Thuế thu nhập cá nhân là gì? Tại sao phải đóng thuế thu nhập cá nhân?

Thuế thu nhập cá nhân là gì? Những điều cần biết về thuế thu nhập cá nhân. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về vấn đề này thì cùng Công ty Luật ACC khám phá chi tiết ngay sau đây nhé.

Thuế thu nhập cá nhân là gì? Tại sao phải đóng thuế thu nhập cá nhân?

1. Thuế thu nhập cá nhân là gì?

Thuế thu nhập cá nhân là một khoản nộp ngân sách nhà nước mà cá nhân phải chi trả dựa trên thu nhập họ kiếm được trong một khoảng thời gian nhất định. Đây là một loại thuế trực thu, có nghĩa là nó được tính căn cứ vào thu nhập thực tế của cá nhân sau khi đã trừ đi các khoản thu nhập được miễn thuế và các khoản giảm trừ gia cảnh theo quy định của pháp luật thuế.

Theo Luật Thuế thu nhập cá nhân và các văn bản hướng dẫn liên quan, thu nhập cá nhân bao gồm tất cả các khoản thu nhập cá nhân kiếm được từ nhiều nguồn khác nhau như tiền lương, tiền công, lợi tức từ đầu tư, hoặc các khoản thu nhập khác. Đối tượng cư trú thuế là những cá nhân đáp ứng các điều kiện như cư trú tại Việt Nam từ một số ngày nhất định trong năm hoặc có nơi ở thường xuyên tại Việt Nam mà không thể chứng minh là đối tượng cư trú thuế ở nước khác.

Mặc dù thuế TNCN là một loại thuế rất phổ biến và có nhiều văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh, nhưng các văn bản này không cung cấp định nghĩa cụ thể cho thuế TNCN. Tuy nhiên, căn cứ vào Luật Quản lý thuế và quy định của pháp luật thuế, có thể hiểu thuế TNCN là khoản nộp ngân sách nhà nước bắt buộc đối với cá nhân khi có thu nhập tính thuế theo quy định của pháp luật thuế TNCN.

2. Đối tượng nộp thuế thu nhập cá nhân

Theo Điều 2 Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007, đối tượng nộp thuế thu nhập cá nhân được xác định rõ ràng. Cụ thể, đối tượng này bao gồm cả cá nhân cư trú và cá nhân không cư trú, nhưng đều có thu nhập chịu thuế quy định tại mục 3 phát sinh trong và ngoài lãnh thổ Việt Nam hoặc chỉ trong lãnh thổ Việt Nam.

• Cá nhân cư trú được xác định dựa trên một số điều kiện cụ thể như sau: đầu tiên, cá nhân phải có mặt tại Việt Nam ít nhất 183 ngày trong một năm dương lịch hoặc tính theo 12 tháng liên tục kể từ ngày đầu tiên có mặt tại Việt Nam. Thứ hai, cá nhân cũng được xem là cư trú nếu có nơi ở thường xuyên tại Việt Nam, bao gồm cả việc có đăng ký thường trú hoặc có nhà thuê để ở tại Việt Nam theo hợp đồng thuê có thời hạn.
• Ngược lại, cá nhân không cư trú là những người không đáp ứng được các điều kiện quy định cho cá nhân cư trú, như không có mặt tại Việt Nam đủ số ngày quy định hoặc không có nơi ở thường xuyên tại Việt Nam.

Quy định này nhằm tạo ra sự minh bạch và công bằng trong việc thu thuế thu nhập cá nhân, đồng thời giúp chính phủ quản lý và thu thuế một cách hiệu quả từ cả cá nhân cư trú và không cư trú có thu nhập từ Việt Nam.

Đối tượng nộp thuế thu nhập cá nhân

3. Vai trò của thuế thu nhập cá nhân

Thuế thu nhập cá nhân có vai trò không thể phủ nhận trong hệ thống thuế của một quốc gia, đặc biệt là đối với ngân sách nhà nước. Trên thực tế, thuế này được coi là một nguồn thu quan trọng, góp phần đáng kể vào việc tăng cường nguồn thu cho ngân sách. Trong bối cảnh tự do hóa thương mại và sự giảm thiểu thu nhập từ thuế xuất - nhập khẩu, thuế thu nhập cá nhân trở thành một trong những nguồn thu ổn định và quan trọng nhất.

