Chung thân nghĩa là gì nội dung chi tiết

chung thân nghĩa là gì

1. Khái niệm  tù chung thân 

 Là một hình phạt nặng hơn hình phạt tù có thời hạn và nhẹ hơn hình phạt tử hình, hình phạt tù chung thân giúp cho việc thực hiện chính sách tội phạm phù hợp với thực tiễn phức tạp, đa dạng của  tội phạm. Thông thường, trong thực tiễn áp dụng hình phạt tù chung thân  đối với những trường hợp  nếu áp dụng  có thời hạn (thậm chí cùng lắm là hai mươi năm) thì còn nhẹ, nhưng hình phạt tử hình là chưa thật  cần thiết. Vì vậy, việc áp dụng đúng  hình phạt tù chung thân đòi hỏi Tòa án phải phân tích cụ thể vụ án, áp dụng hình thức xử lý phù hợp với chính sách hình sự của Nhà nước, đáp ứng  yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm cụ thể. và phòng ngừa chung.  

 Hình phạt tù chung thân có vai trò vô cùng quan trọng, chính vì vậy  nhiều nhà khoa học đã nghiên cứu và đưa ra khái niệm về loại hình phạt này, điển hình như GS TSKH. Lê Văn Cảm, Chuyên khảo kỳ III: Những vấn đề cơ bản của khoa học luật hình sự (Phần chung), Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, 2005[1]; Chương 8 “Khái niệm hình phạt và hệ thống hình phạt” của GS. TS. Võ Khánh Vinh, Trong sách: “Tội phạm học, luật hình sự và luật tố tụng hình sự ở Việt Nam” do GS.TS Đào Trí Úc chủ biên, Nxb. Chính sách quốc gia, Hà Nội, 1994[2]; Luận án tiến sĩ luật học “Các bản án chính trong luật hình sự Việt Nam” của tác giả Nguyễn Sơn, Viện Nhà nước và Pháp luật, Viện Khoa học xã hội Việt Nam, Hà Nội, 2002[3]… 

 Nhận thức được vai trò quan trọng của hình phạt tù chung thân và  trên cơ sở những khái niệm mà các nhà khoa học đã nghiên cứu, tác giả đưa ra  khái niệm về hình phạt tù chung thân  được nghiên cứu như sau: Hình phạt chung thân là hình phạt tù tước quyền tự do của người bị kết án trong thời gian còn lại của thời gian. chung thân, được áp dụng đối với người phạm tội gây nguy hiểm đặc biệt lớn cho xã hội, nhưng chưa đến mức bị kết án tử hình.  

 2. Đặc điểm của hình phạt tù chung thân 

 2.1. Những đặc điểm chung

 Là một loại hình phạt trong hệ thống hình phạt,  tù chung thân có  những đặc điểm chung của hình phạt như sau: 

 Thứ nhất, tù chung thân là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc của nhà nước cưỡng chế là một thuộc tính của pháp luật nói chung. Đó là “một biện pháp truy cứu trách nhiệm hình sự được nhà nước sử dụng như  một công cụ, phương tiện quan trọng để trừng phạt, giáo dục và cải tạo người phạm tội”[4]. Tính nghiêm khắc của hình phạt tù chung thân thể hiện ở chỗ khi  áp dụng, hình phạt có thể tước bỏ hoặc hạn chế các quyền và lợi ích của người bị kết án trong suốt quãng đời còn lại như quyền tự do, quyền chính trị, quyền tài sản, v.v. ; gây  tổn hại về thể chất, vật chất và tinh thần không chỉ cho người bị kết án mà còn cho gia đình, bạn bè thân thiết của họ. Án tích là hệ quả tất yếu của hình phạt nói chung và  hình phạt tù chung thân nói riêng. 

 Thứ hai, hình phạt tù chung thân gắn liền với tội phạm: với bản chất là một loại trách nhiệm hình sự và một hình thức  thực hiện trách nhiệm hình sự nên hình phạt nói chung và hình phạt tù chung thân nói riêng chỉ có thể được áp dụng trong trường hợp có tội phạm. Giữa tội phạm và hình phạt có mối quan hệ nhân quả, biện chứng. Thứ ba, hình phạt tù chung thân được quy định trong BLHS: chỉ BLHS mới có quyền quy định hệ thống chế tài hình sự; nội dung, phạm vi, điều kiện  áp dụng của từng loại hình phạt cũng như khung hình phạt đối với từng tội phạm cụ thể. Hiện nay, văn bản pháp luật duy nhất quy định  hình phạt là BLHS 2015. 

