Hòa giải trong ly hôn là gì?

Hòa giải trong ly hôn là quá trình pháp lý nhằm giải quyết mâu thuẫn giữa các bên một cách hòa bình và hợp tác trước khi vào giai đoạn xử lý pháp lý chính thức. Quá trình này không chỉ giúp giảm thiểu căng thẳng mà còn tạo điều kiện cho các bên hiểu và thỏa thuận với nhau một cách công bằng và hợp lý. Hãy cùng ACC tìm hiểu thêm về Hòa giải trong ly hôn là gì?

Hòa giải trong ly hôn là gì?

1. Hòa giải trong ly hôn là gì?

Hòa giải khi ly hôn là một giai đoạn trong quy trình ly hôn, trong đó cơ quan có thẩm quyền sẽ nói chuyện và khuyên nhủ cặp vợ chồng, hy vọng rằng cả hai sẽ suy nghĩ kỹ và có thể hàn gắn lại với nhau, tránh việc tiến tới ly hôn. Thủ tục hòa giải này không chỉ giúp đôi bên có cơ hội xem xét lại quyết định của mình mà còn tiết kiệm thời gian, chi phí, và công sức so với việc phải đưa nhau ra Tòa án.

Theo quy định tại điều 52, Luật hôn nhân và gia đình 2014:

“ Điều 52. Khuyến khích hòa giải ở cơ sở

Nhà nước và xã hội khuyến khích việc hòa giải ở cơ sở khi vợ, chồng có yêu cầu ly hôn. Việc hòa giải được thực hiện theo quy định của pháp luật về hòa giải ở cơ sở.”

Ngoài ra, Căn cứ tại điều 54, Luật hôn nhân và gia đình 2014

“ Điều 54. Hòa giải tại Tòa án

Sau khi đã thụ lý đơn yêu cầu ly hôn, Tòa án tiến hành hòa giải theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.”

Như vậy, Theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình 2014 có hai giai đoạn diễn ra việc hòa giải:

1.1 Hòa giải tại cơ sở: 

Diễn ra khi vợ chồng có yêu cầu ly hôn nhưng đơn ly hôn chưa được thụ lý tại Tòa án.Với quy định trên thì việc việc hòa giải ở cấp cơ sở không phải là thủ tục bắt buộc phải thực hiện trước khi nộp đơn yêu cầu tòa án giải quyết ly hôn. Việc hòa giải ở cấp cơ sở khi ly hôn chỉ mang tính chất khuyến khích để hàn gắn quan hệ 02 bên. Hòa giải ở cơ sở có thể được tiến hành trong phạm vi từ nội bộ gia đình đến UBND xã, phường, thị trấn; các tổ chức như: Chi hội phụ nữ, Chi đoàn thanh niên, Chi hội cựu chiến binh, Chi hội nông dân,..; và ngay cả cơ quan làm việc của cả vợ, chồng. Bên cạnh đó, hòa giải viên thường là những người quen biết, thậm chí có thể có mối quan hệ gần gũi, thân thiết với vợ, chồng nên có thể hiểu rõ về mỗi người cũng như quan hệ hôn nhân của họ. Từ đó, có thể đưa ra những lời khuyên đúng đắn và thiết thực nhất cho những người trong cuộc. 

2.2 Hòa giải tại Tòa án: 

Diễn ra trong quá trình chờ đưa vụ án ra xét xử, sau khi yêu cầu ly hôn đã được Tòa án thụ lý. Hòa giải tại Tòa án là một thủ tục bắt buộc cần thực hiện khi giải quyết vụ án ly hôn. Thủ tục này được tiến hành trong giai đoạn chờ đưa vụ án ra xét xử, sau khi vụ án đã được thụ lý. Việc hòa giải có ý nghĩa rất quan trọng, thể hiện tính trách nhiệm cao của những người có thẩm quyền xét xử. Nó tạo điều kiện cho đương sự có cơ hội chia sẻ, trình bày và viết lời khai trước những người có quyền quyết định về việc ly hôn của họ. Thủ tục hòa giải này phải được thực hiện kể cả khi có yếu tố cho rằng không hề khả quan và khó có kết quả.

Việc hòa giải này được thực hiện theo nguyên tắc được quy định tại Khoản 2 Điều 205 Bộ luật Tố tụng dân sự (BLTTDS) 2015, cụ thể như sau:

“ a) Tôn trọng sự tự nguyện thỏa thuận của các đương sự, không được dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực, bắt buộc các đương sự phải thỏa thuận không phù hợp với ý chí của mình;

b) Nội dung thỏa thuận giữa các đương sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.”

