Chánh án là gì? Sự khác nhau giữa chánh án và thẩm phán?

1.1. Chánh án là gì?

Chánh án tòa án là người đứng đầu cơ quan xét xử, có vai trò quan trọng trong việc giám sát và kiểm tra các phán quyết của thẩm phán, đảm bảo tính công bằng và đúng đắn của hệ thống tư pháp. Mặc dù thẩm phán có quyền tuyên án và xét xử vụ án cụ thể, nhưng khi Chánh án trực tiếp tham gia xét xử, họ sẽ đảm nhiệm chức danh thẩm phán của phiên tòa nếu đã được bổ nhiệm.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao do Quốc hội bầu và chịu trách nhiệm báo cáo công tác trước Quốc hội, trong khi Chánh án các tòa án quân sự và tòa án địa phương do Chánh án Tòa án nhân dân tối cao bổ nhiệm. Nhiệm kỳ của Chánh án tòa án quân sự và tòa án nhân dân địa phương là 5 năm, và họ có trách nhiệm báo cáo công tác trước các cơ quan liên quan.

1.2. Nhiệm vụ, quyền hạn của Chánh án tòa án

Chánh án được chia thành hai nhóm nhiệm vụ với những nhiệm vụ khác nhau đó là: nhóm có nhiệm vụ và quyền hạn, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan tố tụng xét xử ( tòa án, nhóm thứ hai là nhóm có nhiệm vụ và quyền hạn trách nhiệm khi tiến hành xét xử giải quyết vụ án hình sự.

(a); Nhiệm vụ của nhóm người đứng đầu cơ quan xét xử

• Tổ chức các buổi xét xử các vụ án của Tòa án
• Phân công Phó Chánh án Tòa án, Thẩm phán, Hội thẩm giải quyết, xét xử vụ án hình sự, phân công thư ký tòa án , thanh tra viên thẩm định hồ sơ
• Kiểm tra tuyên án của Thẩm phán có đúng với quy định pháp luật hay không
• Thay đổi Thẩm phán, hội thẩm giải quyết, và thư ký tòa án nếu có tình huống gì xảy ra trong thời gian xử án.
• Ra quyết định thi hành án hoặc hoãn chấp hành án phạt tù
• Chỉ đạo ban hành các dự thảo điều luật, dự thảo nghị quyết do Tòa án nhân dân tối cao trình Quốc hội
• Chỉ đạo tổng kết các vụ xét xử, đưa ra các phương án mới trong xây dựng và ban hành Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao để đảm bảo có sự thống nhất giữa các tòa án các địa phương và tòa án nhân dân tối cao.
• Trình Quốc hội phê chuẩn bổ nhiệm hoặc bãi chức thẩm phán tòa án, trình nhà nước bổ nhiệm hoặc bãi chức phó chánh án tòa án
• Tổ chức kiểm tra việc thực hiện biên chế, quản lý cán bộ, quản lý và sử dụng ngân sách, cơ sở vật chất của Tòa án nhân dân.
• Tổ chức các chương trình nhằm đào tạo và bồi dưỡng Thẩm phán, Hội thẩm và các chức danh khác của Tòa án nhân dân.

(b); Nhiệm vụ của nhóm có nhiệm vụ khi tiến hành xét xử tố tụng

Chánh án và phó chánh án có quyền đưa ra các quyết định quan trọng liên quan đến quá trình xét xử, bao gồm việc thay đổi hoặc thực thi quyết định tạm giam và xử lý vật chứng trong vụ án. Họ cũng có quyền quyết định chuyển vụ án sang các tòa án khác nếu cần thiết và áp dụng thủ tục rút gọn trong những trường hợp đặc biệt. Thêm vào đó, việc cấp và thu hồi giấy chứng nhận luật sư bào chữa cũng nằm trong thẩm quyền của họ.

Tất cả những quyết định này phải đảm bảo phù hợp với pháp luật Việt Nam, và Chánh án cùng phó chánh án chịu hoàn toàn trách nhiệm về tính hợp pháp của các quyết định mà họ đưa ra.

Nhiệm vụ, quyền hạn của Chánh án tòa án

>> Bạn có thể tham khảo thêm bài viết khác tại: Thẩm phán tòa án nhân dân tối cao là ai?

2. Khát quát về Thẩm phán

2.1. Thẩm phán là gì?

Theo Điều 65 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2014, thẩm phán đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tư pháp, chịu trách nhiệm bảo vệ công lý và xét xử các vụ án. Để trở thành thẩm phán, cá nhân phải đáp ứng tiêu chuẩn về đạo đức, năng lực chuyên môn và kinh nghiệm, sau đó được Chủ tịch nước bổ nhiệm.