 Thứ tư, hình phạt tù chung thân do tòa án áp dụng đối với người bị kết án: chỉ có tòa án mới có thẩm quyền xét xử các vụ án hình sự, dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh tế, lao động, hành chính (điều 1, luật tổ chức tòa án). Chỉ  tòa án mới có quyền thay mặt nhà nước quyết định một người có tội hay không, họ có nên bị trừng phạt hay không và nếu có thì hình thức và mức độ trừng phạt sẽ được áp dụng. Bản án do Toà án tuyên phải được tuyên bằng  bản án được tuyên công khai theo trình tự, thủ tục do pháp luật tố tụng hình sự quy định. Thứ năm, hình phạt tù chung thân chỉ  áp dụng đối với  người phạm tội do có lỗi. 

 2.2. Đặc điểm riêng

 Với tư cách là công cụ để luật hình sự thực hiện  nhiệm vụ bảo vệ và đấu tranh  chống tội phạm, ngoài những đặc điểm chung, hình phạt tù chung thân còn có những đặc điểm riêng. Bán lẻ: 

 Thứ nhất, mức độ nghiêm trọng của hình phạt tù chung thân trong hệ thống tuyên án chỉ đứng sau hình phạt tử hình: 

 Tù chung thân là mức án có khả năng tước đoạt quyền tự do trong suốt quãng đời còn lại, cách ly vĩnh viễn khỏi môi trường sống bình thường. Tức là người bị kết án có thể phải sống phần đời còn lại  trong tù, mọi hoạt động của người bị kết án  đều bị kiểm soát chặt chẽ và phải tuân thủ các quy định của pháp luật: lao động, học tập,  sinh hoạt cá nhân, công việc hàng ngày. , ăn, ngủ... Hình phạt này chiếm vị trí trung gian giữa hình phạt tù  tối đa  20 năm và hình phạt tử hình,  cho phép hệ thống hình phạt giữ được sự thống nhất nội bộ; tạo  khả năng phân hóa trách nhiệm hình sự và cá thể hóa trách nhiệm hình sự đối với  tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Hình phạt tù chung thân chỉ  áp dụng đối với người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, nhưng chưa đến mức bị kết án tử hình. Thứ hai, tù chung thân là hình phạt duy nhất trong hệ thống hình phạt có thể thay thế hình phạt tử hình: 

 Điều 40 BLHS quy định: “Trong trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này mà hình phạt tử hình được giảm thì hình phạt tử hình được chuyển thành hình phạt tù chung thân”. Việc ân xá hình phạt tử hình theo pháp luật hình sự Việt Nam thể hiện chính sách nhân đạo của Đảng và Nhà nước ta đối với mọi công dân; thể hiện sự khoan dung của nhà nước và xã hội đối với người bị kết án. 

 Thứ ba, hình phạt tù chung thân không  linh hoạt trong việc áp dụng: 

 Hình phạt tù chung thân không có nhiều mức  để tòa án định lượng  khi áp dụng đối với từng tội phạm có mức độ nguy hiểm cho xã hội khác nhau. Ví dụ, đối với hình phạt tù, tòa án có thể lựa chọn  từ 3 tháng đến 20 năm tù. Hoặc đối với hình phạt cải tạo không giam giữ, tùy theo tính chất nguy hiểm cho xã hội của tội phạm mà tòa án có thể lựa chọn  từ 3 tháng đến 3 năm. Hình phạt tù chung thân chỉ có một mức  không thể tăng hoặc giảm  để áp dụng cho tất cả các tội đáng phải nhận loại hình phạt này. 

  Như vậy, qua việc phân tích  đặc điểm, ý nghĩa của việc quy định hình phạt tù chung thân, tác giả cho rằng cần phải xây dựng các quy định chặt chẽ hơn, toàn diện hơn  về hình phạt tù chung thân để giúp  các cơ quan có thẩm quyền áp dụng đúng đắn hình phạt này, đồng thời đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm.