Trong thời đại hiện nay, quan tâm đến trường chuyên biệt là điều không lạ. Đặc biệt, nhu cầu tìm kiếm các trung tâm giáo dục dành cho trẻ đặc biệt đang trở nên ngày càng phổ biến và quan trọng. Tuy nhiên, không ít phụ huynh vẫn còn mơ hồ về khái niệm trường chuyên biệt là gì? Vì vậy, thông qua bài viết này, ACC muốn chia sẻ thông tin để giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về loại hình giáo dục này và cập nhật thông tin một cách toàn diện hơn.
Trường chuyên biệt là gì? Ưu và nhược điểm của loại hình này
1. Trường chuyên biệt là gì?
Trường chuyên biệt là một loại hình giáo dục được thiết kế và tổ chức dành riêng cho các nhóm trẻ em khuyết tật. Đây là nơi tập trung cung cấp các dịch vụ giáo dục và chăm sóc phù hợp với nhu cầu cụ thể của từng loại khuyết tật, bao gồm trẻ mù, trẻ điếc, trẻ câm, trẻ chậm phát triển trí tuệ, và các loại khuyết tật khác.
Trong các trường chuyên biệt, học sinh được phân loại theo loại và mức độ nặng nhẹ của khuyết tật của họ. Sau đó, chương trình giáo dục được thiết kế theo từng nhóm cụ thể này, sử dụng các phương pháp giáo dục và đào tạo phù hợp để tối ưu hóa quá trình học tập và phát triển của họ.
Trong một số trường hợp, các trường chuyên biệt có thể tổ chức dạy theo các chương trình giáo dục đặc biệt, không giống với hệ thống giáo dục quốc gia. Điều này nhằm đảm bảo rằng học sinh khuyết tật nhận được sự chăm sóc và hỗ trợ phù hợp để phát triển tốt nhất có thể.
2. Đối tượng mà trường chuyên biệt hướng tới
Đối tượng mà các trường chuyên biệt nhắm đến chủ yếu là các em nhỏ gặp phải các vấn đề đặc biệt về tinh thần, thể chất hoặc cảm xúc, dẫn đến ảnh hưởng tiêu cực trong quá trình phát triển so với các em khác. Cụ thể, các em bao gồm:
- Trẻ khuyết tật về thần kinh: bao gồm trẻ chậm nói, trẻ tự kỷ, trẻ bại não, trẻ thiểu năng trí tuệ.
- Trẻ khuyết tật về thể chất: bao gồm trẻ khiếm thính, trẻ khiếm thị, trẻ tàn tật.
Đặc điểm chung của nhóm trẻ này là họ thiếu hụt một số kỹ năng và khả năng cần thiết, dẫn đến khó khăn trong việc thích nghi trong môi trường giáo dục thông thường.
Ví dụ: trẻ tự kỷ thường học tập chậm hơn so với các em khác và không đủ năng lực để đáp ứng yêu cầu của môi trường giáo dục truyền thống.
Có nhiều trường hợp trong đó các em khuyết tật hoặc thiểu năng trí tuệ bị bắt nạt và cô lập nghiêm trọng khi tham gia các trường học dành cho trẻ bình thường. Sự không thể hòa nhập và kết bạn, cùng với việc không hiểu được những gì thầy cô giảng dạy, gây ảnh hưởng đáng kể đến tâm lý và tinh thần của các em. Do đó, các chuyên gia khuyến khích các đối tượng này tham gia vào các chương trình giáo dục chuyên biệt để nhận được sự chăm sóc và hỗ trợ phù hợp.
3. Mục tiêu của giáo dục chuyên biệt
Mục tiêu thứ nhất:
Giáo dục đặc biệt có một mục tiêu chính, đó là thiết lập một "mô hình y tế" để "huấn luyện" trẻ về trạng thái bình thường. Tuy nhiên, đối với những trường hợp như tự kỷ, chậm phát triển trí tuệ, mục tiêu này thường không thực tế để đạt được như một biện pháp điều trị, mà chỉ giúp can thiệp để giảm bớt tải các khiếm khuyết.
Mục tiêu của giáo dục chuyên biệt
Mục tiêu thứ hai:
Mục tiêu thứ hai của giáo dục đặc biệt là vì tinh thần nhân đạo. Trẻ đặc biệt thường gặp nhiều khó khăn trong việc hòa nhập vào cộng đồng. Nhiều trẻ không tham gia học đường không nhận được sự hỗ trợ cần thiết, dẫn đến hạn chế về tinh thần, nhận thức và khả năng chăm sóc bản thân.
