Chức năng của viện kiểm sát nhân dân là gì?

Kế thừa nguyên tắc cơ bản về tổ chức quyền lực nhà nước trong Hiến pháp 1992 nhưng được thể hiện trên tinh thần tăng cường thành tố kiểm soát quyền lực nhà nước, Hiến pháp mới đã hoàn thiện nguyên tắc:

“Quyền lực của nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan của nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp” (khoản 3 Điều 2 Hiến pháp 2013).
Để cụ thể hóa nguyên tắc này, cụ thể là bảo đảm sự phân công và kiểm soát lẫn nhau giữa các nhánh quyền lực trong bộ máy nhà nước, chế định của bộ máy nhà nước đã xác định rõ: Quyền lập pháp, Chính phủ thực hiện quyền hành pháp, Tòa án thực hiện quyền hành pháp. quyền tư pháp. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, việc xác định tòa án thực hiện quyền tư pháp không có nghĩa là phủ nhận việc thực hiện quyền tư pháp của Viện kiểm sát nhân dân và các cơ quan bổ trợ tư pháp. Chức năng của hệ thống Viện kiểm sát nhân dân thực chất là kế thừa của Hiến pháp năm 1992 đã được sửa đổi, bổ sung năm 2001: “Viện kiểm sát nhân dân thực hiện quyền tổ chức và kiểm sát hoạt động tư pháp” (khoản 1 Điều 107 Hiến pháp năm 2013).

1. Chức năng thực hiện quyền truy đuổi

Chức năng thực hành quyền công tố được tiếp tục khẳng định bởi Hiến pháp năm 2013 kế thừa Sắc lệnh số 33-A ngày 3-9-1945, các Hiến pháp 1959, 1980 và 1992 cũng như thực tiễn hơn 40 năm thành lập. Viện kiểm sát nhân dân. Thực tế này khẳng định học thuyết của Lênin về nhà nước và pháp luật trong tổ chức Viện kiểm sát nhân dân được trình bày trong tác phẩm nổi tiếng “Về tính hai mặt của tính phụ thuộc và tính hợp pháp” là khá phù hợp với miền Nam Việt Nam trong bối cảnh hiện nay. Có như vậy mới đảm bảo cho việc áp dụng pháp luật nghiêm minh, thống nhất, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân được pháp luật bảo vệ. Về khái niệm thực hành quyền công tố, khoản 1 Điều 3 Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân 2014 quy định:

“Thực hành quyền công tố là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân trong khuôn khổ tố tụng hình sự nhằm thực hiện quyền buộc tội của Nhà nước đối với người phạm tội, được thực hiện kể từ thời điểm nắm quyền tố cáo của Viện kiểm sát nhân dân. tội phạm, đề nghị truy tố và trong suốt quá trình xét xử. khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự”.
Chức năng đặc thù của Viện kiểm sát nhân dân do Hiến pháp quy định mà không thể thay thế bằng cơ quan khác là bảo đảm mọi hành vi phạm tội và người phạm tội đều được phát hiện, khởi tố, điều tra và truy tố, xét xử kịp thời, đúng pháp luật ; không làm oan người vô tội, không bỏ lọt tội phạm, phạm pháp; không để người bị khởi tố, bắt, tạm giữ, tạm giam hoặc bị hạn chế quyền con người, quyền công dân khi vi phạm pháp luật. Như vậy, Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân hiện hành đã làm rõ khái niệm thực hành quyền công tố của Kiểm sát viên so với các văn bản quy phạm pháp luật trước đây. Điều này có ý nghĩa lý luận và thực tiễn quan trọng. Vừa cụ thể hóa, vừa mở rộng thẩm quyền của Viện kiểm sát nhân dân trong lĩnh vực này, đồng thời bảo đảm tính hợp pháp trong hoạt động của các cơ quan nhà nước có liên quan.

2. Chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp

Theo Hiến pháp năm 2013, chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp của Viện kiểm sát nhân dân kế thừa Hiến pháp năm 1992 và được sửa đổi, bổ sung năm 2001. Tuy nhiên, so với các bản Hiến pháp trước đây, đó là sự thay đổi theo hướng thu hẹp phạm vi chức năng. . Nếu theo quy định của các Hiến pháp năm 1959, 1980, 1992 thì phạm vi chức năng kiểm sát của Viện kiểm sát nhân dân là rất rộng, gắn với việc các Bộ, cơ quan ngang Bộ và tập thể lãnh thổ tuân theo quy định của pháp luật. các tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, lực lượng vũ trang nhân dân và công dân. Hệ quả là có sự chồng chéo, trùng lặp về chức năng, nhiệm vụ giữa các cơ quan nhà nước (viện kiểm sát nhân dân, thanh tra nhà nước). Điều này kéo theo những bất tiện đáng kể cho hoạt động của các cơ quan công quyền, đặc biệt là các tổ chức kinh tế. Hoàn thiện bộ máy nhà nước là yêu cầu đặt ra khi Hiến pháp 1992 được sửa đổi năm 2001. Hiến pháp sửa đổi 2001 đã bãi bỏ chức năng kiểm sát chung của Viện kiểm sát nhân dân. Thực tiễn 13 năm (2001 - 2014) thực hiện các quy định của Hiến pháp về chức năng của công tố cho thấy, việc sửa đổi, bổ sung này là có cơ sở khoa học và thực tiễn. Trên tinh thần này, Hiến pháp năm 2013 tiếp tục xác định Viện kiểm sát nhân dân là cơ quan có nhiệm vụ kiểm sát hoạt động tư pháp. Theo quy định tại khoản 1 Điều 107 của Hiến pháp năm 2013 và khoản 1 Điều 4 Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014, Viện kiểm sát nhân dân:

- Việc kiểm sát tính hợp pháp của hành vi, quyết định của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp phải được thực hiện khi tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, khởi tố và trong quá trình giải quyết vụ án hình sự.

- Trong giải quyết các công việc hành chính, dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động.
- Thi hành án, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp.

- Các hoạt động tư pháp khác do pháp luật quy định.
Chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp của Viện kiểm sát nhân dân nhằm bảo đảm cho việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và yêu cầu khởi tố, việc giải quyết vụ án, thi hành án... Thep luật pháp. Bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật phải được thi hành nghiêm chỉnh. Mọi vi phạm pháp luật trong hoạt động tư pháp phải được phát hiện và xử lý kịp thời, nghiêm minh.

Theo quy định của pháp luật hiện hành, công tác kiểm tra, giám sát việc tuân theo pháp luật nhằm bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh, thống nhất là trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, từ trung ương đến địa phương, cơ quan chính trị, tổ chức chính trị và xã hội. Cơ quan điện lực nhà nước thực hiện chức năng giám sát. Cơ quan thanh tra nhà nước, thanh tra ngành thực hiện việc thanh tra. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên giám sát, phản biện xã hội... Tuy nhiên, để phân biệt chức năng giám sát của Viện kiểm sát nhân dân với hoạt động giám sát, kiểm tra của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên, có thể căn cứ vào các cơ quan, tổ chức trên trên các tiêu chí sau:

- Kiểm sát việc tuân theo pháp luật đối với hoạt động tư pháp là một trong hai chức năng của Viện kiểm sát nhân dân. Khi thực hiện chức năng này, Viện kiểm sát nhân dân chỉ chịu trách nhiệm trước cơ quan nhà nước độc lập (trong khuôn khổ pháp luật) khi thực hiện chức năng này.

- Viện kiểm sát nhân dân chỉ kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động tư pháp, còn phạm vi kiểm sát, kiểm sát của cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội rộng hơn. Chẳng hạn, cơ quan quyền lực nhà nước có chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động của mọi cơ quan nhà nước và tổ chức xã hội (bao gồm cả cơ quan công tố).
- Trong việc thực hiện chức năng kiểm sát, Viện kiểm sát nhân dân chủ yếu chỉ kiểm sát khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật và đã xác định rõ nguyên nhân, hậu quả của việc vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, viện kiểm sát nhân dân không có thẩm quyền trực tiếp giải quyết vụ án hành chính mà chỉ dừng lại ở quyền yêu cầu, kháng nghị, kiến ​​nghị cơ quan xử lý hành chính theo thẩm quyền. Khi phát hiện có yếu tố cấu thành tội phạm, họ có quyền khởi tố, truy tố và luận tội trước tòa.
- Là cơ quan duy nhất của nhà nước có quyền truy tố tội phạm trước tòa án và giữ vai trò là luật sư quận khi xét xử.