Bản chất dân chủ xã hội chủ nghĩa

- Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH (bổ sung, mở rộng năm 2011)  khẳng định: 

 Nhận định trên thể hiện rõ: Nước ta đi theo con đường xã hội chủ nghĩa, vì vậy, xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là vấn đề quan trọng, xuyên suốt tiến trình cách mạng  nước ta.  

 Từ khi Đảng ra đời (1930) để lãnh đạo cách mạng; Trong Cương lĩnh chính trị đầu tiên, chủ trương, đường lối nhất quán trong thời kỳ cách mạng giải phóng dân tộc là xây dựng và phát triển nền dân chủ nhân dân mà mục tiêu trung tâm là “độc lập dân tộc, người cày có ruộng” và thực hiện  phổ thông đầu phiếu trong lĩnh vực chính trị. Trong thời kỳ chuyển sang giai đoạn cách mạng xã hội chủ nghĩa trên cơ sở những di sản của nền dân chủ nhân dân hiện có, cần tiến hành ngay việc xây dựng và phát triển nền dân chủ xã hội chủ nghĩa mà mục tiêu tổng quát là: “Độc lập dân tộc gắn liền với dân chủ nhân dân. lên chủ nghĩa xã hội. Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.  So với các nước đi theo con đường dân chủ đầy sóng gió, sự phát triển của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở nước ta rất ổn định và hiệu quả. Nguyên nhân chủ yếu là do Đảng và Nhà nước ta luôn kiên định những nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, lấy đó làm kim chỉ nam cho mọi hành động. Điều này dẫn đến các khía cạnh sau: 

 Một là, tư tưởng chiến lược chỉ đạo xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa dựa trên lý luận dân chủ của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, lấy thực tiễn cách mạng Việt Nam làm nguyên tắc cơ bản. 

 Thứ hai, Đảng Cộng sản Việt Nam giữ vai trò độc tôn lãnh đạo sự phát triển nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở nước ta. 

 Thứ ba, cơ sở kinh tế để xây dựng và phát triển nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở nước ta là nền kinh tế thị trường nhiều thành phần đang phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa và từng bước hoàn thiện theo hướng kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa. Kinh tế nhà nước với sở hữu công cộng về tư liệu sản xuất chủ yếu giữ vai trò chủ đạo. Thứ tư, đường lối thúc đẩy  phát triển nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở nước ta là lấy dân làm gốc. 

 Thứ năm, mấu chốt của sự phát triển nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là kiên định củng cố và phát triển nền dân chủ trong đảng, coi dân chủ trong đảng là “hạt nhân” của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, lấy dân chủ trong đảng để phát huy dân chủ trong toàn xã hội. . Từ đó, tạo điều kiện thuận lợi để nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở nước ta phát triển ngày càng cao, quán triệt sâu sắc quan điểm dân biết, dân bàn, dân thực hiện, dân kiểm tra. 

  Dân chủ xã hội chủ nghĩa ở nước ta vừa là mục tiêu, vừa là động lực đưa đất nước tiến lên chủ nghĩa xã hội. Vì vậy, tất cả quyền lực nhà nước phải thuộc về nhân dân. Trong công cuộc trẻ hóa đất nước, Đảng ta đã chỉ rõ một trong những nguyên tắc cơ bản  chỉ đạo công cuộc trẻ hóa là xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, phát huy pháp quyền  tập thể của nhân dân,  đẩy mạnh sự nghiệp xây dựng đất nước và giữ vững Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Trong cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội do Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VII năm 1991 thông qua  đã chỉ rõ: Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa phải bảo đảm tất cả quyền lực thuộc về nhân dân. Hiến pháp  1992 cũng khẳng định tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân, phải được thể chế hóa  bằng pháp luật và được pháp luật bảo vệ. Dân chủ gắn  với kỷ luật, kỷ cương và công bằng xã hội cần được thực hiện trong thực tiễn cuộc sống ở tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Sau 25 năm đổi mới và 20 năm thực hiện cương lĩnh 1991, nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng và được thế giới công nhận.  Để tiến lên chủ nghĩa xã hội, thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, mở rộng hội nhập quốc tế, phát triển bền vững, thực hiện thắng lợi mục tiêu “cuối cùng” của cách mạng là “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. " Đảng đề ra, chúng ta phải hết sức coi trọng phát triển nền dân chủ xã hội chủ nghĩa vì đó là mục tiêu cơ bản của quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đến lượt  nền dân chủ xã hội chủ nghĩa được phát triển và hoàn thiện  trở thành động lực mạnh mẽ cho sự phát triển không ngừng của xã hội .Chủ nghĩa xã hội ở nước ta chuyển từ non trẻ sang chín muồi, từ  chưa hoàn thiện đến hoàn thiện, từ kém phát triển lên phát triển. Quá trình này cần có thời gian và môi trường ổn định, nhất là ổn định chính trị - xã hội. Để giữ vững ổn định chính trị - xã hội, nhằm rèn giũa trước mắt, dân chủ xã hội chủ nghĩa phải được phát triển  và coi là động lực  phát triển toàn diện của xã hội từ dưới lên trên. Bản chất chính trị của giai cấp công nhân đòi hỏi phải vận dụng phương pháp dân chủ để quản lý nhà nước và cải tạo xã hội. Nhà nước xã hội chủ nghĩa là một kiểu nhà nước  mới trong tiến trình lịch sử, dân chủ xã hội chủ nghĩa là thực hiện quyền  làm chủ đất nước và xã hội của nhân dân. Đó là bản chất tốt đẹp của Nhà nước xã hội chủ nghĩa đã tồn tại và ngày càng phát triển ở một số nước trên thế giới, trong đó có nước ta. Vì vậy,  chúng ta cần tự nguyện giữ vững pháp quyền dân chủ, xây dựng và hoàn thiện thể chế dân chủ pháp quyền, hình thành một trật tự dân chủ ổn định lâu dài.