Hội đồng xét xử phúc thẩm vụ án dân sự gồm những ai?

Trong quy trình tố tụng dân sự, phúc thẩm là một giai đoạn xét xử quan trọng nhằm xem xét lại bản án hoặc quyết định chưa có hiệu lực của tòa án sơ thẩm. Để đảm bảo tính khách quan và công bằng trong quá trình xét xử, hội đồng xét xử phúc thẩm vụ án dân sự được thành lập với những thành viên có năng lực và thẩm quyền theo quy định pháp luật. Vậy Hội đồng xét xử phúc thẩm vụ án dân sự gồm những ai? và vai trò của họ là gì? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây

Hội đồng xét xử phúc thẩm vụ án dân sự gồm những ai?

1. Hội đồng xét xử phúc thẩm là gì?

Hội đồng xét xử phúc thẩm là một tập thể những người được giao nhiệm vụ và quyền hạn để xem xét, giải quyết một vụ án dân sự ở cấp phúc thẩm. Hội đồng này có trách nhiệm đánh giá lại toàn bộ quá trình xét xử sơ thẩm, đồng thời xem xét các kháng cáo và kháng nghị (nếu có) nhằm đảm bảo tính đúng đắn và hợp pháp của bản án sơ thẩm.

Theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam, cụ thể là Điều 65 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, hội đồng xét xử phúc thẩm vụ án dân sự sẽ được thành lập với cơ cấu và thành phần cụ thể, đảm bảo tính công bằng, minh bạch trong quá trình xét xử.

2. Hội đồng xét xử phúc thẩm vụ án dân sự gồm những ai?

Hội đồng xét xử phúc thẩm vụ án dân sự gồm những ai?

Thành phần của hội đồng xét xử phúc thẩm vụ án dân sự thường bao gồm:

• Thẩm phán: Đây là người có vai trò chủ trì và điều hành toàn bộ quá trình xét xử phúc thẩm. Hội đồng xét xử phúc thẩm sẽ có ít nhất ba thẩm phán, trong đó một người được chỉ định làm Chủ tọa phiên tòa. Chủ tọa phiên tòa là người có trách nhiệm tổ chức, điều hành phiên tòa, hướng dẫn các bên thực hiện quyền và nghĩa vụ tố tụng, cũng như duy trì trật tự tại tòa.
• Hội thẩm nhân dân (nếu có): Trong một số vụ án đặc biệt hoặc theo quy định của pháp luật, hội đồng xét xử phúc thẩm có thể bao gồm các hội thẩm nhân dân. Hội thẩm nhân dân là những người được chọn từ cộng đồng để tham gia cùng thẩm phán xét xử vụ án. Họ đại diện cho nhân dân và góp phần đảm bảo tính khách quan trong quá trình xét xử. Tuy nhiên, trong thực tế, nhiều vụ án dân sự không có sự tham gia của hội thẩm nhân dân ở giai đoạn phúc thẩm.
• Thư ký phiên tòa: Đây là người được giao nhiệm vụ hỗ trợ hội đồng xét xử trong việc ghi chép biên bản phiên tòa và đảm bảo các thủ tục tố tụng được thực hiện theo đúng quy định. Thư ký phiên tòa không phải là thành viên của hội đồng xét xử, nhưng đóng vai trò hỗ trợ quan trọng trong quá trình xét xử.

>>> Tham khảo bài viết: Thời hạn khởi kiện vụ án dân sự là bao lâu?

3. Vai trò của các thành viên trong hội đồng xét xử phúc thẩm

Mỗi thành viên trong hội đồng xét xử phúc thẩm có những vai trò cụ thể và quan trọng trong việc đảm bảo phiên tòa diễn ra công bằng, minh bạch. Dưới đây là vai trò của từng thành viên chính trong hội đồng xét xử:

Thẩm phán chủ tọa phiên tòa:Thẩm phán chủ tọa là người điều hành phiên tòa, quản lý trình tự xét xử, và là người ra quyết định cuối cùng cùng với các thành viên khác của hội đồng xét xử. Thẩm phán chủ tọa chịu trách nhiệm hướng dẫn các bên liên quan về quyền và nghĩa vụ, đặt câu hỏi cho các bên, và điều phối quá trình tranh luận tại tòa.

Các thẩm phán khác: Ngoài thẩm phán chủ tọa, các thẩm phán khác trong hội đồng xét xử có trách nhiệm tham gia đánh giá các chứng cứ, lắng nghe các bên tranh luận và đóng góp vào quá trình ra quyết định cuối cùng. Quyết định của hội đồng xét xử phúc thẩm được đưa ra dựa trên sự thảo luận và biểu quyết của các thành viên trong hội đồng.

