Tín ngưỡng dân gian là gì? (Cập nhật 2024) - Luật ACC

Hiện nay bạn đọc có thể bắt gặp một khái niệm khá quen thuộc, đó là Tín ngưỡng dân gian. Vậy bạn đọc có thắc mắc Tín ngưỡng dân gian là gì không? Về vấn đề này, ACC xin đưa ra bài viết Tín ngưỡng dân gian là gì? để bạn đọc tham khảo qua bài viết sau:

Tín ngưỡng dân gian là gì? (Cập nhật 2022) - Luật ACC

1. Tín ngưỡng dân gian là gì?

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 2 Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016 thì tín ngưỡng có nghĩa là niềm tin của con người được thể hiện thông qua những lễ nghi gắn liền với phong tục, tập quán truyền thống để mang lại sự bình an về tinh thần cho những cá nhân và cộng đồng.

Tín ngưỡng dân gian Việt Nam hay còn gọi là tín ngưỡng truyền thống Việt Nam, có nghĩa là tín ngưỡng văn hóa bản địa của những dân tộc và người địa phương sống trên lãnh thổ Việt Nam trải qua nhiều thời kỳ lịch sử.

Những tín ngưỡng này dựa trên những quan niệm nhân gian. Con người tin vào thần linh, có thể là linh hồn người chết, cây cối, con vật hay bất kì thứ gì trong tự nhiên. Từ sự sợ hãi với những hiện tượng thiên nhiên khó có thể lường trước, dần người ta sinh ra sự sùng bái và tin tưởng, tín ngưỡng dân gian hình thành.

Không phải tín ngưỡng nào cũng giống nhau. Phụ thuộc vào tập quán sinh hoạt, thói quen hay quan niệm từng vùng miềntrên khắp đất hình chữ S mà sẽ ảnh hưởng tới tín ngưỡng vùng đó. Ví dụ, những người nông dân sinh sống ở Bắc Bộ xưa tin thờ Thành Hoàng Làng. Hay vùng những người nông dân sinh sống ở Sóc Sơn thờ Thánh Gióng như một vị anh hùng, ông tổ nghề. Dù không có tổ chức nhất định nhưng số lượng người tin theo tín ngưỡng dân gian lại chiếm đa số ở Việt Nam

2. Các loại tín ngưỡng dân gian nổi bật ở Việt Nam

Tín ngưỡng dân gian thờ cúng tổ tiên 

Đây là truyền thống lâu đời, một nét đẹp văn hóa trong đời sống tâm linh của người phương Đông. Từ lâu, con người tin rằng con người có linh hồn và thể xác, thể xác sẽ hóa thân vào vũ trụ nhưng linh hồn vẫn tồn tại nhớ về nơi ở cũ. Vì vậy, bổn phận con cháu phải luôn phụng sự, tưởng nhớ linh hồn, để ông bà phù trợ cho con cháu cuộc sống yên ổn, khỏe mạnh, làm ăn phát đạt.

Tín ngưỡng dân gian thờ những vị Thần

Thờ cúng những vị thần bảo vệ gia đình không hề xa lạ tại Việt Nam. Đối với người Việt, thờ ông bà ở gia đình là việc chính, được đặt ở giữa nhà, giữa ban thờ, nói lên ước vọng chính của gia đình. Những vị Thần như Quan Công, Cửu Thiên Huyền Nữ, Linh Sơn Thánh Mẫu, Thổ Địa, Thần Tài… sẽ bổ sung thêm những ước vọng khác của gia chủ. Thần Trời, thần Mặt Trăng, thần những Vì Sao, ông thần Sấm bà thần Sét, ông thần Bão bà thần Gió Lốc,.. là những vị thần gia bảo trong Tín ngưỡng dân gian dân gian của một số vùng miền. những thần bảo gia thường che chở cho gia chủ tránh khỏi sự phá rối của ma quỷ, ác thần, những rủi ro trong cuộc sống, gặp dữ hóa lành. Tín ngưỡng dân gian thờ những vị Thần như Thổ Công, Thần tài được hầu hết gia đình thực hiện

Tín ngưỡng dân gian thờ cúng Tổ nghề

Thờ cúng tổ nghề nghiệp là một truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam, thể hiện sự biết ơn những vị sáng lập, mở mang tri thức ngành nghề cho người dân, thể hiện tinh thần “tôn sư trọng đạo” đối với vị khai Sư. Tổ nghề còn gọi là Tổ sư, Thánh sư, Nghệ sư, là người phát minh, sáng lập, gây dựng nên một nghề hoặc là người đầu tiên đem nghề từ nơi khác truyền lại cho dân chúng trong vùng. Sau này, được đời sau tôn thờ như bậc Thánh. những vị thần Tổ nghiệp thường được nhân dân thờ cúng như Nguyễn Diệu – tổ nghề dệt (người Thanh Hóa), Lê Công Hành – tổ nghề thêu (tên thật Trần Quốc Khái, người Hà Tây), Nguyễn Minh Không (Dương Không Lộ, người Thanh Hóa) – tổ nghề đúc đồng, tổ nghề gốm xứ là Hứa Vĩnh Kiều, Đào Trí Tiến, Lưu Phong Phú, Lê Hữu Trác, người Hưng Yên – tổ sư ngành y học dân tộc Việt Nam… Ngoài ra, ở Việt Nam còn có những tổ sư ngành nghề ở những địa phương khác nhau vẫn được người dân thờ phụng một nhữngh tôn kính.

Hàng năm, có một ngày giỗ tổ sư là tổ nghề nghiệp. Người cùng nghề thường tập trung ở đền thờ chung hay ở cơ sở sản xuất, gia đình… bày bàn làm giỗ. Việc thờ cúng mang ý nghĩa nhớ ơn người khai sáng ra nghề nghiệp, đồng thời cầu xin tổ nghiệp phù hộ tay nghề ngày càng dày dặn, đông khách hàng.

Thờ cúng những danh nhân, người có công

Tín ngưỡng dân gian thờ những danh nhân, anh hùng lịch sử, liệt sỹ nhữngh mạng là một nét đẹp văn hóa dân tộc, vừa là đạo lý truyền thống của người phương Đông “uống nước nhớ nguồn”, “ăn quả nhớ người trồng cây”. Việc này thể hiện sự nhớ công ơn của những người đã chiến đấu, hy sinh trong công cuộc đấu tranh bảo vệ và xây dựng quê hương, đất nước qua những thời kỳ lịch sử. Những vị Thần này phải kể tới như: Hùng Vương, Hai Bà Trưng, Đức Thánh Trần Hưng Đạo.... Gần đây, việc thờ cúng Bác Hồ khá phổ biến nhiều nơi ở cơ sở thờ tự của những tôn giáo và riêng từng gia đình.

Tín ngưỡng dân gian thờ cúng tại đền, miếu, đình làng

Ngoài thờ cúng tại gia, việc thờ thần Tổ nghề, Thánh sư, Tiên sư của một ngành nghề nào đó như: nghề mộc, nghề xây, nghề rèn, nghề làm muối, nghề chài lưới... cũng rất phổ biến ở những đình miếu. Mỗi một khu vực sẽ có những ngày lễ trọng đại, người dân cùng nhau tổ chức cúng tế, rước lễ những vị Thần với mong muốn “quốc thái dân an – mưa thuận gió hòa – dân cư an lạc”, mong vị Thần che chở cho dân làng khỏe mạnh, bình an, kinh tế phát triển, đất nước phồn vinh.

3. Câu hỏi thường gặp

1. Tín ngưỡng dân gian thờ Thành Hoàng làng là gì?

Thờ Thành hoàng là tục thờ cúng của cư dân nông nghiệp của Việt Nam từ lâu. Vốn, Tín ngưỡng dân gian này có nguồn gốc từ Trung Quốc, sau này du nhập tới Việt Nam đã kết hợp với văn hóa bản địa mà cho ra Tín ngưỡng dân gian này. Thành hoàng làng có thể là nhiên thần hoặc nhân thần. Nhiên thần có thể là Thần Cây, Thần Sông, Thần Núi, thậm chí con vật.... Trong khi nhân thần lại có thể là những tổ nghề, anh hùng có công với dân hay những linh hồn chết thiêng. Đối với nhân dân, thần Thành hoàng làng là vị thần bảo hộ chung cho cả làng “Thành hoàng Bổn cảnh”. Thần ngự trị tại đình làng phù hộ cho dân được mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, xóm làng thịnh vượng. Người ăn ở hiền lương được thần độ trì, kẻ gian ác hung dữ sẽ bị trừng trị. Xét về mặt này thì thần Thành hoàng mang giá trị nhân văn, là vị thần hiện thân của kỷ cương, thưởng phạt phân minh. Tín ngưỡng dân gian thờ Thành Hoàng làng là một nét đẹp trong văn hóa người Việt. Đây là một loại Tín ngưỡng dân gian phổ biến với người dân Bắc Bộ.

2. Tín ngưỡng dân gian thờ Mẫu là gì?

Việt Nam là một nước theo chế độ phụ hệ, tức là người đàn ông làm chủ gia đình. Tuy nhiên, vị trí người phụ nữ không vì thế mà bị hạ thấp. Tín ngưỡng dân gian thờ cúng những nữ thần đã xuất hiện từ nghìn năm trước đây. những vị Nữ Thần nổi tiếng, được thờ phụng nhiều như Liễu Hạnh, Chúa Kho, Quan Âm Thị Kính,… Người Việt còn tiếp thu thần của những cư dân Khmer, Chăm, Hoa… làm cho việc thờ cúng phổ biến và phong phú hơn: Bà chúa Xứ, Thánh Mẫu Thiên Y A Na, Thiên Hậu, Thất Tinh nương nương, 12 bà Mụ, Ngũ Hành… Người Việt quan niệm rằng Thiên nhiên như Đức mẹ, con người chính là con của thiên nhiên. Vậy nên, người ta thờ cúng những nữ Thần để được Ngài che chở, bảo bọc, mang tới cuộc sống bình an.

Xem thêm: Mê tín dị đoan là gì? Ảnh hưởng của mê tín dị đoan

Việc tìm hiểu về Tín ngưỡng dân gian sẽ giúp ích cho bạn đọc nắm thêm kiến thức về vấn đề này, đồng thời những vấn đề khác xoay quanh nó cũng đã được chúng tôi trình bày như trên. 

Trên đây là toàn bộ nội dung giới thiệu của ACC về Tín ngưỡng dân gian là gì? (Cập nhật 2022) - Luật ACC gửi đến quý bạn đọc để tham khảo. Trong quá trình tìm hiểu nếu như quý bạn đọc còn thắc mắc cần giải đáp, quý bạn đọc vui lòng truy cập trang web: https: accgroup.vn để được trao đổi, hướng dẫn cụ thể.