Dựa trên những nguyên tắc này, việc hòa giải trong vụ án ly hôn sẽ được Thẩm phán thực hiện như sau:

• Trước khi thực hiện hòa giải: Trong trường hợp cần thiết, Thẩm phán có thể tham khảo ý kiến của các cơ quan quản lý nhà nước về gia đình, cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em về hoàn cảnh gia đình, nguyên nhân phát sinh mâu thuẫn và nguyện vọng của vợ, chồng, con có liên quan đến vụ án. Việc tham khảo ý kiến này sẽ giúp Thẩm phán hiểu rõ hơn về nguyên nhân, tình trạng cuộc sống của vợ chồng để có hướng hòa giải phù hợp.
• Trong quá trình hòa giải tại Tòa án: Thẩm phán sẽ hòa giải theo hướng đoàn tụ, tức là phân tích và giải thích cho vợ chồng hiểu rõ hơn về quyền và nghĩa vụ của họ, nghĩa vụ với con cái… để từ đó hàn gắn, gắn kết vợ chồng. Nếu sau khi hòa giải, vợ chồng đoàn tụ, Thẩm phán sẽ lập biên bản hòa giải thành và ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án. Ngược lại, nếu hòa giải đoàn tụ không thành, vợ chồng vẫn muốn ly hôn và có tranh chấp về tài sản hoặc quyền nuôi con, Thẩm phán sẽ lập biên bản hòa giải không thành và tiếp tục thủ tục mở phiên tòa xét xử.

>> Tham khảo thêm thông tin tại Thủ tục hòa giải trong giải quyết ly hôn

2. Hòa giải trong ly hôn có bắt buộc không?

Hòa giải trong ly hôn có một vai trò quan trọng và là một thủ tục bắt buộc trong quá trình giải quyết vụ án ly hôn tại Tòa án. Điều này được quy định rõ ràng trong các văn bản pháp luật hiện hành. Cụ thể như sau:

• Hòa giải tại cơ sở: Theo quy định tại Điều 52 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, Nhà nước và xã hội khuyến khích việc hòa giải ở cơ sở khi vợ, chồng có yêu cầu ly hôn. Việc hòa giải này được thực hiện theo quy định của pháp luật về hòa giải ở cơ sở. Tuy nhiên, hòa giải tại cơ sở không phải là thủ tục bắt buộc. Nó chỉ mang tính khuyến khích để các bên có thể tự nguyện giải quyết tranh chấp, mâu thuẫn với nhau mà không cần đưa vụ việc ra Tòa án.
• Hòa giải tại Tòa án: Theo quy định tại Điều 54 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, sau khi đã thụ lý đơn yêu cầu ly hôn, Tòa án phải tiến hành hòa giải theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự. Đồng thời, khoản 2 Điều 397 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 quy định về việc hòa giải và công nhận thuận tình ly hôn, thỏa thuận nuôi con, chia tài sản khi ly hôn, trong đó Thẩm phán phải tiến hành hòa giải để vợ chồng đoàn tụ và giải thích về quyền và nghĩa vụ giữa vợ và chồng, giữa cha, mẹ và con, giữa các thành viên khác trong gia đình.

Do đó, hòa giải tại Tòa án là thủ tục bắt buộc phải thực hiện khi giải quyết vụ án ly hôn. Thủ tục hòa giải này được thực hiện trong giai đoạn chờ đưa vụ án ra xét xử sau khi vụ án đã được thụ lý. Việc hòa giải nhằm mục đích tạo điều kiện cho đương sự có cơ hội chia sẻ, trình bày và cân nhắc kỹ lưỡng về quyết định ly hôn của mình.

Tóm lại, hòa giải tại cơ sở là thủ tục không bắt buộc nhưng được khuyến khích, trong khi hòa giải tại Tòa án là thủ tục bắt buộc cần thực hiện khi giải quyết vụ án ly hôn.

>> Tham khảo thêm thông tin tại bài viết Dịch vụ ly hôn nhanh trọn gói để tìm hiểu về dịch vụ ly hôn tại công ty ACC.

3. Trường hợp nào ly hôn mà không tiến hành hòa giải?

Trường hợp nào ly hôn mà không tiến hành hòa giải?

Những trường hợp vụ án ly hôn không tiến hành hòa giải được bao gồm:

• Bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đã được Tòa án triệu tập hợp lệ lần thứ hai mà vẫn cố tình vắng mặt: Trong quá trình giải quyết vụ án ly hôn, nếu bị đơn hoặc những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đã được Tòa án triệu tập hợp lệ lần thứ hai mà vẫn cố tình vắng mặt, thì Tòa án sẽ không thể tiến hành hòa giải. Điều này nhằm tránh tình trạng kéo dài vụ án không cần thiết do sự cố ý vắng mặt của các bên liên quan.
• Đương sự không thể tham gia hòa giải được vì có lý do chính đáng: Có những trường hợp đặc biệt mà đương sự không thể tham gia phiên hòa giải do có lý do chính đáng như bệnh tật nặng, tai nạn, hoặc các tình huống bất khả kháng khác. Trong những trường hợp này, Tòa án cũng sẽ không tiến hành hòa giải vì sự vắng mặt của đương sự là không thể tránh khỏi và có lý do hợp lý.
• Đương sự là vợ hoặc chồng trong vụ án ly hôn là người mất năng lực hành vi dân sự: Nếu một trong các đương sự (vợ hoặc chồng) bị mất năng lực hành vi dân sự, việc tiến hành hòa giải sẽ không có ý nghĩa do họ không có khả năng tự mình tham gia hoặc hiểu biết đầy đủ về quá trình hòa giải. Tình trạng này có thể do bị tâm thần, mất trí hoặc những tình trạng khác được xác định bởi cơ quan y tế có thẩm quyền.
• Một trong các đương sự đề nghị không tiến hành hòa giải: Theo quy định, nếu một trong các đương sự (vợ hoặc chồng) có yêu cầu không tiến hành hòa giải, Tòa án sẽ tôn trọng ý kiến của đương sự và không tổ chức phiên hòa giải. Điều này nhằm đảm bảo quyền tự do ý chí của các đương sự trong việc quyết định về quá trình giải quyết ly hôn của mình.

Những quy định trên được ghi nhận tại Điều 207 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, đảm bảo sự linh hoạt và tôn trọng quyền lợi của các bên liên quan trong quá trình giải quyết vụ án ly hôn. Quy định này giúp cho quá trình giải quyết ly hôn được thực hiện một cách hợp lý và công bằng, đồng thời giảm thiểu các trường hợp kéo dài vụ án do những lý do không chính đáng.

>> Tham khảo để biết thêm thông tin chi tiết tại Ly hôn không cần hòa giải nhanh nhất

4. Câu hỏi thường gặp

Ai có thẩm quyền hòa giải trong ly hôn?

Trong quá trình giải quyết vụ án ly hôn, quyền hạn hòa giải được thực hiện bởi các cơ quan và cá nhân có thẩm quyền nhất định. Dưới đây là các chủ thể có thẩm quyền hòa giải trong ly hôn:

Hòa giải viên tại cơ sở: Tại các xã, phường, thị trấn, có các hòa giải viên thuộc các tổ hòa giải. Hòa giải viên tại cơ sở thường là những người có uy tín, hiểu biết pháp luật và được người dân tín nhiệm. Họ có nhiệm vụ tiếp nhận và hòa giải các mâu thuẫn, tranh chấp tại cộng đồng trước khi đưa vụ việc ra Tòa án.

Tòa án nhân dân: Thẩm phán: Sau khi đơn ly hôn được Tòa án thụ lý, Thẩm phán sẽ tiến hành các phiên hòa giải theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự. Thẩm phán có trách nhiệm lắng nghe, phân tích và đưa ra các giải pháp hòa giải để giúp các bên đương sự hàn gắn và thỏa thuận với nhau.

Hội đồng xét xử: Trong trường hợp hòa giải không thành và vụ án được đưa ra xét xử, Hội đồng xét xử tại phiên tòa sơ thẩm cũng có thể thực hiện hòa giải trước khi bước vào phần tranh tụng. Hội đồng xét xử có thể đề nghị các bên đương sự thỏa thuận với nhau để giải quyết vụ án một cách êm thấm.

Các tổ chức hòa giải khác: Ngoài Tòa án và hòa giải viên tại cơ sở, các tổ chức hòa giải khác như trung tâm hòa giải thương mại, tổ chức xã hội có chức năng hòa giải cũng có thể tham gia vào quá trình hòa giải nếu các bên có yêu cầu và đồng thuận.

Các trường hợp nào được miễn hòa giải trong ly hôn?

Các trường hợp được miễn hòa giải trong ly hôn bao gồm: bạo lực gia đình, một bên cố tình không hợp tác, hoặc khi một bên vợ hoặc chồng không thể liên lạc được.

Lợi ích của hòa giải trong ly hôn là gì?

Hòa giải trong ly hôn giúp giảm bớt căng thẳng và xung đột giữa các bên, tiết kiệm thời gian và chi phí, bảo vệ quyền lợi của con cái, và giúp các bên vợ chồng có cơ hội giải quyết mâu thuẫn một cách hòa bình và tự nguyện.

Hòa giải trong ly hôn là quy trình quan trọng giúp các bên trong một vụ ly hôn có thể giải quyết mâu thuẫn một cách hòa bình và không đụng độ. Đây là giai đoạn cần thiết để khuyến khích sự thấu hiểu và sự hợp tác giữa các bên, nhằm đạt được sự thỏa thuận trước khi xét xử chính thức. Hòa giải không chỉ giảm thiểu căng thẳng và chi phí pháp lý mà còn tạo điều kiện cho các bên hiểu và lắng nghe lẫn nhau