Quy định về danh mục thuốc phải kê và bán theo đơn

Hiện nay, tình trạng bán thuốc tự do và không theo hướng dẫn của đơn thuốc diễn ra vô cùng phức tạp. Sau đây, công ty ACC sẽ cung cấp thông tin về Quy định về danh mục thuốc phải kê và bán theo đơn đến với bạn đọc.

Thuốc kê đơn là gì?

Thuốc kê đơn là những loại thuốc được cấp phát, bán lẻ dựa trên đơn thuốc được kê do bác sĩ chỉ định. Những loại thuốc này được Bộ y tế quy định rõ ràng phải do người có trình độ y học kê trên giấy tờ thì mới được bán để tránh ảnh hưởng, nguy hiểm tới sức khỏe, tính mạng.

Theo đó, Bộ y tế Việt Nam đã thực hiện đưa ra những công văn liên quan đến quy chế kê đơn thuốc rõ ràng. Chính vì vậy dựa trên các đặc tính dược lý của thuốc để người kê đơn chọn lựa đúng thuốc, đảm bảo sự an toàn của thuốc đối với người bị bệnh sử dụng sao cho hợp lý.

Thuốc kê đơn còn đảm bảo được trách nhiệm, nghĩa vụ của người làm bác sĩ cũng như dược sĩ. Bởi một khi có bất cứ vấn đề về sức khỏe của người bệnh chuyển biến xấu – tốt sẽ dựa vào đơn thuốc và nhiều yếu tố khác, quy kết trách nhiệm cho người có liên quan.

Bên cạnh đó, để đảm bảo sức khỏe của mình thì người sử dụng thuốc cũng cần dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ. Điều này sẽ tránh gây hại không đáng có đối với sức khỏe và tính mạng của chính người bệnh.

Chính vì vậy, cần phải nắm rõ các quy chế kê đơn thuốc mới nhất để dược sĩ, nhà thuốc bán thuốc theo đúng quy định yêu cầu. Từ đó đảm bảo cho con người có được sức khỏe an toàn nhất khi sử dụng những loại thuốc liều cao, mang tính chất ảnh hưởng tới sức khỏe.

Quy định về thuốc kê theo đơn

Thuốc kê đơn là thuốc nếu sử dụng không theo đúng chỉ định của người kê đơn thì có thể nguy hiểm tới tính mạng, sức khoẻ; khi cấp phát, bán lẻ, sử dụng cho người bệnh ngoại trú phải theo đơn thuốc. Việc kê đơn thuốc giúp cho người bệnh dễ dàng sử dụng thuốc theo liều lượng mà bác sĩ đưa ra. Bởi lẽ, có nhiều loại thuốc nếu sử dụng không đúng cách sẽ gặp các tác dụng phụ và không đạt được mục đích chữa bệnh ban đầu. Việc kê đơn thuốc còn giúp cho thuốc được kê đơn sử dụng hết hiệu quả của thuốc. Nhằm mục đích chữa bệnh và giúp cho người bệnh sớm phục hồi sức khỏe.

Nguyên tắc xây dựng và tiêu chí lựa chọn thuốc để đưa vào danh mục thuốc kê đơn

Như đã nói ở trên việc kê đơn thuốc giúp cho người bệnh dễ dàng sử dụng thuốc theo liều lượng mà bác sĩ đưa ra. Bởi lẽ, có nhiều loại thuốc nếu sử dụng không đúng cách sẽ gặp các tác dụng phụ và không đạt được mục đích chữa bệnh ban đầu. Việc kê đơn thuốc còn giúp cho thuốc được kê đơn sử dụng hết hiệu quả của thuốc. Nhằm mục đích chữa bệnh và giúp cho người bệnh sớm phục hồi sức khỏe. Chính vì vậy, nguyên tắc lựa chọn thuốc để đưa vào danh mục thuốc kê đơn bao gồm các tiêu chí sau:

Thuốc được kê đơn nhằm bảo đảm an toàn cho người sử dụng

 Sử dụng đúng liều lượng sẽ giúp thuốc đạt được tác dụng hiệu quả nhất

Tiêu chí để thuốc thuộc vào danh mục phải kê đơn, ta xét trên các tiêu chí sau, căn cứ theo khoản 2 Điều 2 Thông tư 07/2017/TT-BYT nếu thuốc không đáp ứng được các tiêu chí sau đây thì sẽ thuộc danh mục thuốc kê đơn: 

