Có thể nói, yếu tố khởi đầu tạo nên gia đình chính là hôn nhân. Từ quan hệ hôn nhân tạo nên các mối quan hệ khác. Trong đó, hôn nhân là yếu tố nền tảng tạo sự bền vững của gia đình. Để duy trì được cuộc hôn nhân bền vững, mỗi người khi làm vợ, làm chồng không chỉ giữ gìn và thắp lửa tình yêu, chia sẻ niềm vui, nỗi buồn mà còn có trách nhiệm, bổn phận với nhau và với chính cuộc sống mà cả hai cùng tạo dựng. Mời quý bạn đọc cùng tìm hiểu nội dung Trách nhiệm luân lý trong đời sống hôn nhân và gia đình trong bài viết dưới đây.
1. Quyền bình đẳng về quyền, nghĩa vụ giữa vợ và chồng
Điều 17, Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 quy định: “Vợ, chồng bình đẳng với nhau, có quyền, nghĩa vụ ngang nhau về mọi mặt trong gia đình, trong việc thực hiện các quyền, nghĩa vụ của công dân được quy định trong Hiến pháp, Luật này và các luật khác có liên quan.”
Không phải ngẫu nhiên mà Luật Hôn nhân và Gia đình đề cập đến vấn đề bình đẳng đầu tiên trong nội dung viết về quyền và nghĩa vụ về nhân thân trong quan hệ giữa vợ và chồng bởi bình đẳng chính là điều kiện quan trọng nhất để hai cá nhân quyết định cùng chung sống và xây dựng một gia đình. Khác với quan hệ vợ chồng trong các chế độ xã hội xưa, người vợ thường chấp nhận phục tùng người chồng, ít khi được tham gia vào những quyết định quan trọng. Ngày nay, bình đẳng là thước đo sự phát triển của xã hội, là một giá trị mới nhân văn của gia đình hiện đại, là tiêu chí đánh giá một gia đình hạnh phúc. Việc nhấn mạnh quyền bình đẳng trong quan hệ vợ chồng là hướng đến bảo vệ quyền lợi của người phụ nữ vốn đã hàng trăm năm nay luôn bị quan niệm là hậu phương, là “ngồi xó bếp”, là “lấy chồng phải theo chồng”.
Việc thực hiện bình đẳng được thể hiện trong mọi khía cạnh của đời sống hôn nhân như: cùng chia sẻ công việc gia đình, chăm sóc con cái; được thỏa mãn những nhu cầu cá nhân như: giải trí, học tập, tham gia hoạt động xã hội, cộng đồng; được bàn bạc, trao đổi, tham gia vào quá trình ra quyết định trong gia đình cũng như bình đẳng, tôn trọng trong đời sống tình dục hay kế hoạch hóa gia đình.
2. Quyền được yêu thương, chung thủy; được chăm sóc, quý trọng
Hôn nhân là sự kết hợp thiêng liêng giữa nam và nữ trên cơ sở tình yêu, sự hòa hợp về quan điểm, cách sống và chia sẻ trách nhiệm chung để cùng xây dựng một gia đình, chung sống lâu dài. Do vậy, việc duy trì tình yêu trong hôn nhân là yếu tố then chốt để giữ gìn hạnh phúc gia đình. Khác với hôn nhân từ những lý do như kinh tế, địa vị, trao đổi lợi ích, hôn nhân vì tình yêu rất cần sự bồi đắp hàng ngày bởi nếu ngọn lửa tình yêu lụi tàn thì nguy cơ tan vỡ gia đình rất dễ xảy ra.
Quyền được yêu thương thể hiện ở khía cạnh tinh thần bằng sự chăm sóc, tôn trọng, trung thực trong đời sống thường ngày, là những lời thăm hỏi, động viên, chia sẻ mỗi khi người vợ/chồng gặp khó khăn, đau ốm; chúng ta có thể thấy một nguyên tắc ứng xử rất quan trọng của mối quan hệ vợ chồng, đó là sự tôn trọng, giữ những nguyên tắc nhất định, không suồng sã để bỏ qua những mong muốn của người khác.
Ở khía cạnh vật chất, tình yêu thương, sự chăm sóc, quý trọng cần được thể hiện không phải bằng của cải mà là nỗ lực mang lại một cuộc sống ổn định, đảm bảo các nhu cầu sống và phát triển để người vợ không cần phải vất vả gánh vác gánh nặng kinh tế một mình.