Thẩm phán Tòa án nhân dân được chia thành bốn ngạch:

• Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao: Xét xử các vụ án phức tạp, cấp cao.
• Thẩm phán cao cấp: Phụ trách các vụ án lớn tại Tòa án cấp cao và Tòa án quân sự trung ương.
• Thẩm phán trung cấp: Xử lý các vụ án phức tạp tại Tòa án cấp tỉnh, thành phố và quân khu.
• Thẩm phán sơ cấp: Xét xử các vụ án thông thường tại Tòa án cấp huyện và quân sự khu vực.

Thẩm phán thực hiện quyền xét xử và nhân danh Nhà nước để đưa ra bản án, quyết định, phán quyết giải quyết tranh chấp và vi phạm pháp luật.

2.2. Tiêu chuẩn trở thành Thẩm phán

Điều 67 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2014 đã quy định cụ thể, chi tiết về các tiêu chuẩn để được trở thành Thẩm phán

(a); Trung thành với Tổ quốc và Hiến pháp: Là công dân Việt Nam, có lòng trung thành với đất nước, Hiến pháp, và phẩm chất đạo đức tốt, cùng với tinh thần dũng cảm bảo vệ công lý, liêm khiết và trung thực.

(b); Trình độ cử nhân luật trở lên: Có bằng cử nhân luật hoặc cao hơn để đảm bảo kiến thức chuyên môn trong lĩnh vực pháp lý.

(c); Được đào tạo nghiệp vụ xét xử: Hoàn thành khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ xét xử, giúp thực hiện đúng quy trình và quy tắc tố tụng.

(d); Có kinh nghiệm thực tiễn pháp luật: Có thời gian làm việc trong lĩnh vực pháp luật để tích lũy kinh nghiệm và xử lý tình huống thực tế.

(e); Sức khỏe tốt: Đảm bảo sức khỏe để đáp ứng yêu cầu công việc, duy trì sự tập trung và bền bỉ trong công việc xét xử.

Các tiêu chuẩn này đảm bảo rằng cán bộ xét xử vừa có kiến thức, đạo đức, kinh nghiệm và sức khỏe phù hợp để bảo vệ công lý.

Tiêu chuẩn trở thành Thẩm phán

>> Bạn có thể tham khảo thêm bài viết khác tại: Mức lương thẩm phán toà án nhân dân là bao nhiêu?

3. Sự khác nhau giữa thẩm phán và chánh án

Thẩm phán và Chánh án đều nằm trong thành phần những người tiến hành tố tụng, thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan tiến hành tố tụng để giải quyết vụ việc dân sự. Hoạt động của họ mang tính chất chủ động và độc lập. Vậy cùng đóng vai trò là những người tiến hành tố tụng thì giữa thẩm phán và Chánh án có sự khác biệt gì không và khác biệt đó thể hiện như thế nào? Bảng so sánh dưới đây sẽ cho các bạn biết được sự khác biệt đó.

>> Bạn có thể tham khảo thêm bài viết khác tại: Điều kiện học thẩm phán là mấy năm?

4. Câu hỏi thường gặp

Chánh án có quyền thay đổi phán quyết của thẩm phán không?

Chánh án có quyền kiểm tra và giám sát phán quyết của thẩm phán để đảm bảo tính hợp pháp và công bằng. Tuy nhiên, nếu nhận thấy phán quyết của thẩm phán có sai sót hoặc không đúng quy định pháp luật, Chánh án có thể yêu cầu thay đổi hoặc điều chỉnh phán quyết đó.

Sự khác biệt giữa Chánh án Tòa án nhân dân tối cao và Chánh án các tòa án khác là gì?

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao là người đứng đầu hệ thống tòa án, có quyền giám sát và kiểm tra các hoạt động của các tòa án dưới quyền. Trong khi đó, Chánh án các tòa án cấp thấp như tòa án tỉnh, huyện hoặc tòa án quân sự sẽ chỉ quản lý, điều hành công việc tại tòa án của mình và báo cáo công tác lên Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

Chánh án và thẩm phán có quyền hạn giống nhau không?

Không, Chánh án và thẩm phán đều có quyền xét xử nhưng nhiệm vụ của chánh án bao gồm kiểm tra và giám sát phán quyết của thẩm phán, đảm bảo tính hợp pháp trong quá trình xét xử. Trong khi đó, thẩm phán là người trực tiếp tuyên án và xét xử các vụ án.

Hy vọng qua bài viết, Công ty Luật ACC đã giúp quý khách hàng hiểu rõ hơn về vấn đề “Chánh án là gì? Sự khác nhau giữa chánh án và thẩm phán?". Đừng ngần ngại hãy liên hệ với Công ty Luật ACC nếu quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc gì cần tư vấn giải quyết.