Tranh chấp lao động là gì? Các loại tranh chấp lao động

Tranh chấp lao động nảy sinh khi có sự không đồng ý và xung đột về quyền lợi giữa cá nhân hoặc nhóm người lao động và người sử dụng lao động. Trong những trường hợp này, việc xử lý một cách có hiệu quả và công bằng là cần thiết để đảm bảo lợi ích của cả hai bên và hạn chế thiệt hại không cần thiết.

Tranh chấp lao động là gì?

1. Tranh chấp lao động là gì?

Tranh chấp lao động là sự mâu thuẫn về quyền và lợi ích xuất phát từ mối quan hệ lao động giữa người lao động hoặc nhóm người lao động và người sử dụng lao động. Đây có thể là kết quả của các bất đồng trong quá trình thiết lập, thực hiện hoặc chấm dứt hợp đồng lao động, thỏa thuận lao động hoặc các quy định nội bộ của doanh nghiệp.

Theo quy định của Bộ luật Lao động 2019, tranh chấp lao động được phân thành hai loại chính: cá nhân và tập thể. Tranh chấp cá nhân là khi một cá nhân hoặc một nhóm người lao động có mâu thuẫn với người sử dụng lao động về các quyền và lợi ích phát sinh từ mối quan hệ lao động giữa họ. Trong khi đó, tranh chấp tập thể xảy ra giữa một hoặc nhiều tổ chức đại diện người lao động và người sử dụng lao động hoặc giữa các tổ chức đại diện người lao động với nhau, đề cập đến các quyền và lợi ích phát sinh từ mối quan hệ lao động hoặc quan hệ của các tổ chức đại diện người lao động.

Tranh chấp lao động có thể xuất phát từ nhiều phía khác nhau, bao gồm mâu thuẫn giữa người lao động và người sử dụng lao động, giữa người lao động và doanh nghiệp hoặc tổ chức gửi lao động đi làm việc ở nước ngoài, hoặc giữa người lao động thuê lại và người sử dụng lao động thuê lại.

Những mâu thuẫn này có thể có những hậu quả nghiêm trọng, không chỉ ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của các bên tranh chấp mà còn đe dọa đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và ổn định của xã hội. Do đó, việc giải quyết tranh chấp lao động một cách công bằng và hiệu quả là rất cần thiết để bảo đảm sự hòa thuận và ổn định trong môi trường lao động.

2. Các loại tranh chấp lao động

Trong Bộ luật Lao động 2019, quy định rõ các loại tranh chấp lao động gồm hai phần chính.

Phần một là tranh chấp lao động cá nhân, bao gồm các mâu thuẫn giữa người lao động và người sử dụng lao động, giữa người lao động và doanh nghiệp hoặc tổ chức môi giới lao động để đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, cũng như giữa người lao động thuê lại và người sử dụng lao động thuê lại. Các tranh chấp này có thể phát sinh từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ bất đồng về quyền lợi, điều kiện làm việc đến vi phạm hợp đồng lao động.

Phần hai là tranh chấp lao động tập thể, xoay quanh các mâu thuẫn về quyền lợi hoặc lợi ích giữa một hoặc nhiều tổ chức đại diện người lao động và người sử dụng lao động, hoặc giữa các tổ chức của người sử dụng lao động. Các vấn đề trong tranh chấp tập thể có thể liên quan đến chính sách, phúc lợi, điều kiện làm việc hoặc các quy định nội bộ của doanh nghiệp.

Cả hai loại tranh chấp này đều có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng không chỉ đến quyền lợi của các bên mà còn đe dọa đến sự ổn định của doanh nghiệp và cả xã hội. Việc giải quyết chúng đòi hỏi sự linh hoạt, công bằng và hợp tác từ cả hai phía để đảm bảo môi trường lao động lành mạnh và ổn định.

3. Hướng dẫn xử lý các tình huống tranh chấp lao động

Khi xảy ra các tình huống tranh chấp lao động, việc giải quyết đòi hỏi tuân theo các nguyên tắc và phương thức được quy định tại Bộ luật Lao động năm 2019. Theo Điều 180 của Bộ luật này, các nguyên tắc cơ bản gồm: công bằng, công khai, khách quan, kịp thời, và đúng pháp luật. Đồng thời, cần tuân thủ nguyên tắc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tranh chấp, cũng như tôn trọng quyền tự nguyện thỏa thuận của họ.

Để giải quyết tranh chấp lao động, có các phương thức cụ thể như thương lượng trực tiếp, hòa giải, trọng tài lao động và kiện tụng tại Tòa án nhân dân. Thương lượng trực tiếp giữa các bên tranh chấp là cách tiếp cận trực tiếp để tìm ra giải pháp hợp lý và có lợi cho cả hai bên. Hòa giải, được hướng dẫn bởi hòa giải viên lao động có uy tín và được cơ quan chuyên môn chỉ định, là một lựa chọn khác. Ngoài ra, trọng tài lao động là một phương thức khác được các bên tranh chấp có thể lựa chọn, với quyết định của Hội đồng trọng tài lao động có hiệu lực tương tự như bản án của Tòa án. Cuối cùng, khi không thể tự giải quyết được, việc đưa tranh chấp lên Tòa án nhân dân là biện pháp cuối cùng.

Giải quyết tranh chấp lao động hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên tranh chấp, các cơ quan giải quyết tranh chấp lao động và các cơ quan chức năng khác. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật lao động giúp tăng cường nhận thức về quyền và nghĩa vụ, từ đó thúc đẩy khả năng tự giải quyết tranh chấp. Việc tạo điều kiện cho các bên tự giải quyết tranh chấp cũng là yếu tố quan trọng, bằng cách hỗ trợ về kinh phí và pháp lý. Nâng cao năng lực của các cơ quan giải quyết tranh chấp lao động cũng là một phần không thể thiếu, thông qua đào tạo và bồi dưỡng để đảm bảo quyết định được đưa ra công bằng và đúng pháp luật.

Trong quá trình giải quyết tranh chấp, việc phối hợp giữa các bên liên quan và các cơ quan chức năng là chìa khóa để đạt được kết quả nhanh chóng và hiệu quả, đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích của các bên tranh chấp.

4. Thẩm quyền và biện pháp giải quyết tranh chấp lao động cá nhân

Thẩm quyền và phương thức giải quyết tranh chấp lao động cá nhân được quy định rõ trong Bộ luật Lao động năm 2019. Theo Điều 187 của Bộ luật này, các cơ quan, tổ chức và cá nhân sau đây được phân công thẩm quyền giải quyết tranh chấp lao động cá nhân:

1. Hòa giải viên lao động: Trước khi yêu cầu sự can thiệp của Hội đồng trọng tài lao động hoặc Tòa án nhân dân, các cá nhân cần thực hiện thương lượng, hòa giải tại Hòa giải viên lao động. Tuy nhiên, có một số tranh chấp lao động không bắt buộc phải qua quy trình hòa giải, như về xử lý kỷ luật lao động hay bồi thường khi chấm dứt hợp đồng lao động.

2. Hội đồng trọng tài lao động: Các bên có thể yêu cầu giải quyết tranh chấp của mình thông qua Hội đồng trọng tài lao động. Quy định chi tiết về phương thức giải quyết này được liệt kê trong Điều 189 của Bộ luật Lao động 2019. Tuy nhiên, nếu Ban trọng tài lao động không được thành lập hoặc không ra quyết định trong thời gian quy định, các bên có quyền yêu cầu Tòa án nhân dân giải quyết tranh chấp.

3. Tòa án nhân dân: Tòa án nhân dân là cơ quan có thẩm quyền cuối cùng trong việc giải quyết tranh chấp lao động cá nhân. Các bên có thể yêu cầu can thiệp của Tòa án khi đã qua giai đoạn hòa giải hoặc Hội đồng trọng tài mà vẫn chưa có quyết định hoặc một bên không thực hiện quyết định của Ban trọng tài lao động.

Quy trình giải quyết tranh chấp qua Hòa giải viên lao động bao gồm nhiều bước như sau:

- Các bên tranh chấp cần thỏa thuận và thực hiện quy trình hòa giải trong vòng 5 ngày làm việc kể từ khi Hòa giải viên nhận được yêu cầu.

- Hòa giải viên phải hướng dẫn và hỗ trợ các bên thương lượng để đạt được thỏa thuận. Nếu các bên đạt được thỏa thuận, Hòa giải viên sẽ lập biên bản ghi nhận. 

- Trong trường hợp không đạt được thỏa thuận, Hòa giải viên sẽ đưa ra phương án hòa giải cho các bên xem xét. Nếu phương án được chấp nhận, biên bản ghi nhận sẽ được lập.

Tuy nhiên, nếu một bên không thực hiện quyết định được đưa ra trong biên bản ghi nhận, bên kia có quyền yêu cầu can thiệp của Hội đồng trọng tài lao động hoặc Tòa án nhân dân.

Tóm lại, việc giải quyết tranh chấp lao động cá nhân đòi hỏi tuân thủ các quy định và quy trình quy định trong Bộ luật Lao động 2019, đồng thời cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan và các cơ quan chức năng để đảm bảo công bằng và hiệu quả trong quá trình giải quyết tranh chấp.

Bài viết trên, đã được ACC cung cấp thông tin chi tiết về khái niệm Tranh chấp lao động là gì? Các loại tranh chấp lao động. Nếu có bất kỳ câu hỏi nào còn chưa được giải đáp, xin vui lòng liên hệ qua trang web của ACC để nhận được câu trả lời chính xác và cụ thể hơn