An sinh xã hội năm 2022

1. Chính sách lấy con người làm trung tâm 

 An sinh xã hội là một hệ thống chính sách công nhằm  giúp đỡ các cá nhân và nhóm xã hội yếu thế bảo đảm  các điều kiện sống cơ bản của họ. Cụ thể, ASXH giúp bảo đảm  thu nhập và các điều kiện sống khác cho  công dân của xã hội khi họ là nhóm yếu thế, những người gặp “rủi ro xã hội” hoặc  “biến cố xã hội”. 

 Hệ thống an sinh xã hội đặc biệt  quan trọng khi  dịch bệnh đe dọa tính mạng, sức khỏe  người dân, tước đoạt việc làm và thu nhập của người lao động, phá vỡ phong tỏa, cách ly. 

 Trong thời gian qua, cùng với việc triển khai các biện pháp cấp bách chống dịch, Chính phủ đã chuẩn bị các gói an sinh xã hội rất lớn để hỗ trợ người dân, có những quyết định kịp thời và hiệu quả. 

  Ngày 09 tháng 4 năm 2020, chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 42/NQ-CP “Về các biện pháp hỗ trợ đồng bào gặp khó khăn do đại dịch COVID-19”.  Ngày 24/4/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 15/2020/QĐ-TTg “Quy định  thực hiện  chính sách hỗ trợ đối tượng gặp khó khăn do đại dịch COVID-19” với gói hỗ trợ 62 nghìn tỷ đồng cho người dân gặp khó khăn vì đại dịch. 

  Ngày 1/7/2021, chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 68/NQ-CP “Về một số chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch COVID-19” với gói hỗ trợ 26 nghìn tỷ đồng. 

  Ngày 08 tháng 10 năm 2021, chính phủ ban hành Nghị quyết số 126/NQ-CP “Sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 68/NQ-CP ngày 01 tháng 7 năm 2021 của Chính phủ về một số chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch COVID-19”. 

  Ngày 06/11/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 33/2021/QĐ-TTg “Sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 23/2021/QĐ-TTg, ngày 7/7/2021, từ Thủ tướng Chính phủ quy định  việc thực hiện một số chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do  dịch COVID-19. 

 Đặc biệt trong năm 2022, chính phủ Việt Nam đã có quyết định lớn trong việc hỗ trợ tiền thuê nhà cho nhân viên trong bối cảnh dịch COVID-19 bùng phát đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế xã hội của nước ta.  Cụ thể, ngày 28/3, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg “Quy định việc thực hiện chính sách hỗ trợ tiền thuê chỗ ở cho người lao động”. 

 Tiếp đó, ngày 3/7, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 971/QĐ-TTg “Về nguyên tắc ngân sách trung ương hỗ trợ  ngân sách địa phương để thực hiện chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà theo quy định tại Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg ngày thủ tướng". 

 Các nghị quyết, quyết định nêu trên liên quan đến hỗ trợ cho các đối tượng: Người có công, người thuộc diện bảo trợ xã hội, hộ nghèo, hộ cận nghèo; người lao động tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động hoặc nghỉ việc không hưởng lương; người lao động bị chấm dứt hợp đồng làm việc hoặc hợp đồng làm việc mà không đủ điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp; người lao động không có  hợp đồng  bị mất việc làm, hộ kinh doanh gặp khó khăn do ảnh hưởng của dịch  COVID-19, hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn… 

2. Mục tiêu của chính sách an sinh xã hội của Việt Nam trong bối cảnh dịch bệnh là  bảo đảm  an toàn tính mạng của người dân, không để ai bị bỏ lại phía sau. 

  Đây là lần đầu tiên Việt Nam có phạm vi bảo hiểm và quyền lợi rộng rãi như vậy. Tất cả những quyết định kịp thời và hành động cụ thể đó là minh chứng rõ ràng cho thấy nhà nước rất quan tâm đến đời sống của người dân. Các chủ trương, chính sách  trên thực sự lấy dân làm trung tâm, đặt dân làm mục tiêu và động lực  phát triển kinh tế - xã hội, thể hiện tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa. 

  Tại phiên họp lần thứ 19  Ban Chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch COVID-19 tổ chức ngày 23/12/2022, Thủ tướng  Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia cho biết: Về công tác bảo đảm  an sinh xã hội,  Trung ương và các địa phương đến nay đã chi 87 nghìn tỷ đồng để hỗ trợ luân chuyển 55,68 triệu  người  và gần 1 triệu lượt người sử dụng lao động gặp khó khăn do  dịch COVID-19. 

 Đối với việc thực hiện Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ liên quan đến hỗ trợ tiền thuê nhà ở cho người lao động, tính đến ngày 30/11/2022, các địa phương đã  quyết toán được hơn 5,2 khoản tiền hỗ trợ. triệu  lao động và khoảng 123 nghìn lượt người sử dụng lao động với kinh phí gần 3.741 tỷ đồng. 

