5 quyền cơ bản của công dân chi tiết

 5 quyền cơ bản của công dân

1. Khái niệm quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân 

 Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân là  quyền và nghĩa vụ được quy định trong Hiến pháp về các lĩnh vực chính trị, dân sự, kinh tế, xã hội và văn hóa, xác lập việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ này, các dịch vụ cụ thể khác của công dân và các dịch vụ cơ bản để xác định địa vị pháp lý của công dân. 

 Ở bất kỳ Nhà nước nào, địa vị pháp lý của công dân được hình thành bởi tập hợp các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ giữa một bên là xã hội với Nhà nước và một bên  là công dân. Nội dung của các quy phạm pháp luật tạo nên địa vị pháp lý của công dân ở các quốc gia có những đặc điểm khác nhau, bởi  địa vị pháp lý của công dân phụ thuộc vào  điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội của mỗi quốc gia. Tuy nhiên, cũng cần thấy rằng địa vị pháp lý của công dân các quốc gia trên thế giới hiện nay  có nhiều điểm tương đồng: 

 - Ở hầu hết các nhà nước, địa vị pháp lý của công dân về cơ bản được ghi nhận trong hiến pháp - đạo luật cơ bản của nhà nước, văn bản pháp lý có hiệu lực cao nhất của nhà nước.  - Địa vị pháp lý của công dân được xác định chủ yếu bởi các quyền, tự do và nghĩa vụ của công dân. 

  Ở các quốc gia thực sự dân chủ, các quyền và nghĩa vụ được xác định dưới dạng các  bảo đảm thực hiện. Do pháp luật là một bộ phận của kiến ​​trúc thượng tầng do điều kiện kinh tế - xã hội quyết định nên địa vị pháp lý của công dân mỗi quốc gia chịu sự tác động của điều kiện kinh tế - xã hội của nhà nước. Một nước lạc hậu, nền tảng kinh tế nghèo nàn,  dân không đủ ăn đủ mặc thì các quyền  chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội không có điều kiện vật chất để thực hiện đầy đủ. Ngược lại, nếu cơ sở kinh tế giàu có,  dân cư có mức sống cao thì mới có  đủ điều kiện vật chất để thực hiện các quyền đã được hiến pháp và pháp luật ghi nhận. Địa vị pháp lý của công dân bao gồm nhiều thể chế  khác nhau: quốc tịch, năng lực pháp luật và năng lực hành vi của công dân, các nguyên tắc hiến định về địa vị pháp lý của công dân, các quyền, tự do và nghĩa vụ pháp lý của công dân, các biện pháp bảo đảm  thực hiện địa vị pháp lý của công dân. Mỗi thiết chế quy định  một khía cạnh của địa vị pháp lý của công dân. Tất cả các thiết chế này hợp lại tạo thành địa vị pháp lý của công dân.  

 Như chúng ta đã biết, quyền và nghĩa vụ của công dân không chỉ được quy định trong hiến pháp - đạo luật cơ bản của nhà nước - mà còn được  thể hiện trong các văn bản quy phạm pháp luật khác. Tập hợp các quy phạm pháp luật điều chỉnh quyền và nghĩa vụ của công dân tạo nên địa vị pháp lý của công dân. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải thấy rằng, trong việc hình thành địa vị pháp lý của công dân,  quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được quy định trong hiến pháp có vai trò quan trọng nhất. 

  2. Ý nghĩa, nội dung các quyền cơ bản của công dân 

 Các quyền cơ bản của công dân có tầm quan trọng tối cao đối với công dân và nhà nước; nó là cơ sở để nhà nước quy định các quyền cụ thể của công dân. 

  Các quyền cơ bản của công dân bao gồm các quyền cơ bản về chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục, các quyền tự do dân chủ và các quyền tự do cá nhân.  

 Ở Việt Nam, các quyền chính trị cơ bản của công dân bao gồm: quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội, quyền bầu cử, ứng cử, quyền khiếu nại, tố cáo. Các quyền kinh tế - xã hội cơ bản của công dân bao gồm: quyền lao động, quyền tài sản, quyền tự do thương mại, quyền  nhà ở, quyền bình đẳng nam nữ, quyền hôn nhân và gia đình, quyền được hưởng lợi từ hệ thống bảo vệ  sức khỏe, quyền  học tập, làm việc của thanh niên. và vui chơi giải trí, quyền được bảo vệ, chăm sóc và giáo dục của trẻ em, quyền được hưởng những ưu đãi của thương binh, bệnh binh và gia đình liệt sĩ, quyền được giúp đỡ  người già, người tàn tật và trẻ mồ côi không có khả năng tự vệ. Các quyền cơ bản của công dân trong lĩnh vực văn hóa, giáo dục bao gồm: quyền học tập, quyền nghiên cứu khoa học và hoạt động sáng tạo. Các quyền cơ bản thuộc quyền tự do dân chủ, quyền tự do cá nhân của công dân bao gồm: quyền tự do ngôn luận, quyền cư trú, quyền tự do ngôn luận, quyền tự do báo chí, quyền được thông tin, quyền hội họp, quyền lập  biểu tình, quyền tự do biểu tình. tín ngưỡng, tôn giáo, quyền bất khả xâm phạm về thân thể, quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín, quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở.