Di sản văn hóa vật thể là gì?

Bạn có bao giờ tự hỏi rằng "Di sản văn hóa vật thể là gì?" Trên khắp thế giới, từng quốc gia đều sở hữu những bảo tàng sống động, những di tích lịch sử và những công trình kiến trúc độc đáo, là những bảo vật quý giá của văn hóa và lịch sử dân tộc. Đây chính là những tài sản vật thể độc đáo mà con người xây dựng và truyền lại qua các thế hệ, mang trong đó những giá trị văn hóa, lịch sử và nghệ thuật đặc biệt. Hãy cùng ACC đi tìm hiểu nhé.

Di sản văn hóa vật thể là gì?

1. Di sản văn hóa vật thể là gì? 

Theo Khoản 2 Điều 4 Luật di sản văn hóa 2001, Di sản văn hóa vật thể là những tài sản vật chất có giá trị không chỉ về mặt lịch sử mà còn về mặt văn hóa, khoa học. Đây có thể là những di tích lịch sử - văn hoá, danh lam thắng cảnh, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia. Những vật thể này đóng vai trò quan trọng trong việc giữ gìn, truyền thống và bảo tồn di sản của một quốc gia, một dân tộc.

Di sản văn hóa vật thể không chỉ là biểu tượng của quá khứ mà còn là nguồn cảm hứng, sự tự hào và nhận thức về bản sắc văn hóa của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc. Chúng là biểu hiện rõ nét nhất của sự tiến bộ văn hóa và khoa học của một cộng đồng trong quá trình lịch sử phát triển.

Nhìn rộng hơn, di sản văn hóa vật thể không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và tôn vinh quá khứ mà còn góp phần quan trọng vào việc phát triển bền vững và nhân văn của xã hội. Chúng là nguồn lực quý báu cho sự phát triển kinh tế thông qua du lịch văn hóa, đồng thời còn tạo ra điều kiện cho sự phát triển bền vững của cộng đồng, đem lại thu nhập và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân.

Để đảm bảo sự bền vững của di sản văn hóa vật thể, cần có sự nhìn nhận sâu sắc về giá trị của chúng và nỗ lực bảo tồn, phát triển một cách cẩn thận và hiệu quả. Chính sách bảo tồn và phát triển di sản văn hóa cần được xây dựng và thực hiện một cách khoa học, tích cực và bền vững, đồng thời cần sự tham gia và ủng hộ từ cộng đồng và các bên liên quan. Chỉ khi có sự hợp tác chặt chẽ và sự cam kết mạnh mẽ từ tất cả các bên, di sản văn hóa vật thể mới thực sự có thể được bảo tồn và phát triển để tiếp tục trở thành nguồn cảm hứng và niềm tự hào cho thế hệ sau.

2. 5 di sản văn hóa vật thể của Việt Nam

Việt Nam là quốc gia sở hữu nhiều di sản văn hóa vật thể đặc biệt được UNESCO công nhận. Trong số này, có 5 di sản đặc biệt nổi bật:

Quần thể di tích Cố đô Huế: Nằm ở thành phố Huế, quần thể này là biểu tượng của triều đại phong kiến cuối cùng của Việt Nam - triều Nguyễn. Bao gồm nhiều công trình kiến trúc lịch sử như Kinh thành Huế, Hoàng thành, Tử Cấm thành và các lăng tẩm của các vị vua Nguyễn. Được UNESCO công nhận từ năm 1993, Cố đô Huế là một trong những di sản lịch sử - văn hóa quan trọng nhất của Việt Nam.

Phố cổ Hội An: Là một thị trấn cổ nằm ở Quảng Nam, Hội An nổi tiếng với kiến trúc cổ kính và sự hòa quyện giữa nền văn hóa Việt và nền văn hóa nước ngoài, đặc biệt là Pháp. Phố cổ Hội An được UNESCO công nhận vào năm 1999 và thu hút rất nhiều du khách với những con đường nhỏ, những ngôi nhà cổ và không khí yên bình.

Thánh địa Mỹ Sơn: Nằm ở tỉnh Quảng Nam, Thánh địa Mỹ Sơn là quần thể di tích Chăm Pa với hơn 70 ngôi đền tháp được xây dựng từ thế kỷ thứ 4 đến thế kỷ 13. Đây là trung tâm tôn giáo quan trọng của vương quốc Chăm Pa và là một trong những di sản văn hóa Thế giới của Việt Nam từ năm 1999.

Hoàng thành Thăng Long: Tọa lạc ở trung tâm thủ đô Hà Nội, Hoàng thành Thăng Long là quần thể di tích lịch sử với hơn 1000 năm lịch sử của Việt Nam. Đây là nơi chứng kiến nhiều thăng trầm lịch sử và là biểu tượng của sự kiêu hãnh và sức mạnh của dân tộc Việt. UNESCO đã công nhận Hoàng thành Thăng Long là Di sản văn hóa Thế giới vào năm 2010.

Thành nhà Hồ: Nằm ở tỉnh Thanh Hóa, Thành nhà Hồ là một tòa thành kiên cố được xây dựng từ thế kỷ 14. Được UNESCO công nhận vào năm 2011, Thành nhà Hồ là một trong những di sản kiến trúc quan trọng nhất của Việt Nam và là biểu tượng của sự kiên cường và tự chủ của dân tộc Việt trong việc bảo vệ đất nước.

3. Di sản văn hóa Việt Nam được sử dụng với mục đích gì?

Di sản văn hóa của Việt Nam được sử dụng với mục đích đa chiều và toàn diện, phản ánh sự đa dạng và sâu sắc của văn hóa Việt Nam. Một trong những mục đích chính là phát huy giá trị của di sản văn hóa để mang lại lợi ích cho toàn xã hội. Việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa không chỉ là nhiệm vụ của chính phủ mà còn là trách nhiệm của mỗi thành viên trong cộng đồng.

Di sản văn hóa Việt Nam được sử dụng với mục đích gì?

Ngoài ra, di sản văn hóa còn đóng vai trò quan trọng trong việc phát huy truyền thống tốt đẹp của các dân tộc Việt Nam. Những giá trị văn hóa truyền thống như lòng yêu nước, tôn trọng lẫn nhau, sự hiếu khách và lòng biết ơn đều được thể hiện qua các di sản văn hóa, giúp củng cố và phát triển đạo đức xã hội.

Bên cạnh đó, di sản văn hóa cũng là nguồn cảm hứng để sáng tạo ra những giá trị văn hoá mới. Việc tạo ra những tác phẩm văn hóa mới dựa trên nền tảng của di sản văn hóa cũ giúp làm giàu kho tàng văn hoá và mở ra cơ hội giao lưu văn hoá quốc tế. Sự kết hợp giữa di sản văn hóa truyền thống và sự sáng tạo đương đại không chỉ giữ gìn và phát huy giá trị của di sản mà còn mang lại những trải nghiệm văn hoá mới mẻ cho cả người dân và du khách.

4. Hành vi phá hoại hoặc làm sai lệch di sản văn hóa sẽ bị phạt như nào?

Hành vi phá hoại hoặc làm sai lệch di sản văn hóa là những vi phạm nghiêm trọng đối với văn hóa và di sản quốc gia. Theo quy định của pháp luật, những hành vi này sẽ bị xử lý nghiêm ngặt và bị phạt theo quy định của pháp luật.

Đối với những hành vi làm sai lệch di tích, bao gồm thay đổi cấu trúc, di dời, thêm vào, tu bổ không đúng quy định, tuyên truyền giới thiệu sai lệch về di tích, cũng như làm thay đổi môi trường cảnh quan xung quanh di tích như chặt phá cây cối, phá đá, xây dựng trái phép, sẽ bị xem xét và xử lý hình sự.

Ngoài ra, những hành vi gây nguy cơ hủy hoại hoặc làm giảm giá trị di sản văn hóa phi vật thể cũng sẽ bị xử lý nghiêm. Điều này bao gồm việc phổ biến và thực hành sai lệch nội dung di sản văn hóa, tùy tiện thêm vào yếu tố mới không phù hợp, và lợi dụng di sản văn hóa để trục lợi cá nhân hoặc thực hiện các hành vi trái pháp luật.

Ngoài ra, việc tự ý đào bới, tìm kiếm di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia trong khu vực bảo vệ di tích và địa điểm khảo cổ cũng bị xem là hành vi phá hoại và sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật. Điều này cũng áp dụng cho việc tự ý tìm kiếm và trục vớt di vật, cổ vật dưới nước mà không có sự phê duyệt hoặc hướng dẫn từ cơ quan có thẩm quyền.

Trong cuộc hành trình khám phá và bảo tồn di sản văn hóa vật thể, chúng ta không chỉ tìm hiểu về quá khứ mà còn đẩy mạnh sự phát triển và hiểu biết về văn hóa hiện đại. Bằng cách tôn trọng và bảo vệ những di sản này, chúng ta đang truyền lại một phần quý báu của lịch sử và văn hóa cho thế hệ tương lai. "Di sản văn hóa vật thể là gì?" Chính là sứ mệnh của chúng ta trong việc gìn giữ và kế thừa những giá trị văn hóa, nghệ thuật và lịch sử của dân tộc, từng bước tạo nên một thế giới đa dạng và phong phú.