Báo cáo kiểm toán ý kiến trái ngược là gì?

Báo cáo kiểm toán ý kiến trái ngược là một trong những vấn đề quan trọng trong lĩnh vực kiểm toán, đặt ra để làm rõ sự chính xác và đáng tin cậy của báo cáo tài chính. Trong bối cảnh này, chúng ta cần hiểu rõ khái niệm "ý kiến trái ngược" để từ đó phân tích và giải quyết những thách thức mà nó mang lại.

Báo cáo kiểm toán ý kiến trái ngược là gì?

1. Báo cáo kiểm toán là gì?

Báo cáo kiểm toán là một tài liệu chứng minh kết quả của quá trình kiểm toán độc lập đối với báo cáo tài chính của một đơn vị. Báo cáo kiểm toán được lập bởi kiểm toán viên sau khi thực hiện xong các thủ tục kiểm toán theo đúng các chuẩn mực kiểm toán, thay vì theo kiểu tự do. Báo cáo kiểm toán có mục đích cung cấp cho các bên liên quan như cổ đông, nhà đầu tư, ngân hàng, cơ quan thuế,... một ý kiến khách quan về tính trung thực và hợp lý của báo cáo tài chính của đơn vị được kiểm toán.

2. Ý kiến kiểm toán là gì?

Ý kiến kiểm toán là phần quan trọng nhất của báo cáo kiểm toán, thể hiện quan điểm chung của kiểm toán viên về báo cáo tài chính của đơn vị được kiểm toán. Ý kiến kiểm toán được đưa ra dựa trên các bằng chứng kiểm toán đầy đủ, thích hợp mà kiểm toán viên đã thu thập được trong quá trình kiểm toán. Ý kiến kiểm toán phản ánh mức độ phù hợp của báo cáo tài chính với khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính được áp dụng, cũng như các qui định pháp lý có liên quan.

3. Các loại ý kiến kiểm toán chính

Theo chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, có bốn loại ý kiến kiểm toán chính như sau:

Ý kiến kiểm toán chấp nhận toàn phần: Là ý kiến được đưa ra khi kiểm toán viên kết luận rằng báo cáo tài chính đã được lập, trên các khía cạnh trọng yếu, phù hợp với khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính được áp dụng.

Ý kiến kiểm toán chấp nhận từng phần: Là ý kiến được đưa ra trong trường hợp kiểm toán viên kết luận là các sai sót, xét riêng lẻ hay tổng hợp lại, có ảnh hưởng trọng yếu nhưng không lan tỏa đối với báo cáo tài chính; hoặc kiểm toán viên bị giới hạn công tác kiểm toán, không thể thu thập được đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp để làm cơ sở đưa ra ý kiến kiểm toán, nhưng kiểm toán viên kết luận rằng những ảnh hưởng có thể có của các sai sót chưa được phát hiện (nếu có) có thể là trọng yếu nhưng không lan tỏa đối với báo cáo tài chính.

Ý kiến kiểm toán không chấp nhận (hoặc ý kiến trái ngược): Là ý kiến được đưa ra trong trường hợp kiểm toán viên kết luận là các sai sót, xét riêng lẻ hay tổng hợp lại, có ảnh hưởng trọng yếu và lan tỏa đối với báo cáo tài chính.

Ý kiến kiểm toán từ chối (hoặc không thể đưa ra ý kiến): Là ý kiến được đưa ra trong trường hợp kiểm toán viên không thể thu thập được đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp để làm cơ sở đưa ra ý kiến kiểm toán và kiểm toán viên kết luận rằng những ảnh hưởng có thể có của các sai sót chưa được phát hiện (nếu có) có thể là trọng yếu và lan tỏa đối với báo cáo tài chính.

4. Ý kiến kiểm toán trái ngược là gì?

Ý kiến kiểm toán trái ngược là một loại ý kiến kiểm toán không chấp nhận, được đưa ra khi kiểm toán viên cho rằng báo cáo tài chính của đơn vị đã không trình bày một cách trung thực, hợp lý xét trên các khía cạnh trọng yếu. Khi đó, các vấn đề mà kiểm toán viên không đồng ý với ban giám đốc là những vấn đề quan trọng hoặc liên quan tới một số lượng lớn các khoản mục trọng yếu đến mức kiểm toán viên kết luận rằng ý kiến dạng chấp nhận từng phần là chưa đủ để thể hiện tính chất và mức độ sai phạm trên báo cáo tài chính.