3. Phục hồi thị trường lao động 

 Hội thảo “Phát triển bền vững thị trường lao động, bảo đảm an sinh xã hội trong phát triển kinh tế - xã hội”. Ảnh: Thành Trung/TTXVN.  Tại phiên họp về lao động và an sinh xã hội trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần thứ 5 tổ chức tại Hà Nội  ngày 17/12/2022, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Lê Văn Thanh nhấn mạnh: Bảo đảm việc làm và an sinh xã hội cho người dân là nhiệm vụ, trách nhiệm quan trọng, thường xuyên của cả hệ thống chính trị - xã hội, góp phần tạo động lực  tăng trưởng kinh tế và duy trì tăng trưởng bền vững. 

 Khi đại dịch COVID-19 xảy ra, thị trường lao động  bị tác động nặng nề, có thời điểm nguồn cung lao động bị sụt giảm nghiêm trọng,  hơn 30 triệu lao động (tương đương 58,36% dân số đang hoạt động) bị ảnh hưởng (mất việc làm, nghỉ phép). ). , nghỉ luân phiên, giảm giờ làm, giảm thu nhập,…). 

 Theo báo cáo nhanh của 63 tỉnh, thành phố và các cơ quan liên quan, do ảnh hưởng của dịch COVID-19, 528 doanh nghiệp phải ngừng sản xuất, hoạt động và phải cắt giảm lao động; Số lao động bị ảnh hưởng bởi việc làm tại các công ty vượt quá 600.000 người (chiếm khoảng 4% tổng số lao động trong các công ty, trong đó số người thất nghiệp vượt quá 50.000 người (chiếm 8,4% tổng số lao động có liên quan). 

 Tuy nhiên, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, thị trường lao động sẽ phục hồi nhanh chóng vào năm 2022.  

 Cụ thể, lực lượng lao động tăng nhanh và ổn định. Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên  năm 2022 đạt 51,6 triệu người (tăng 1,2 triệu người so với năm 2021). Số người tham gia thị trường lao động  năm 2022 là 68,5% (+0,9%). 

 Số lao động có việc làm tăng trở lại theo xu hướng phục hồi kinh tế của đất nước và tăng  ở 6 vùng kinh tế - xã hội. Đặc biệt, 3 vùng chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch COVID-19 trong năm 2021 là Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long, Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung đã có sự phục hồi mạnh mẽ. Lực lượng lao động vùng Đông Nam Bộ tăng 19,5% và vượt quy mô lực lượng lao động năm 2019, Đồng bằng sông Cửu Long tăng 12,4%, Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung tăng 6,9%.  Chuyển dịch cơ cấu lao động theo ngành tiếp tục theo hướng tích cực khi dân số hoạt động trong khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản đạt 13,9 triệu người (chiếm 27,6%); Lực lượng lao động trong ngành công nghiệp chế biến, chế tạo đã đạt gần 12 triệu người, tăng so với cùng kỳ năm 2019 - trước khi  dịch COVID-19 bùng phát. 

 Bên cạnh đó, thu nhập của người lao động được cải thiện, số lượng và tỷ lệ thất nghiệp, thiếu việc làm đều giảm. 

4.Hướng tới một hệ thống an ninh hoàn chỉnh 

 Dự kiến, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023 của Chính phủ sẽ đưa ra nhiều nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu, trong đó  bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. 

 Ở Việt Nam, hệ thống an sinh xã hội được hình thành từ các trụ cột cơ bản, bao gồm giảm nghèo bền vững; dạy nghề, lao động và việc làm; bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, các loại bảo hiểm khác; bảo trợ xã hội và các dịch vụ xã hội cơ bản. 

 Kể từ năm 2012, nước ta đã đạt được tiến bộ rõ rệt trong việc củng cố hệ thống an sinh xã hội. Hội nghị Trung ương lần thứ năm (khóa XI) Nghị quyết số 15-NQ/TW  về “Một số vấn đề  chính sách xã hội giai đoạn 2012-2020” đề ra mục tiêu cụ thể: Đến năm 2020, cơ bản bảo đảm an sinh xã hội cho toàn dân, bảo đảm mức tối thiểu về thu nhập, giáo dục, chăm sóc sức khỏe và nhà ở..." 

 Năm 2022, sau 10 năm  thực hiện nghị quyết về giả định chính sách xã hội ở nước ta  có nhiều tiến bộ, đạt nhiều kết quả tích cực. Việt Nam đã hoàn thành trước thời hạn nhiều mục tiêu thiên niên kỷ; nâng cao Chỉ số phát triển con người (HDI) góp phần phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường, nâng cao đời sống xã hội,  vật chất và tinh thần của người dân.  