Tiêu chí lựa chọn đưa thuốc vào Danh mục thuốc không kê đơn

Thuốc được xem xét lựa chọn vào Danh mục thuốc không kê đơn khi đáp ứng các tiêu chí sau đây:

a) Thuốc có độc tính thấp, trong quá trình bảo quản và khi vào trong cơ thể người không tạo ra các sản phẩm phân hủy có độc tính, không có những phản ứng có hại nghiêm trọng đã được biết hoặc được Tổ chức Y tế thế giới, cơ quan quản lý có thẩm quyền của Việt Nam hoặc nước ngoài khuyến cáo có phản ứng có hại dẫn đến một trong những hậu quả sau đây:

– Tử vong;

– Đe dọa tính mạng;

– Buộc người bệnh phải nhập viện để điều trị hoặc kéo dài thời gian nằm viện của người bệnh;

– Để lại di chứng nặng nề hoặc vĩnh viễn cho người bệnh;

– Gây dị tật bẩm sinh ở thai nhi;

– Bất kỳ phản ứng có hại khác gây hậu quả nghiêm trọng về mặt lâm sàng cho người bệnh do người hành nghề khám bệnh, chữa bệnh đánh giá, nhận định.

b) Thuốc có phạm vi liều dùng rộng, an toàn cho các nhóm tuổi, ít có ảnh hưởng đến việc chẩn đoán và điều trị các bệnh cần theo dõi lâm sàng;

c) Thuốc được chỉ định trong điều trị các bệnh không phải là bệnh nghiêm trọng và người bệnh có thể tự điều trị, không nhất thiết phải có sự kê đơn và theo dõi của người hành nghề khám bệnh, chữa bệnh;

d) Đường dùng, dạng thuốc đơn giản mà người sử dụng có thể tự dùng (chủ yếu là đường uống, dùng ngoài da) với hàm lượng, nồng độ thích hợp cho việc tự điều trị;

đ) Thuốc ít tương tác với các thuốc khác và thức ăn, đồ uống thông dụng;

e) Thuốc ít có khả năng gây tình trạng lệ thuộc;

g) Thuốc ít có nguy cơ bị lạm dụng, sử dụng sai mục đích làm ảnh hưởng đến sự an toàn của người sử dụng;

h) Thuốc đã có thời gian lưu hành tại Việt Nam tối thiểu từ 05 năm trở lên.

Danh mục thuốc bán phải kê đơn theo quy định

Căn cứ theo Công văn 1517/BYT-KCB quy định về danh mục thuốc phải bán và kê theo đơn được quy định rất cụ thể và chi tiết.; cụ thể danh mục thuốc phải bán và kê theo đơn như sau:

1. Thuốc gây nghiện;
2. Thuốc hướng tâm thần và tiền chất dùng làm thuốc;
3. Thuốc gây mê;
4. Thuốc giảm đau, chống viêm không steroid trừ acetylsalicylic acid (Aspirin) và paracetamol;
5. Thuốc điều trị bệnh Gút;
6. Thuốc cấp cứu và chống độc;
7. Thuốc điều trị giun chỉ, sán lá;
8. Thuốc kháng sinh;
9. Thuốc điều trị virút;
10. Thuốc điều trị nấm;
11. Thuốc điều trị lao;
12. Thuốc điều trị sốt rét;
13. Thuốc điều trị đau nửa đầu (Migraine);
14. Thuốc điều trị ung thư và tác động vào hệ thống miễn dịch;
15. Thuốc điều trị parkinson;
16. Thuốc tác động lên quá trình đông máu;
17. Máu, chế phẩm máu, dung dịch cao phân tử;
18. Nhóm thuốc tim mạch;
19. Thuốc dùng cho chẩn đoán;
20. Thuốc lợi tiểu;
21. Thuốc chống loét dạ dày: thuốc kháng histamin H2, thuốc ức chế bơm proton;
22. Hoc môn (corticoide, insulin và nhóm hạ đường huyết, …) và nội tiết tố (trừ thuốc tránh thai);
23. Huyết thanh và globulin miễn dịch;
24. Thuốc giãn cơ và tăng trương lực cơ;
25. Thuốc làm co, dãn đồng tử và giảm nhãn áp;
26. Thuốc thúc đẻ, cầm máu sau đẻ và chống đẻ non;
27. Thuốc điều trị hen;
28. Sinh phẩm dùng chữa bệnh (trừ men tiêu hoá)
29. Thuốc điều trị rối loạn cương;
30. Dung dịch truyền tĩnh mạch.

