêu và công cụ tài trợ  thâm hụt. Nhưng công cụ phổ biến nhất được chính phủ  sử dụng  là công cụ thuế và công cụ chi tiêu.  – Chi tiêu công bao gồm hai loại: chi tiêu cho hàng hóa và dịch vụ và chi tiêu chuyển nhượng. 

  Chi tiêu hàng hóa và dịch vụ là việc chính phủ sử dụng ngân sách để mua vũ khí,  quân trang phục vụ quốc phòng, xây dựng  cầu đường, các công trình cơ sở hạ tầng, trả lương cho  cán bộ, công chức nhà nước, mua sắm trang thiết bị y tế để phòng, chống dịch bệnh. kiểm soát Covid-19. dịch bệnh 19... để phục vụ  lợi ích của đất nước. 

  Chi tiêu công cho hàng hóa và dịch vụ xác định quy mô tương đối của khu vực công trong GDP so với khu vực tư nhân. Khi chính phủ hạ thấp hoặc tăng mục tiêu, nó sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tổng cầu với hiệu ứng cấp số nhân. 

  Ví dụ: nếu chi tiêu chính phủ tăng thêm một đô la, tổng cầu sẽ tăng  hơn một đô la và ngược lại, nếu chi tiêu chính phủ cho hàng hóa  giảm  một đô la, tổng cầu sẽ giảm nhanh chóng. Chính nhờ hiệu ứng số nhân này mà Chính phủ có thể sử dụng chi  mua hàng hóa và dịch vụ như một công cụ  điều tiết tổng cầu trong nền kinh tế quốc dân.  

 Chi chuyển nhượng là các khoản trợ cấp của chính phủ cho các đối tượng chính sách như người nghèo, người già hay các nhóm dễ bị tổn thương khác trong xã hội. 

 Không giống như chi tiêu cho hàng hóa và dịch vụ ở trên, chi tiêu chuyển giao có tác động gián tiếp đến tổng cầu bằng cách ảnh hưởng đến tiêu dùng và thu nhập cá nhân. 

  Ví dụ: Khi chính phủ tăng chi chuyển nhượng, tiêu dùng tư nhân tăng. Khi đó, nhờ số nhân tiêu dùng cá nhân, tổng cầu thị trường sẽ tăng lên. – Thuế suất: Chính phủ sẽ chủ yếu dựa vào hai loại thuế quan trọng là thuế trực thu  và thuế gián thu  để xây dựng các chính sách phù hợp. 

  Một mặt, không giống như chính sách chi tiêu chuyển giao, thuế sẽ làm giảm thu nhập khả dụng của các cá nhân, dẫn đến chi  tiêu cá nhân cho hàng hóa và dịch vụ thấp hơn, dẫn đến tổng cầu thấp hơn và GDP thấp hơn. 

 Mặt khác, chính sách tăng, giảm thuế có tác động làm méo mó giá cả hàng hóa và dịch vụ trên thị trường, từ đó tác động đến hành vi và động cơ  của các cá nhân. 

  6. Giới hạn  của chính sách tài khóa 

 – Độ trễ về thời gian: Sau một thời gian nghiên cứu và phân tích nhất định, chính phủ  có thể nhận ra những thay đổi trong tổng cầu, việc thu thập dữ liệu có thể  mất tới 6 tháng. Số liệu thống kê đáng tin cậy từ nhiều bộ ngành về tình hình biến động của kinh tế vĩ mô. Và sau đó,  phải mất một thời gian để các quyết định chính trị được thông qua và thực hiện. Một khi các quyết định  chính sách  được thực hiện, cũng cần  có thời gian để tác động của chúng đến được với các cá nhân, hộ gia đình và doanh nghiệp. 

  – Khi quyết định  chính sách tài khóa, chính phủ luôn gặp phải hai vấn đề cơ bản. Đầu tiên, chính phủ không biết mức độ tác động cụ thể của việc điều chỉnh chi tiêu đối với các biến  kinh tế vĩ mô dự kiến, điều này mang tính lý thuyết  hơn là thực tế. 

 Hơn nữa, nếu có thể ước tính mức độ tác động, nó sẽ chỉ dựa trên dữ liệu lịch sử và tốc độ tăng trưởng kinh tế khác nhau từ năm này sang năm khác. Những sai lầm trong việc ước tính độ lớn của các tác động cụ thể nêu trên sẽ khiến chính sách tài khóa kém hiệu quả hơn so với lý thuyết. 

  – Khi nền kinh tế suy thoái, tức là sản lượng thực  thấp hơn nhiều so với sản lượng tiềm năng và tỷ lệ thất nghiệp  cao,  thâm hụt ngân sách thường lớn. Trong trường hợp này, việc tăng  chi tiêu công sẽ làm tăng thâm hụt ngân sách, do đó gây áp lực lên chính phủ và nợ công sẽ tăng lên để bù đắp cho thâm hụt ngân sách. 

  – Tăng giảm chi  ngân sách luôn là bài toán khó  đối với chính phủ. Vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích, quyền lợi của các tầng lớp nhân dân  và  có thể kích động làn sóng phản đối Chính phủ khi lợi ích của mình bị giảm sút. – Việc tăng  giảm bất kỳ khoản thuế  hay khoản chi tiêu nào trong  chi tiêu chính phủ đều được cân nhắc dựa trên các yếu tố kinh tế, chính trị  xã hội, y tế, giáo dục, v.v. chứ không thể hoàn toàn dựa trên các lý do kinh tế đơn thuần. 

 Chính sách  mở rộng tài chính