Hội thẩm nhân dân (nếu có): Hội thẩm nhân dân, nếu tham gia, sẽ cùng với thẩm phán đưa ra quyết định về vụ án. Họ có vai trò thể hiện ý chí của nhân dân, đảm bảo tính khách quan và công bằng trong quá trình xét xử. Hội thẩm nhân dân có quyền ngang với các thẩm phán trong việc đưa ra phán quyết, và quyết định cuối cùng phải dựa trên sự đồng thuận của tất cả các thành viên.

Thư ký phiên tòa: Thư ký phiên tòa đảm nhiệm vai trò ghi chép, lập biên bản về các diễn biến tại phiên tòa, cũng như đảm bảo rằng các quy trình tố tụng được thực hiện đầy đủ và đúng pháp luật. Thư ký giúp hội đồng xét xử lưu lại thông tin cần thiết để phục vụ quá trình ra quyết định.

4. Nguyên tắc xét xử của hội đồng xét xử phúc thẩm

Hội đồng xét xử phúc thẩm phải tuân thủ những nguyên tắc cơ bản trong quá trình xét xử để đảm bảo tính công bằng, minh bạch và hợp pháp. Các nguyên tắc này được quy định rõ trong Điều 13 và Điều 14 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, bao gồm:

Hội đồng xét xử phúc thẩm ra quyết định dựa trên nguyên tắc thảo luận tập thể và quyết định theo đa số. Tất cả các thành viên trong hội đồng có quyền phát biểu ý kiến và biểu quyết. Trong trường hợp các thành viên có ý kiến khác nhau, quyết định cuối cùng sẽ được thông qua dựa trên nguyên tắc đa số.

Các thành viên trong hội đồng xét xử phải hoàn toàn độc lập trong việc đánh giá chứng cứ và ra quyết định. Mọi can thiệp từ bên ngoài hoặc áp lực không được phép ảnh hưởng đến quá trình xét xử và quyết định của hội đồng.

Phiên tòa phúc thẩm, trừ những trường hợp đặc biệt theo quy định của pháp luật, phải được tiến hành công khai. Điều này nhằm đảm bảo tính minh bạch và giúp các bên liên quan cũng như xã hội giám sát quá trình xét xử.

5. Quyết định của hội đồng xét xử phúc thẩm

Khi quá trình xét xử kết thúc, hội đồng xét xử phúc thẩm sẽ ra một trong các quyết định sau:

• Giữ nguyên bản án sơ thẩm: Nếu hội đồng xét xử nhận thấy bản án sơ thẩm là đúng đắn, không có vi phạm pháp luật hoặc sai sót trong quá trình xét xử, bản án sơ thẩm sẽ được giữ nguyên.
• Sửa bản án sơ thẩm: Trong trường hợp hội đồng xét xử phát hiện có sai sót trong bản án sơ thẩm nhưng không quá nghiêm trọng, họ có thể quyết định sửa đổi một phần hoặc toàn bộ nội dung bản án.
• Hủy bản án sơ thẩm và xét xử lại: Nếu có vi phạm nghiêm trọng trong quá trình xét xử sơ thẩm, hội đồng xét xử phúc thẩm có thể quyết định hủy bản án và trả hồ sơ về tòa án sơ thẩm để xét xử lại từ đầu.

>>> Tham khảo bài viết: Hậu quả của việc đình chỉ vụ án dân sự là gì?

6. Câu hỏi thường gặp 

Hội đồng xét xử phúc thẩm có bao nhiêu thẩm phán?

Hội đồng xét xử phúc thẩm thường bao gồm ít nhất ba thẩm phán. Một trong số đó sẽ được chỉ định làm Chủ tọa phiên tòa.

Vai trò của hội thẩm nhân dân trong hội đồng xét xử phúc thẩm là gì?

Hội thẩm nhân dân, nếu có, tham gia cùng với các thẩm phán trong việc ra quyết định xét xử. Họ đại diện cho ý chí của nhân dân và đảm bảo tính khách quan trong quá trình xét xử.

Quyết định của hội đồng xét xử phúc thẩm có thể bị kháng cáo không?

Quyết định của hội đồng xét xử phúc thẩm là quyết định cuối cùng và có hiệu lực pháp luật ngay sau khi tuyên án. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, các bên có thể yêu cầu giám đốc thẩm hoặc tái thẩm.

Hội đồng xét xử phúc thẩm vụ án dân sự đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính khách quan và công bằng cho quá trình xét xử các vụ án dân sự. Với sự tham gia của các thẩm phán, hội thẩm nhân dân (nếu có), và thư ký phiên tòa, hội đồng xét xử phúc thẩm chịu trách nhiệm xem xét và đánh giá lại toàn bộ quá trình xét xử sơ thẩm, đồng thời ra quyết định cuối cùng dựa trên nguyên tắc pháp luật.