5. Báo cáo kiểm toán ý kiến trái ngược là gì?

Báo cáo kiểm toán ý kiến trái ngược là một loại báo cáo kiểm toán chứa ý kiến kiểm toán trái ngược của kiểm toán viên. Báo cáo kiểm toán ý kiến trái ngược có cấu trúc gồm các phần sau:

• Tiêu đề: Ghi rõ đây là báo cáo kiểm toán độc lập và đơn vị được kiểm toán.
• Địa chỉ: Gửi tới ban giám đốc hoặc hội đồng quản trị của đơn vị được kiểm toán.
• Phần mở đầu: Giới thiệu báo cáo tài chính được kiểm toán, trách nhiệm của ban giám đốc và kiểm toán viên trong việc lập và kiểm toán báo cáo tài chính.
• Phần ý kiến kiểm toán: Thể hiện ý kiến kiểm toán trái ngược của kiểm toán viên và lý do dẫn đến ý kiến này.
• Phần cơ sở của ý kiến kiểm toán trái ngược: Nêu rõ các vấn đề mà kiểm toán viên không đồng ý với ban giám đốc và ảnh hưởng của chúng đối với báo cáo tài chính.
• Phần khác (nếu có): Bao gồm các thông tin bổ sung như báo cáo về trách nhiệm kiểm soát nội bộ, báo cáo về các vấn đề khác có liên quan đến quá trình kiểm toán,...
• Ngày, chữ ký và tên của kiểm toán viên hoặc công ty kiểm toán.

5. Trường hợp áp dụng báo cáo ý kiến kiểm toán trái ngược

Báo cáo kiểm toán ý kiến trái ngược được áp dụng trong các trường hợp sau:

• Khi báo cáo tài chính của đơn vị có các sai sót trọng yếu và lan tỏa về mặt số liệu, phương pháp kế toán, hoặc vi phạm các quy định pháp lý có liên quan.
• Khi kiểm toán viên không thể thực hiện được các thủ tục kiểm toán cần thiết để xác minh tính trung thực và hợp lý của báo cáo tài chính, do sự thiếu hợp tác của ban giám đốc hoặc các bên thứ ba.
• Khi kiểm toán viên phát hiện ra rằng ban giám đốc đã có hành vi gian lận, lạm dụng quyền lực, hoặc vi phạm đạo đức nghề nghiệp trong quá trình lập và trình bày báo cáo tài chính.

6. Ảnh hưởng của ý kiến kiểm toán trái ngược đối với đơn vị được kiểm toán và các bên liên quan

Báo cáo kiểm toán ý kiến trái ngược có những ảnh hưởng tiêu cực đối với đơn vị được kiểm toán và các bên liên quan như sau:

6.1 Đối với đơn vị được kiểm toán: 

Báo cáo kiểm toán ý kiến trái ngược làm giảm uy tín và niềm tin của các bên liên quan đối với đơn vị, gây khó khăn trong việc huy động vốn, mở rộng thị trường, hoặc hợp tác kinh doanh. Báo cáo kiểm toán ý kiến trái ngược cũng có thể dẫn đến việc đơn vị bị xử lý kỷ luật, phạt tiền, hoặc thu hồi giấy phép hoạt động do vi phạm các quy định pháp lý.

6.2 Đối với các bên liên quan: 

Báo cáo kiểm toán ý kiến trái ngược làm mất đi nguồn thông tin tin cậy để đánh giá hiệu quả hoạt động, tình hình tài chính, và khả năng thanh toán của đơn vị. Báo cáo kiểm toán ý kiến trái ngược cũng làm tăng rủi ro cho các bên liên quan khi tham gia vào các giao dịch hoặc hợp đồng với đơn vị. Báo cáo kiểm toán ý kiến trái ngược cũng có thể ảnh hưởng đến quyết định đầu tư, cấp tín dụng, hoặc thực hiện các biện pháp kiểm soát của các bên liên quan.