Thuế tiêu thụ đặc biệt là gì? Đặc điểm của thuế tiêu thụ đặc biệt

Các quy định liên quan đến thuế tiêu thụ đặc biệt được ghi nhận trong các văn bản pháp luật như Luật Thuế Tiêu Thụ Đặc Biệt số 27/2008/QH12 ban hành ngày 14 tháng 11 năm 2008 và Nghị định 26/2009/NĐ-CP của Chính phủ về việc chi tiết hóa một số điều trong Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, ra đời vào ngày 16 tháng 3 năm 2009. Đây là những cơ sở pháp lý quan trọng điều chỉnh việc áp dụng và thu thuế tiêu thụ đặc biệt tại Việt Nam.

Thuế tiêu thụ đặc biệt là gì?

1. Thuế tiêu thụ đặc biệt là gì?

Thuế tiêu thụ đặc biệt là một loại thuế gián thu được áp dụng vào một số loại hàng hóa, dịch vụ có tính chất xa xỉ nhằm điều tiết việc sản xuất, nhập khẩu và tiêu dùng xã hội. Mục tiêu chính của việc thuế này là góp phần vào việc tăng thu cho ngân sách Nhà nước và tăng cường quản lý sản xuất kinh doanh đối với những mặt hàng, dịch vụ chịu thuế. Đồng thời, thuế tiêu thụ đặc biệt cũng nhằm điều tiết mạnh mẽ thu nhập của người tiêu dùng.

Người tiêu dùng là những cá nhân hoặc tổ chức cuối cùng chịu trách nhiệm nộp thuế này, tuy nhiên, thuế được thu ngay từ cơ sở sản xuất hoặc nhập khẩu và được cộng vào giá bán cuối cùng của hàng hoá hoặc dịch vụ. Điều này có nghĩa là người tiêu dùng phải trả giá cao hơn cho hàng hoá hoặc dịch vụ mà họ tiêu thụ, do phần thuế tiêu thụ đặc biệt đã được tính vào giá bán.

Qua việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt, chính phủ có thể kiểm soát một cách hiệu quả hơn việc tiêu dùng các mặt hàng xa xỉ, đồng thời thu thập thu nhập cho ngân sách Nhà nước. Điều này cũng góp phần vào việc điều tiết thị trường và quản lý tài chính quốc gia một cách cân đối và hiệu quả hơn.

2. Đặc điểm của thuế tiêu thụ đặc biệt

Thuế tiêu thụ đặc biệt có một số đặc điểm đáng chú ý. Đầu tiên, đây là loại thuế được thu một lần duy nhất tại khâu sản xuất, nhập khẩu hàng hoá hoặc kinh doanh dịch vụ. Loại thuế này chỉ được áp dụng một giai đoạn nên không gây ra sự trùng lắp qua các khâu của quá trình luân chuyển hàng hoá. Điều này giúp giảm thiểu chi phí hành thu, tuy nhiên, yêu cầu một chế độ kiểm tra, giám sát chặt chẽ để đảm bảo hạn chế sự thất thu thông qua việc gian lận về số lượng hàng hoá sản xuất và tiêu thụ.

Một đặc điểm quan trọng khác của thuế tiêu thụ đặc biệt là mức động viên cao. Thuế này thường được xác định dựa trên giá trị hoặc đơn vị đo lường khác và thường có mức thuế suất cao hơn so với thuế tiêu dùng thông thường. Điều này thể hiện quan điểm điều tiết của Nhà nước thông qua việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt để hướng dẫn sản xuất và tiêu dùng hợp lý. Đồng thời, thuế này cũng nhằm điều tiết thu nhập của những người có thu nhập cao, đảm bảo công bằng xã hội.

Ngoài ra, danh mục hàng hoá, dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt không nhiều và thay đổi tuỳ thuộc vào điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và mức sống của dân cư. Do danh sách thuế tiêu thụ đặc biệt tương đối hẹp, nó có thể ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định tiêu dùng và phân phối nguồn thu nhập, là công cụ hữu ích trong việc đạt được các mục tiêu chính sách khác ngoài thu nhập.

3. Đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt

3.1. Hàng hóa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt

Đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt được quy định cụ thể trong Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Nghị định 108/2015/NĐ-CP. Các loại hàng hóa mà chịu thuế này áp dụng bao gồm thuốc lá điếu, xì gà và các sản phẩm khác từ cây thuốc lá sử dụng để hút, hít, nhai, ngửi, ngậm; rượu và bia; xe ô tô dưới 24 chỗ, kể cả xe ô tô vừa chở người vừa chở hàng; xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh có dung tích xi lanh trên 125cm3; tàu bay và du thuyền được sử dụng cho mục đích dân dụng; xăng các loại; điều hoà nhiệt độ có công suất từ 90.000 BTU trở xuống; bài lá; và vàng mã, hàng mã (trừ hàng mã là đồ chơi trẻ em hoặc đồ dùng dạy học).

Lưu ý đặc biệt là hàng hóa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt phải là các sản phẩm hàng hóa hoàn chỉnh, không bao gồm bộ linh kiện để lắp ráp các sản phẩm này. Điều này giúp xác định rõ ràng nguồn gốc và tính chất tiêu thụ của các sản phẩm, từ đó áp dụng thuế phù hợp.

3.2. Dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt

Ngoài ra, các dịch vụ cũng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, bao gồm kinh doanh vũ trường; kinh doanh mát-xa (massage), ka-ra-ô-kê (karaoke); kinh doanh ca-si-nô (casino) và trò chơi điện tử có thưởng như máy giắc-pót (jackpot), máy sờ-lot (slot) và các loại máy tương tự; kinh doanh đặt cược (bao gồm đặt cược thể thao, giải trí và các hình thức đặt cược khác theo quy định của pháp luật); kinh doanh gôn (golf) bao gồm bán thẻ hội viên và vé chơi gôn; cũng như kinh doanh xổ số.

Việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các dịch vụ này nhằm mục đích kiềm chế tiêu thụ và hạn chế các hoạt động tiêu thụ có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, văn hóa và xã hội, đồng thời tạo nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Điều này thể hiện một cách rõ ràng vai trò của chính sách thuế trong việc điều tiết và phân bổ tài nguyên cũng như đảm bảo sự cân đối giữa lợi ích của cộng đồng và nhu cầu phát triển kinh tế.

4. Đối tượng không chịu thuế tiêu thụ đặc biệt

Đối tượng không chịu thuế tiêu thụ đặc biệt được xác định rõ trong Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Nghị định 108/2015/NĐ-CP dựa trên một số điều kiện và trường hợp cụ thể. 

Trước hết, hàng hóa sản xuất hoặc gia công trực tiếp xuất khẩu không phải chịu thuế. Điều này áp dụng khi hàng hóa được xuất khẩu trực tiếp hoặc thông qua cơ sở kinh doanh khác để xuất khẩu, do đó không áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với loại hàng này.

Hàng hóa nhập khẩu cũng có một số trường hợp không phải chịu thuế. Đối với các loại hàng như hàng viện trợ nhân đạo, hàng viện trợ không hoàn lại, quà tặng cho các tổ chức và cá nhân, cũng như hàng hóa nhập khẩu để bán miễn thuế theo quy định của pháp luật, đều không phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Ngoài ra, tàu bay, du thuyền sử dụng cho mục đích kinh doanh vận chuyển hàng hoá, hành khách, khách du lịch cũng không phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt theo quy định.

Các loại xe ô tô cụ thể cũng được miễn thuế, bao gồm xe ô tô cứu thương, xe ô tô chở phạm nhân, xe ô tô tang lễ, và xe ô tô thiết kế vừa có chỗ ngồi vừa có chỗ đứng chở được từ 24 người trở lên. Ngoài ra, xe ô tô chạy trong khu vui chơi, giải trí, thể thao không đăng ký lưu hành và không tham gia giao thông cũng không chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Cuối cùng, hàng hoá nhập khẩu vào khu phi thuế quan hoặc được mua bán trong khu phi thuế quan không phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, trừ trường hợp của xe ô tô chở người dưới 24 chỗ.

Bài viết trên, đã được ACC cung cấp thông tin chi tiết về khái niệm Thuế tiêu thụ đặc biệt là gì? Đặc điểm của thuế tiêu thụ đặc biệt. Nếu có bất kỳ câu hỏi nào còn chưa được giải đáp, xin vui lòng liên hệ qua trang web của ACC để nhận được câu trả lời chính xác và cụ thể hơn.