 Hệ thống chính sách xã hội về cơ bản đồng bộ, toàn diện, bảo đảm quyền an sinh xã hội của người dân. Nước ta đã thực hiện có hiệu quả chính sách giảm nghèo bền vững. Người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn,  yếu thế được Nhà nước và xã hội hỗ trợ  thường xuyên, kịp thời, hiệu quả. Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế đang phát triển và trở thành trụ cột quan trọng của an sinh xã hội. 

  Đặc biệt, trong những năm gần đây, Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ quan trọng trong việc đặt nền móng cho việc từng bước mở rộng diện bao phủ an sinh xã hội, với mục tiêu cuối cùng là đảm bảo mọi người dân đều được  an sinh xã hội bảo vệ trong suốt cuộc đời. 

  Theo kết quả Điều tra mức sống dân cư năm 2021 của Tổng cục Thống kê, tỷ lệ hộ nghèo tiếp cận đa chiều  của Việt Nam năm 2021 là 4,4%, giảm 0,4 điểm phần trăm so với năm 2020. Hộ nghèo  liên tục giảm trong giai đoạn 2016 -2021, với mức giảm trung bình hàng năm  khoảng 1 điểm phần trăm. 

  Sau một thời gian bị ảnh hưởng bởi  dịch COVID-19,  hoạt động sản xuất và thương mại tiếp tục  phục hồi tốt. Các chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội được đẩy nhanh đã có nhiều tác động, trong đó có vấn đề an sinh xã hội. 

  Tính đến ngày 2/9/2022, vốn giải ngân  chính sách hỗ trợ theo Chương trình sơ bộ đạt 55,5 nghìn tỷ đồng. Trong đó, các chương trình cho vay ưu đãi  qua Ngân hàng Chính sách xã hội đạt 10.073 tỷ đồng; hỗ trợ tiền thuê nhà ở cho người lao động đạt 3.045 tỷ đồng cho gần 4,54 triệu lượt người lao động; hỗ trợ  lãi suất 2% đạt 13,5 tỷ đồng; Chi phí cơ hội của việc hỗ trợ  gia hạn  nộp thuế, tiền thuê đất đến hết tháng 6/2022 là 7,4 nghìn tỷ đồng. .. 

 Theo BHXH Việt Nam, ước tính đến hết tháng 8/2022, cả nước có hơn 17,1 triệu người tham gia BHXH, đạt 89,47%  kế hoạch Ngành, tăng hơn 2,36 triệu người (15,96%) so với cùng kỳ năm 2021, tăng hơn 613 nghìn người (3,71%) so với cuối năm 2021. Số người tham gia BHYT đạt gần 87 triệu người, tăng hơn 1,7 triệu người (2,03%) so với cùng kỳ năm 2021, tăng gần 1,9 triệu người (2,13%) so với cuối năm. 2021. 

 Để tiếp tục phát huy hiệu quả an sinh xã hội, bảo đảm tốt hơn việc bảo vệ người dân  trước các rủi ro liên quan đến thu nhập và tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, Việt Nam đã xác định nhiệm vụ cải cách hệ thống an sinh. An sinh xã hội hướng tới mục tiêu xây dựng  an sinh xã hội toàn diện, bền vững sẽ là yếu tố xuyên suốt  quá trình phát triển đất nước. 

  Các chuyên gia cho rằng để đạt được mục tiêu trên, Việt Nam cần tiếp tục xây dựng và phát triển ASXH theo hướng trở thành hệ thống ASXH đa tầng thực sự, nhằm khắc phục tình trạng diện bao phủ thấp, mức độ dịch vụ thấp, chênh lệch giới. trong việc thực hiện các chính sách bảo mật. Hệ thống an sinh xã hội phải dựa trên cách tiếp cận vòng đời, bền vững, toàn diện, thích ứng với các cú sốc và nhạy cảm về giới và bảo đảm đất nước tiếp tục phát triển kinh tế nhanh, không để ai bị bỏ lại phía sau. . 

 Theo Thạc sĩ Nguyễn Thị Nga và Thạc sĩ Phạm Linh Giang (Đại học Lao động - Xã hội), một số giải pháp  được đưa ra gồm: 

 Tăng cường  liên kết, phối hợp giữa các ngành chính trị trong hệ thống an sinh xã hội nhiều tầng nấc; có sự lồng ghép phù hợp giữa các chính sách nhằm phát huy hiệu quả và hỗ trợ lẫn nhau để  đạt được các Mục tiêu phát triển bền vững. Củng cố và phát triển hệ thống bảo hiểm xã hội, tăng diện bao phủ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp với tư cách là trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội. 

  Tăng cường đầu tư cho an sinh xã hội; thúc đẩy sự liên kết, đồng bộ giữa  chính sách an sinh xã hội với các lĩnh vực chính sách khác có liên quan, trong đó có chính sách việc làm và chính sách kinh tế. 

  Có chính sách ưu tiên nguồn  tài chính cho an sinh xã hội và các nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước  trên cơ sở đóng góp, cổ phần của  doanh nghiệp và  tư nhân.