Mục tiêu thứ ba:
Mục tiêu cuối cùng của giáo dục đặc biệt là giám sát và quản lý các đối tượng này để tránh các hệ lụy tiềm tàng. Xuất phát từ thời kỳ cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, một số quan điểm tại Phương Tây cho rằng trẻ đặc biệt không thể tham gia lao động và có thể ảnh hưởng đến tâm lý, nhận thức, và đạo đức của trẻ bình thường. Do đó, cần tạo ra môi trường giáo dục phù hợp để giám sát và hỗ trợ các đối tượng này, ngăn chặn các hệ lụy tiềm tàng.
Thực tế hiện nay, giáo dục đặc biệt hướng tới một mục tiêu chung, đó là xây dựng một môi trường học tập và phát triển các kỹ năng cần thiết để giúp trẻ giảm bớt mức độ khiếm khuyết và tăng cường khả năng hòa nhập với cộng đồng.
4. Nhiệm vụ và chức năng của mô hình giáo dục chuyên biệt
Dựa vào mục tiêu phát triển chung, có thể xác định nhiệm vụ, chức năng mà giáo dục chuyên biệt hiện nay đang hướng tới chính là:
- Can thiệp đa dạng khiếm khuyết: Chú trọng vào việc can thiệp và hỗ trợ trẻ có các khiếm khuyết về ngôn ngữ, nhận thức, cảm xúc, hành vi hay vận động.
- Phát triển nhận thức cá nhân: Bổ sung kiến thức và phát triển nhận thức cho trẻ đặc biệt, giúp họ hiểu và đáp ứng với thông tin và kỹ năng cơ bản theo năng lực và tình trạng cá nhân.
- Phát triển ngôn ngữ và giao tiếp: Tập trung vào việc phát triển khả năng ngôn ngữ và giao tiếp của trẻ, giúp họ tự tin thể hiện nhu cầu cá nhân và tương tác với xã hội xung quanh.
- Tạo môi trường học tập tích cực: Xây dựng môi trường học tập phù hợp với từng cá nhân, tạo điều kiện cho việc tiếp nhận kiến thức và phát triển năng lực.
- Tạo môi trường vui chơi an toàn: Tạo điều kiện cho trẻ vui chơi, kết bạn và sinh hoạt một cách an toàn và văn minh.
- Phát hiện và phát triển năng lực: Giúp phát hiện sớm các năng lực tiềm ẩn và phát triển chúng, đồng thời bù đắp cho các vấn đề thiếu hụt, từ đó định hướng cho sự phát triển tương lai của trẻ.
- Xây dựng môi trường học tập đạo đức: Xây dựng môi trường học tập văn minh, lịch sự và công bằng, từ đó nuôi dưỡng đạo đức, hành vi và tính cách cho trẻ.
Nhiệm vụ và chức năng của mô hình giáo dục chuyên biệt
5. Ưu và nhược điểm của giáo dục chuyên biệt
Giáo dục chuyên biệt là một lĩnh vực đang phát triển không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới. Mặc dù được coi là mới bởi tính động chạm và cần thay đổi liên tục để đáp ứng nhu cầu của trẻ, nhưng cũng có thể coi là cổ kính vì đã tồn tại từ lâu với nhiều vấn đề vẫn còn đang được giải quyết.
Thống kê gần đây cho thấy tỷ lệ trẻ gặp các vấn đề đặc biệt như tự kỷ, chậm nói, thiếu năng trí tuệ, hoặc các vấn đề về thể chất đang có xu hướng tăng lên. Điều này thúc đẩy sự quan tâm đến giáo dục chuyên biệt từ phụ huynh và các tổ chức giáo dục.
Tuy nhiên, lĩnh vực này vẫn còn nhiều thách thức. Ngoài những ưu điểm, có những vấn đề vẫn đang tồn tại, khiến nhiều người cảm thấy ngần ngại khi tham gia. Dưới đây là ưu và nhược điểm của mô hình giáo dục chuyên biệt.
Ưu điểm:
- Đa dạng năng lực: Mỗi trẻ đặc biệt có nhu cầu và khả năng riêng biệt. Giáo dục chuyên biệt có khả năng đáp ứng và phát triển các nhu cầu này một cách tổng thể.
- Tập trung cá nhân hóa: Giáo dục chuyên biệt tạo điều kiện cho sự tập trung và cá nhân hóa chăm sóc, giáo dục cho từng trẻ. Việc này giúp xác định và phát triển các khả năng và mạnh mẽ của mỗi cá nhân.
- Phát triển năng lực: Giáo viên chuyên biệt có kiến thức và kỹ năng để tìm ra và phát triển những khả năng đặc biệt của từng trẻ. Điều này giúp trẻ tự tin hơn trong cuộc sống và công việc sau này.
- Hỗ trợ tâm lý và giao tiếp: Môi trường giáo dục chuyên biệt cung cấp sự hỗ trợ tinh thần và phát triển kỹ năng giao tiếp, giúp trẻ vượt qua những khó khăn trong việc tương tác xã hội.
- Tạo cơ hội giao tiếp: Trong môi trường này, trẻ có cơ hội kết bạn và tăng cường kỹ năng giao tiếp với những người có hoàn cảnh tương tự. Điều này giúp trẻ cảm thấy tự tin và thoải mái hơn khi tương tác với người khác.
Nhược điểm:
- Chi phí cao: Chi phí tham gia giáo dục chuyên biệt thường rất cao, làm cho nhiều gia đình khó có khả năng tiếp cận. Điều này tạo ra một sự bất bình đẳng trong việc truy cập giáo dục cho trẻ đặc biệt.
- Hạn chế về hòa nhập: Môi trường giáo dục chuyên biệt có thể tạo ra sự cô lập và hạn chế khả năng hòa nhập của trẻ với cộng đồng rộng lớn. Điều này có thể ảnh hưởng đến phát triển xã hội và tinh thần của trẻ.
- Can thiệp tạm thời: Một số trẻ chỉ cần tham gia giáo dục chuyên biệt trong thời gian ngắn, sau đó lại phải chuyển sang môi trường giáo dục truyền thống. Điều này có thể tạo ra sự bất ổn và khó khăn trong quá trình chuyển đổi.
- Thiếu hụt cơ sở hạ tầng và nhân lực: Một số đơn vị giáo dục chuyên biệt thiếu hụt cơ sở hạ tầng và nhân lực chuyên môn. Điều này gây ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ và hiệu quả của chương trình.
- Áp lực và khó khăn với giáo viên: Giáo viên trong lĩnh vực này phải đối mặt với nhiều thách thức và áp lực, đòi hỏi sự kiên nhẫn, tâm huyết và kỹ năng chuyên môn đặc biệt. Điều này có thể dẫn đến tình trạng thiếu hụt giáo viên và sự bất ổn trong lĩnh vực này.
Ưu và nhược điểm của giáo dục chuyên biệt
6. Vấn đề mà ba mẹ cần chú ý con mình học tại trường chuyên biệt
Để đảm bảo an toàn và hiệu quả cho việc giáo dục con trong môi trường đặc biệt, cha mẹ cần chú ý đến các điểm sau:
- Thăm khám và đánh giá tình trạng của con để xác định phương pháp giáo dục phù hợp nhất.
- Nắm vững thông tin về trường chuyên biệt và đội ngũ giáo viên để đảm bảo môi trường học tập an toàn cho con.
- Chọn các trung tâm uy tín có lộ trình giáo dục cụ thể và ghi chép chi tiết về tiến độ học tập và tiến triển của con.
- Tham gia tích cực vào quá trình giáo dục của con tại nhà và các hoạt động vui chơi, duy trì thái độ tích cực và kiên nhẫn để hỗ trợ con thay đổi hàng ngày.
- Tuân thủ các phương pháp chăm sóc và điều trị theo hướng dẫn của chuyên gia và bác sĩ.
7. Các trường chuyên biệt ở nước ta
Các trường chuyên biệt bao gồm các trường quy định tại Tiểu mục 2 Mục I Thông tư liên tịch 06/2007/TTLT-BGDĐT-BNV-BTC hướng dẫn Nghị định 61/2006/NĐ-CP về chính sách đối với nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục công tác ở trường chuyên biệt, ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn do Bộ Giáo dục và Đào tạo-Bộ Nội vụ-Bộ Tài chính ban hành, cụ thể như sau:
Các trường chuyên biệt, bao gồm:
- Trường phổ thông dân tộc nội trú.
- Trường phổ thông dân tộc bán trú, trường dự bị đại học;
- Trường trung học phổ thông chuyên;
- Trường năng khiếu nghệ thuật, thể dục, thể thao;
- Trường, lớp dành cho người tàn tật, khuyết tật;
- Trường giáo dưỡng.
Nhìn chung, đây là lĩnh vực quan trọng giúp con có định hướng tốt hơn ở hiện tại, tương lai. Vì thế, phụ huynh hãy cùng con khắc phục để được tiếp cận nền giáo dục hiện đại, công bằng.
Các trường chuyên biệt ở nước ta
Mong rằng qua bài viết này giúp bạn nắm rõ trường chuyên biệt là gì? Loại hình này có ưu điểm gì? Cũng như là loại hình này có nhiệm vụ như thế nào? Xin cảm ơn vì đã theo dõi.
Nội dung bài viết:
Bình luận