Cán cân thanh toán là gì?

Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng phát triển, việc hiểu và quản lý cán cân thanh toán là một yếu tố không thể phớt lờ. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cán cân thanh toán là gì, ACC sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này trong bài viết dưới đây.

1. Cán cân thanh toán là gì?

Cán cân thanh toán là một công cụ quan trọng trong lĩnh vực tài chính và kinh tế quốc tế, được sử dụng để ghi chép và thống kê các giao dịch kinh tế giữa một quốc gia và phần còn lại của thế giới trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một tháng, một quý hoặc một năm.

Theo quy định của Nghị định 16/2014/NĐ-CP, cán cân thanh toán là một bản báo cáo thống kê tổng hợp các giao dịch giữa người cư trú và người không cư trú trong quốc gia đó. Người cư trú được định nghĩa là cá nhân, doanh nghiệp hoặc chính phủ có trụ sở hoặc hoạt động kinh doanh trong nước. Các giao dịch mà cán cân thanh toán ghi chép bao gồm hàng hóa, dịch vụ, tài sản và vốn.

Thông qua việc tổng hợp các giao dịch này, cán cân thanh toán cho phép chính phủ và các tổ chức tài chính đánh giá được sự cân đối trong hoạt động thanh toán của một quốc gia với thế giới bên ngoài. Nó cũng giúp xác định xem một quốc gia có thặng dư hoặc thâm hụt trong thanh toán với các quốc gia khác trong một khoảng thời gian cụ thể.

Trong mỗi quốc gia, bản báo cáo cán cân thanh toán được lập cho một thời kỳ nhất định, và nó là một phần quan trọng của việc theo dõi và đánh giá tình hình tài chính quốc tế cũng như tác động của nó đến nền kinh tế nội địa. Đồng thời, cán cân thanh toán cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đưa ra các quyết sách tài chính và kinh tế của một quốc gia để duy trì và cân bằng các mối quan hệ với các quốc gia khác.

2. Cán cân thanh toán gồm có những thành phần nào?

Cán cân thanh toán là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực tài chính và kinh tế quốc tế. Đây là một phản ánh tổng hợp về các hoạt động giao dịch giữa các quốc gia, bao gồm cả các giao dịch thương mại và tài chính. Cán cân thanh toán thường được chia thành ba thành phần chính: cán cân vãng lai, cán cân vốn và cán cân tài chính.

• Cán cân vãng lai, bao gồm các giao dịch liên quan đến hàng hóa, dịch vụ, thu nhập lao động và thu nhập từ đầu tư giữa các quốc gia. Các hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, cung cấp và sử dụng dịch vụ như du lịch, bảo hiểm, ngân hàng, vận chuyển đều được ghi nhận trong thành phần này. Ngoài ra, cán cân vãng lai còn bao gồm các khoản chuyển giao quốc tế như viện trợ, đóng góp từ nước ngoài và các khoản chuyển tiền đơn phương.
• Cán cân vốn, tập trung vào các giao dịch liên quan đến việc chuyển giao vốn giữa các quốc gia. Điều này bao gồm các khoản tín dụng ngắn hạn và dài hạn, cả về quỹ tín dụng thương mại và các khoản vay, cho vay của chính phủ và tư nhân.
• Cán cân tài chính, ghi nhận các giao dịch liên quan đến đầu tư trực tiếp và gián tiếp, giao dịch phái sinh tài chính, vay nợ nước ngoài, tín dụng thương mại và các loại tiền gửi. Cán cân tài chính là một chỉ số quan trọng trong việc đánh giá luồng vốn và tài chính giữa các quốc gia.
• Cán cân thanh toán còn ghi nhận sai số và bỏ sót, phản ánh sự chênh lệch giữa tổng của cán cân vãng lai, cán cân vốn và cán cân tài chính với cán cân thanh toán tổng thể. Điều này có thể bao gồm sự chênh lệch về tỷ giá hối đoái và các sai sót thống kê trong quá trình ghi nhận các giao dịch.

Tổng cộng, cán cân thanh toán là một công cụ quan trọng giúp đánh giá sự cân đối trong quan hệ tài chính và thương mại giữa các quốc gia, đồng thời cũng phản ánh sự ổn định và phát triển kinh tế toàn cầu.

3. Cán cân thanh toán bị ảnh hưởng bởi những yếu tố nào?

Cán cân thanh toán quốc tế là một chỉ số quan trọng thể hiện sự cân đối giữa việc thanh toán và tiếp nhận các dịch vụ và hàng hóa giữa các quốc gia. Nó phản ánh sức khỏe của nền kinh tế và ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố phức tạp. Một số yếu tố chính bao gồm:

• Cán cân mậu dịch: Cán cân mậu dịch là một yếu tố chủ chốt ảnh hưởng đến cán cân thanh toán. Thương mại hữu hình và vô hình đều đóng vai trò quan trọng trong việc xác định vị thế của một quốc gia trong cán cân thanh toán. Sự chênh lệch trong khả năng sản xuất, nguồn lực và dịch vụ giữa các quốc gia sẽ dẫn đến các xu hướng nhập siêu hoặc xuất siêu, ảnh hưởng trực tiếp đến cán cân thanh toán.
• Lạm phát: Mức độ lạm phát của một quốc gia có thể ảnh hưởng đến cán cân thanh toán thông qua việc làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu trên thị trường quốc tế. Khi mức độ lạm phát tăng cao hơn so với các đối tác thương mại, giá cả có thể tăng lên, làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu từ quốc gia đó.
• Tỷ giá hối đoái: Tỷ giá hối đoái đóng vai trò quan trọng trong việc xác định giá trị của tiền tệ của một quốc gia so với các quốc gia khác. Sự thay đổi trong tỷ giá hối đoái có thể ảnh hưởng đến cán cân thanh toán bằng cách làm thay đổi giá cả của hàng hóa và dịch vụ trên thị trường quốc tế.
• Thu nhập quốc dân: Mức độ thu nhập quốc dân của một quốc gia cũng có thể ảnh hưởng đến cán cân thanh toán. Sự tăng trưởng thu nhập có thể dẫn đến sự tăng trưởng trong việc tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ, từ đó tăng cán cân xuất nhập khẩu.
• Sự ổn định chính trị và chính sách đối ngoại: Sự ổn định chính trị và chính sách đối ngoại của một quốc gia cũng có thể ảnh hưởng đến cán cân thanh toán. Sự ổn định chính trị tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh tế và đầu tư, trong khi chính sách đối ngoại phù hợp có thể mở ra cơ hội thị trường mới và tăng cường xuất khẩu.
• Khả năng và trình độ quản lý kinh tế của chính phủ: Khả năng và trình độ quản lý kinh tế của chính phủ ảnh hưởng đến hiệu suất và sự cân đối của cán cân thanh toán. Chính sách kinh tế được thực hiện một cách hiệu quả có thể tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu và tăng cường cán cân thanh toán.

Tất cả các yếu tố này đều tương tác và tạo ra một hệ thống phức tạp của các yếu tố ảnh hưởng đến cán cân thanh toán quốc tế của một quốc gia. Điều này cần sự quản lý và đánh giá kỹ lưỡng từ các chính phủ và nhà quản lý kinh tế để duy trì và cải thiện cân đối trong cán cân thanh toán.

Tóm lại, cán cân thanh toán không chỉ là vấn đề tài chính mà còn phản ánh sự ổn định và phát triển của nền kinh tế toàn cầu. Quản lý cán cân thanh toán một cách hiệu quả đóng vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại và đầu tư trên phạm vi quốc tế.