Ở thời đại hiện nay, chúng ta đã quá quen thuộc với cơ quan xét xử Tòa án và các hoạt động tư pháp khi có tranh chấp xảy ra. Tuy nhiên, bạn có biết cơ quan xét xử nước ta đã có từ thời xa xưa đặc biệt là được thể hiện rõ ở thời đại nhà Trần, thời kỳ đỉnh cao của luật pháp nước ta thời phong kiến. Như vậy ở thời đại nhà Trần khi tòa án chưa xuất hiện, việc xét xử sẽ do cơ quan nào đảm nhận. Hãy cùng ACC tìm hiểu cơ quan xét xử thời nhà Trần để có cái nhìn bao quát và thấy được sự phát triển vượt trội về mặt pháp luật của nước ta từ xưa đến nay.
Tìm hiểu cơ quan xét xử thời nhà Trần
1. Cơ quan xét xử là gì
Xét xử là hoạt động xem xét, đánh giá bản chất pháp lí của vụ việc nhằm đưa ra một phán xét về tính chất, mức độ pháp lí của vụ việc, từ đó nhân danh Nhà nước đưa ra một phán quyết tương ứng với bản chất, mức độ trái hay không trái pháp luật của vụ việc (xét xử vụ án hình sự, dân sự, kinh doanh, thương mại, ...).
Là hoạt động đặc trưng, là chức năng, nhiệm vụ của các Tòa án. Các Tòa án là những cơ quan duy nhất của một nước được đảm nhiệm chức năng xét xử. Mọi bản án do các Tòa án tuyên đều phải qua xét xử. Không một ai có thể bị buộc tội mà không qua xét xử của các tòa án và kết quả xét xử phải được công bố bằng bản án. Phân theo nội dung xét xử có: xét xử tội phạm hình sự, xét xử tranh chấp dân sự, xét xử khiếu kiện hành chính, xét xử tranh chấp lao động. Phân theo cấp độ xét xử có: xét xử sơ thẩm, xét xử phúc thẩm, xét xử sơ thẩm đồng thời chung thẩm, xét xử giám đốc thẩm, xét xử tái thẩm. Khi xét xử các Tòa án phải tuân theo các nguyên tắc: khi xét xử thẩm phánvà hội thẩm độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; Tòa án nhân dân xét xử công khai, trừ trường hợp do luật định; Tòa án nhân dân xét xử tập thể và quyết định theo đa số.
Là hoạt động đặc trưng, là chức năng, nhiệm vụ của các Tòa án. Các Tòa án là những cơ quan duy nhất của một nước được đảm nhiệm chức năng xét xử. Mọi bản án do các Tòa án tuyên đều phải qua xét xử. Không một ai có thể bị buộc tội mà không qua xét xử của các tòa án và kết quả xét xử phải được công bố bằng bản án. Phân theo nội dung xét xử có: xét xử tội phạm hình sự, xét xử tranh chấp dân sự, xét xử khiếu kiện hành chính, xét xử tranh chấp lao động. Phân theo cấp độ xét xử có: xét xử sơ thẩm, xét xử phúc thẩm, xét xử sơ thẩm đồng thời chung thẩm, xét xử giám đốc thẩm, xét xử tái thẩm. Khi xét xử các Tòa án phải tuân theo các nguyên tắc: khi xét xử thẩm phánvà hội thẩm độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; Tòa án nhân dân xét xử công khai, trừ trường hợp do luật định; Tòa án nhân dân xét xử tập thể và quyết định theo đa số.
2. Cơ quan xét xử thời nhà Trần
Năm 1230, Trần Thái Tông ban hành bộ Quốc triều thông chế gồm 20 quyển, quy định về tổ chức chính quyền. Sau đó qua vài lần sửa chữa bổ sung, nhà Trần lại ban hành bộ Quốc triều hình luật.
Luật pháp thời Trần ở nước ta kế thừa pháp luật thời Lý, các hình phạt có phần nặng nề hơn so với thời Lê. Các cơ quan thực thi và giám sát việc thực hiện pháp luật đã được triều đình nhà Trần tăng cường hoàn thiện nhưng việc kiểm pháp lại do hoạn quan nắm giữ để đảm bảo tính khách quan.