Cuộc sống hiện nay luôn ẩn chứa nhiều cám dỗ, những chướng ngại cần phải vượt qua. Tuy nhiên, duy trì sự chung thủy chính là khả năng, là sự biểu hiện của người trưởng thành, có lý trí. Giữ gìn sự chung thủy là giữ gìn được lòng tin, sự tôn trọng và tình yêu trong hôn nhân, giúp cuộc hôn nhân được bền vững và cặp vợ chồng trải qua được những sóng gió của cuộc đời.
3. Quyền cùng chia sẻ, thực hiện các công việc trong gia đình
Việc nhà, theo quan niệm của người Việt Nam thường được coi là trách nhiệm của người phụ nữ/người vợ/người mẹ. Rất nhiều loại công việc thường được coi như không tên và không được tính công và vì vậy công sức, sự vất vả, thời gian của người vợ khi làm việc không tên này trong nhiều trường hợp không được nhìn nhận công bằng. Quan niệm đã tồn tại phổ biến trong các gia đình cũng như ngoài xã hội.
Và chính vì phụ nữ phải chịu trách nhiệm làm những công việc không tên/không được trả công và đặc biệt những người phụ nữ vì một số lý do nào đó không tham gia vào lĩnh vực có thu nhập nên tiếng nói của họ trong gia đình trở nên ít có giá trị, thậm chí có những quan niệm nặng nề như “đàn bà ngồi trong xó bếp, biết gì mà tham gia”. Giá trị của người vợ và công sức lao động của họ bị xem thường và bỏ qua.
Tuy nhiên, quyền chia sẻ và thực hiện các công việc trong gia đình hiện nay đã được luật pháp quy định và bảo vệ. Điều 19, Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 quy định trách nhiệm của vợ chồng là cùng nhau chia sẻ, thực hiện các công việc trong gia đình. Như vậy, được chia sẻ công việc nhà là quyền lợi và nghĩa vụ của cả vợ và chồng chứ không phải là trách nhiệm của riêng người vợ hay sự giúp đỡ, “làm hộ” của người chồng.
4. Quyền sống chung giữa vợ và chồng
Khoản 2, Điều 19 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 quy định “Vợ chồng có nghĩa vụ sống chung với nhau, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận khác hoặc do yêu cầu của nghề nghiệp, công tác, học tập, tham gia các hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và lý do chính đáng khác”. Như vậy, quyền sống chung nhằm mục đích để quy định việc cùng chung sống sau khi kết hôn nhằm chia sẻ những trách nhiệm, xây dựng sự gắn bó bền vững.
Trên thực tế, có nhiều gia đình vì những hoàn cảnh riêng như công việc, chăm sóc các thành viên khác (như cha mẹ già yếu) nên không thể cùng chung sống. Trong những trường hợp này, cặp vợ chồng cần nỗ lực để hòa hợp, thông cảm và chia sẻ cũng như tìm cách bù đắp, chăm sóc nửa kia của mình.
2. Trách nhiệm của vợ/chồng
2.1. Trách nhiệm của người vợ
* Đồng hành cùng người chồng trong suốt cuộc đời: Sự đồng hành bên nhau còn là sự nâng đỡ, hỗ trợ, tạo điều kiện cho người chồng để thực hiện được những mơ ước, mục tiêu trong công việc, trong cuộc sống đồng thời có ý thức chăm sóc, giữ gìn vẻ đẹp, giá trị của bản thân, tránh tâm lý tự tin, an phận, cũng như không lấn lướt, thiếu tôn trọng người chồng.
Đặc biệt khi gia đình hoặc người chồng gặp khó khăn, thất bại, người vợ cần là chỗ dựa để lắng nghe, chia sẻ, động viên và tìm cách hỗ trợ, cùng giải quyết những khó khăn ấy. Trong lúc này, nên hạn chế việc trách móc, hờn giận mà nên xác định cần đồng lòng để vượt qua những thử thách, vì mục đích giữ gìn mái ấm gia đình.
* Giữ vai trò làm vợ
Đời sống hôn nhân của không ít đôi vợ chồng bắt đầu trục trặc khi đứa con đầu lòng chào đời. Người vợ đôi khi vì dành hết thời gian chăm sóc con mà quên đi quyền lợi và nghĩa vụ làm vợ của mình, khiến cho người chồng cảm thấy hụt hẫng. Hãy lấy lại cân bằng cho cả hai vai trò quan trọng này bằng cách dành thời gian và tận dụng mọi cơ hội để hai người được bên nhau, đặc biệt là những khoảnh khắc riêng tư. Đồng thời, tạo điều kiện cho người chồng tham gia vào quá trình chăm sóc con để cùng chia sẻ ý nghĩa của việc làm cha mẹ cũng như tạo sự gắn kết giữa vợ chồng với đứa trẻ và giữa vợ chồng với nhau. Bạn có thể đặt ra những “quy định” nhỏ về việc bố trí thời gian dành cho người chồng như dành một buổi tối trong tuần để nấu bữa tối, xem một bộ phim trên ti vi hoặc chỉ là để cùng đi siêu thị. Những khoảnh khắc riêng tư sẽ tạo cho cả hai những cảm xúc, động lực để không bị xa cách bởi sự bận rộn dành cho con cái cũng như để củng cố vị trí người vợ/người chồng trong suy nghĩ của nửa kia.
* Thủy chung: Đây là một trong những yếu tố hàng đầu giúp duy trì hạnh phúc, tình yêu và sự bền vững của mỗi gia đình. Cho dù có thể có những người đàn ông mang trong mình những phẩm chất, điều kiện tốt hơn chồng bạn nhưng tình yêu, sự quan tâm, sự gắn bó giữa hai người không phải dễ dàng có được trong một sớm một chiều. Đừng nên vội vã từ bỏ hạnh phúc của mình chỉ vì một vài giây phút yếu lòng.
* Trung thực và tin tưởng: Sự lừa dối và thiếu lòng tin là kẻ thù của hạnh phúc gia đình, của tình yêu. Hôn nhân cũng đồng nghĩa với việc bạn đã cam kết trung thực với người bạn đời của mình đến trọn đời. Sự trung thực và tin tưởng là hai mặt của một vấn đề về sự cho và nhận, bạn cho đi sự trung thực và sẽ nhận lại sự tin tưởng, toàn tâm toàn ý. Do vậy, cho dù trong cuộc sống có những thay đổi, bất trắc, khó khăn thì người vợ cần giữ sự trung thực với người chồng của mình bằng việc tạo thói quen luôn chia sẻ những vấn đề trong gia đình, không ngần ngại nói ra những khúc mắc, khó khăn hai vợ chồng, không dấu giếm những bí mật có thể gây tổn hại tới quan hệ của hai người và hạnh phúc của gia đình.
* Giữ hòa khí trong gia đình
Trong cuộc sống gia đình sẽ có nhiều lúc sóng gió, bất hòa. Để tránh xung đột, bạn hãy học cách ứng xử khéo léo, tế nhị. Trước hết là bằng lời nói. Đừng vội to tiếng tranh cãi, khiển trách, chê bai mà hãy biết tìm một điểm tốt dùng lời khen ngợi trước khi phê bình. Thứ hai là cần biết thấu hiểu và cảm thông. Chính lòng nhân ái, vị tha sẽ giúp bạn giảm được sự căng thẳng, tức giận, bình tĩnh để phân biệt sự đúng – sai, nhằm giải quyết tốt các mâu thuẫn nảy sinh. Thứ ba, biết nhận lỗi khi bạn có lỗi, tránh "bé xé ra to" hoặc tranh cãi không cần thiết.
* Tổ chức đời sống gia đình ngăn nắp và chi tiêu hợp lý:
Tổ chức cuộc sống gia đình là trách nhiệm của cả phụ nữ và nam giới và do đặc thù của sự phân công vai trò trong gia đình Việt Nam thì đến nay, trách nhiệm này vẫn thường do người phụ nữ đảm nhiệm. Người vợ phải là người chủ gia đình, nắm vững được điều kiện hiện có về tài chính, đặc thù công việc, thời gian sinh hoạt cũng như nhu cầu, đặc điểm của từng thành viên để có kế hoạch sắp xếp cuộc sống cho phù hơp. Mọi hoạt động trong gia đình từ sinh hoạt thường ngày như ăn, mặc, ở, nghỉ ngơi cho tới việc chăm sóc sức khỏe các thành viên hay kế hoạch tiết kiệm, phân bổ chi tiêu thì người phụ nữ đều cần có kế hoạch.
Bạn phải có kế hoạch chi tiêu hợp lý và tiết kiệm, tránh quá tằn tiện hoặc hoang phí. Ngoài ra, bạn cần cùng chồng và con tổ chức những bữa cơm ngon và đủ dinh dưỡng. Một cuộc sống gia đình được tổ chức tốt, thỏa mãn các nhu cầu của các thành viên và có sự chia sẻ trách nhiệm, tình yêu thương chính là sợi dây vô hình gắn kết các thành viên trong gia đình bạn.
2.2. Trách nhiệm của người chồng
* Cùng xây nhà và xây tổ ấm
Trong gia đình, người vợ là người neo giữ con thuyền hạnh phúc để bạn trở về bến đậu sau những dặm trường mệt mỏi, là mẹ của những đứa con yêu dấu của bạn. Ngày nay, phụ nữ cũng là người lao động giỏi, có hiểu biết, học vấn cao và có địa vị trong xã hội. Họ cũng đóng góp công sức để phát triển kinh tế gia đình. Vậy với tư cách là một người chồng, bạn cùng vợ mình xây đắp cuộc sống gia đình như thế nào? Đừng suy nghĩ theo lối truyền thống rằng người chồng chỉ cần kiếm tiền là đã đóng góp cho
hạnh phúc gia đình. Ngày nay, vai trò làm chồng, làm cha đã thay đổi rất nhiều, đặc biệt là những dấu ấn của người nam giới thể hiện qua sự quan tâm
*Trung thực và tin tưởng: Người vợ thường đặt niềm tin yêu vào chồng, do đó sự gắn kết và tin tưởng giữa hai vợ chồng phụ thuộc rất lớn vào sự cởi mở, trung thực của người chồng. Người vợ sẽ rất thất vọng và đau khổ nếu người chồng lừa dối.
* Giữ gìn sự thủy chung: Sự thủy chung với vợ hay chồng giúp cho mỗi thành viên tìm thấy ý nghĩa đích thực trong đời sống hôn nhân. Trong cuộc đời, không mấy ai không bị ngả nghiêng trước sóng gió, chính sự thủy chung sẽ giúp bạn lấy lại thăng bằng, sự ngưỡng mộ và tin yêu của vợ, con.
* Biết rộng lượng, tha thứ, yêu thương và chia sẻ: Người chồng có trách nhiệm là người vị tha và tận tụy với gia đình, luôn sẵn lòng giúp đỡ, hỗ trợ và chia sẻ công việc, niềm vui, nỗi buồn... với người vợ để cả hai vợ chồng luôn sát cánh bên nhau vượt qua mọi khó khăn.
* Không sử dụng bạo lực gia đình, không gia trưởng, độc đoán, chuyên quyền và ích kỷ:
Trong gia đình ngày nay, vợ chồng đều bình đẳng. Nếu người chồng chỉ muốn thỏa mãn "cái tôi", coi vợ phải phục tùng chồng, không cho vợ bày tỏ quan điểm, chính kiến, không lắng nghe và tôn trọng vợ thì người chồng không chỉ xúc phạm nhân cách của vợ mà còn tự phá hoại hạnh phúc của chính mình và gia đình. Hãy biết tôn trọng nhu cầu và nhân cách của vợ, bạn sẽ nhận được niềm vui và hạnh phúc gấp đôi. Cuộc sống không phải lúc nào cũng êm đẹp mà cũng trải qua những sóng gió, khó khăn, bất đồng. Không phải ai cũng có những kỹ năng tốt để xử lý cơn nóng giận hoặc đối mặt với khó khăn một cách bình tĩnh, tuy nhiên người chồng – vốn được coi là trụ cột gia đình, chỗ dựa vững chãi của người vợ không nên hành xử cộc cằn, thô lỗ, bạo lực mà hãy cố gắng trao đổi, xử lý mọi khúc mắc theo chiều hướng tích cực.
Trên đây là nội dung Trách nhiệm luân lý trong đời sống hôn nhân và gia đình. Cảm ơn quý bạn đọc đã quan tâm và theo dõi bài viết của chúng tôi. Mong rằng bài viết này sẽ cung cấp cho quý độc giả những thông tin hữu ích về nội dung trên. Nếu có thắc mắc hay cần tư vấn, quý bạn đọc vui lòng liên hệ với công ty luật ACC để chúng tôi có thể giải đáp và tư vấn cho quý bạn đọc một cách nhanh chóng và thuận tiện nhất.
Nội dung bài viết:
Bình luận