Thứ tư, danh mục thuốc cổ truyền được phép bán không kê đơn

Thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền (trừ vị thuốc cổ truyền) đáp ứng đồng thời các tiêu chí sau được phân loại là thuốc không kê đơn:

1. Trong thành phần không chứa dược liệu thuộc Danh mục dược liệu độc do Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành.

2. Không được có một trong các chỉ định sau:

a) Hỗ trợ điều trị hoặc điều trị bệnh ung thư, khối u;

b) Điều trị bệnh tim mạch, huyết áp;

c) Điều trị bệnh về gan, mật hoặc tụy (trừ chỉ định: bổ gan);

d) Điều trị Parkinson; 

đ) Điều trị virus;

e) Điều trị nấm (trừ thuốc dùng ngoài);

g) Điều trị lao;

h) Điều trị sốt rét;

i) Điều trị bệnh gút;

k) Điều trị hen;

l) Điều trị bệnh về nội tiết;

m) Điều trị bệnh hoặc rối loạn về máu;

n) Điều trị bệnh hoặc rối loạn về miễn dịch;

o) Điều trị các bệnh về thận và sinh dục – tiết niệu (trừ chỉ định: bổ thận, tráng dương);

p) Điều trị bệnh nhiễm khuẩn (trừ chỉ định dùng tại chỗ để điều trị nhiễm khuẩn ngoài da);

q) Điều trị mất ngủ kinh niên, mạn tính;

r) Điều trị bệnh về tâm lý – tâm thần;

s) Điều trị tình trạng nghiện, hỗ trợ điều trị tình trạng nghiện (bao gồm cả hỗ trợ điều trị cắt cơn nghiện);

t) Đình chỉ thai kỳ;

u) Điều trị các bệnh dịch nguy hiểm, mới nổi theo quy định của Bộ trưởng Bộ Y tế.

Như vậy, đối với các danh mục thuốc được quy định tại thông tư 07/2017 cũng được bán nhưng không cần kê đơn

Quy chế kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú

Người kê đơn thuốc ra chỉ định điều trị vào sổ khám bệnh (sổ y bạ) của người bệnh và bệnh án điều trị ngoại trú hoặc phần mềm quản lý người bệnh của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.

Quy chế kê đơn thuốc trong điều trị nội trú

a) Trường hợp tiên lượng người bệnh cần tiếp tục sử dụng thuốc từ 01 (một) đến đủ 07 (bảy) ngày thì kê đơn thuốc (chỉ định điều trị) tiếp vào Đơn thuốc hoặc Sổ khám bệnh của người bệnh và Bệnh án điều trị nội trú hoặc phần mềm quản lý người bệnh của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.

b) Trường hợp tiên lượng người bệnh cần tiếp tục điều trị trên 07 (bảy) ngày thì kê đơn thuốc theo quy định tại Khoản 2 Điều này hoặc chuyển tuyến về cơ sở khám bệnh, chữa bệnh phù hợp để tiếp tục điều trị.

Trên đây là thông tin: Quy định về danh mục thuốc phải kê và bán theo đơn  được cung cấp đến bạn đọc. Trong quá trình nghiên cứu nếu như còn bất kỳ thắc mắc nào, bạn đọc vui lòng liên hệ ACC để được tư vấn cụ thể.

Những quy định về thuốc kê đơn nên nắm vững

Khi kê đơn thuốc người kê đơn cần chú ý như sau:

• Ghi đủ, rõ ràng và chính xác các mục in trong Đơn thuốc hoặc trong sổ khám bệnh của người bệnh.
• Ghi rõ địa chỉ nơi người bệnh thường trú hoặc tạm trú: số nhà, đường phố, tổ dân phố hoặc thôn/ấp/bản, xã/phường/thị trấn, quận/huyện/thị xã/thành phố thuộc tỉnh, tỉnh/thành phố.
• Đối với trẻ dưới 72 tháng tuổi ghi số tháng tuổi, cân nặng, tên bố hoặc mẹ của trẻ hoặc người đưa trẻ đến khám bệnh, chữa bệnh.

Hy vọng rằng với những chia sẻ về thuốc kê đơn và danh mục thuốc kê đơn theo đơn quy định trên, bác sĩ, dược sĩ và người sử dụng thuốc sẽ thực hiện đúng cách.