Hình luật, quốc triều hình luật, xác định lại những điều ban hành dưới thời Lý và có bổ sung, xác nhận và bảo vệ quyền tư hữu tài sản, quy định cụ thể việc mua bán ruộng đất, cơ quan pháp luật thời Trần được tăng cường, hoàn thiện hơn và đặt cơ quan Thẩm hình viện để xử kiện.
Đặt ty bình bạc là cơ quan hành chính và tư pháp ở kinh đô Thăng Long lúc đó với chức quan kinh doãn, chuyên xét đoán việc kiện tụng ở kinh thành. Năm 1265 đổi thành Đại an phủ sứ, sau lại đổi thành Kinh sư đại doãn.
Cuối thế kỷ 13, nhà Trần lập ra Viện đăng văn kiểm pháp, lấy các đại thần phụ trách. Năm 1332, Nguyễn Trung Ngạn phụ trách cơ quan này lại lập ra thêm nhà bình doãn xử án.Việc tuyển chọn các quan làm chức vụ này có tiêu chuẩn thanh liêm, thẳng thắn
Bên cạnh đó, đời Trần cũng có những vị hình quan trực tiếp nắm việc thực thi pháp luật có tài xử án, được đời sau ca ngợi, điển hình như Phí Trực. Ngoài ra, thời Trần Minh Tông, còn có các viên Thẩm hình là Phạm Ngộ, Nguyễn Trung Ngạn cũng nổi tiếng về xét xử công bằng, thanh liêm. Một viên quan thẩm hình khác, Nguyễn Trung Ngạn, cũng được sử sách hết lời ca ngợi. Ông vốn giữ chức Tri thẩm hình viện sự, lại được kiêm chức An phủ sứ Thanh Hóa. “Trung Ngạn cho lập Bình doãn đường xét xử ngục tụng. Không ai bị xử oan hoặc xử quá đáng”,
3. Đặc điểm của xét xử tại tòa án Việt Nam
Chức năng, thẩm quyền xét xử thuộc về toà án (xét xử vụ án hình sự, dân sự, kinh doanh, thương mại, lao động, hành chính...).. Hoạt động xét xử của Toà án có các đặc điểm sau:
- Tính đặc thù trong áp dụng pháp luật;
- Tính độc lập trong hoạt đồng nghề nghiệp;
- Tính hiệu lực tuyệt đối trong các phán quyết của Toà án.
Theo pháp luật hiện hành, Toà án nhân dân tối cao, các toà án nhân dân địa phương, các toà án quân sự và các toà án khác do luật định là các cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Trong đó, Toà án nhân dân tối cao có thẩm quyền xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm những vụ án mà bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị theo quy định của pháp luật tố tụng; phức thẩm những bản án, quyết định sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật của toà án cấp dưới trực tiếp bị kháng cáo, kháng nghị theo quy định của pháp luật tố tụng.
Là một giai đoạn tố tụng quan trọng được tiến hành dưới hình thức phiên toà nhằm xem xét, phán xét, nhân danh Nhà nước đưa ra một phán quyết theo trình tự luật định những vụ án thuộc thẩm quyền của toà án. Xét xử phải được tiến hành trên cơ sở tuân thủ các nguyên tắc luật định như toà án xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, xét xử tập thể, xét xử công khai, bảo đảm quyền bình đẳng trước tòa án, bảo đảm quyền bào chữa của bị cáo...
Như vậy, qua bài tìm hiểu cơ quan xét xử thời nhà Trần cho thấy hoạt động xét xử ở nước ta đã có từ thời xa xưa và đạt tới trình độ tiếp cận với kỹ thuật lập pháp hiện đại như ý chí phạm tội, tình tiết làm nặng hoặc giảm nhẹ tội. Các vị vua đã có ý thức rất rõ ràng và đầy đủ giữa pháp luật và đạo đức khi dùng chính những biện pháp đạo đức thành những biện pháp có tính chất chế tài của pháp luật. Hãy liên hệ đến ACC nếu bạn đọc và quý khách hàng có những thắc mắc liên quan đến vấn đề cơ quan xét xử. ACC luôn là điểm tựa pháp lý an toàn cho mọi khách hàng.
Nội dung bài viết:
Bình luận