• Ngoài việc đóng góp vào nguồn thu ngân sách, thuế thu nhập cá nhân còn có ảnh hưởng tích cực đến nền kinh tế xã hội. Việc thực hiện thuế này góp phần thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế và thu hút nguồn nhân lực, từ đó giúp đảm bảo sự cạnh tranh trong khu vực. Bên cạnh đó, nó cũng được xem như một công cụ điều tiết vĩ mô, thông qua chính sách ưu đãi và miễn giảm, để hướng dẫn người dân trong việc tiêu dùng và đầu tư.
• Một trong những ảnh hưởng quan trọng khác của thuế thu nhập cá nhân là minh chứng hợp pháp cho nguồn thu nhập của cá nhân. Qua quy trình kê khai và nộp thuế, cá nhân phải rõ ràng về nguồn thu nhập của mình, từ đó giúp Nhà nước kiểm soát tính hợp pháp của các hoạt động kinh doanh và thu nhập cá nhân.
• Mặt khác, thuế thu nhập cá nhân cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu chênh lệch thu nhập và tầng lớp trong xã hội. Điều này phản ánh rõ trong việc áp dụng các chính sách miễn, giảm thuế cho những cá nhân có gánh nặng xã hội và thu nhập thấp hơn. 
• Tuy nhiên, không chỉ có vai trò tích cực, thuế thu nhập cá nhân còn đóng vai trò quan trọng trong việc khắc phục hạn chế của các loại thuế khác, như thuế giá trị gia tăng và thuế tiêu dùng. Đồng thời, nó cũng giúp hạn chế thất thu thuế thu nhập doanh nghiệp bằng cách khắc phục các hạn chế trong quản lý và kiểm soát thuế của doanh nghiệp. Điều này cũng phản ánh sự kết nối mật thiết giữa thuế thu nhập cá nhân và hệ thống thuế nói chung, đóng góp vào sự ổn định và công bằng của hệ thống thuế.

Vai trò của thuế thu nhập cá nhân

4. Tại sao phải đóng thuế thu nhập cá nhân ?

Đóng thuế thu nhập cá nhân là một nghĩa vụ pháp lý mà mọi công dân trên lãnh thổ Việt Nam phải tuân thủ. Khi mọi người chịu trách nhiệm này, họ thực hiện một phần của trách nhiệm công dân và góp phần vào việc xây dựng và phát triển đất nước.

• Việc đóng thuế thu nhập cá nhân mang lại một nguồn thu quan trọng cho ngân sách nhà nước. Tiền thuế thu nhập cá nhân từ người lao động sẽ được sử dụng để cung cấp các dịch vụ công cần thiết như giáo dục, y tế, hạ tầng, và an sinh xã hội, đồng thời giúp cân đối ngân sách và đảm bảo công bằng xã hội.
• Khi chịu thuế thu nhập cá nhân, người lao động thể hiện sự đóng góp của mình vào sự phát triển của đất nước. Dù có trừ đi các khoản miễn thuế và giảm trừ gia cảnh, việc đóng thuế này vẫn giúp người lao động duy trì một mức sống đủ đầy cho bản thân và gia đình.
• Ngoài ra, việc thu thuế thu nhập cá nhân cũng góp phần vào việc giảm bớt khoảng cách chênh lệch xã hội và tầng lớp giàu nghèo. Tiền thuế thu nhập cá nhân từ các tầng lớp có thu nhập cao có thể được sử dụng để hỗ trợ cho những đối tượng khó khăn trong xã hội thông qua các chính sách phúc lợi xã hội.
• Tổng hợp lại, việc đóng thuế thu nhập cá nhân không chỉ là một nghĩa vụ pháp lý mà còn là một phần quan trọng của trách nhiệm công dân và góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước, đồng thời đảm bảo sự công bằng và cân đối trong xã hội.

Tại sao phải đóng thuế thu nhập cá nhân ?

4. Các loại thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân

Theo Điều 3 Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007 (sửa đổi 2014). Theo quy định này, thu nhập chịu thuế bao gồm nhiều loại thu nhập khác nhau, từ thu nhập kinh doanh, tiền lương, đầu tư vốn, chuyển nhượng vốn, chuyển nhượng bất động sản, đến thu nhập từ trúng thưởng, bản quyền, nhượng quyền thương mại và các loại thu nhập khác như thừa kế và quà tặng.

• Trong đó, thu nhập từ kinh doanh bao gồm thu nhập từ sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ, cũng như thu nhập từ hoạt động hành nghề độc lập. Tuy nhiên, thu nhập từ kinh doanh không bao gồm thu nhập của cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở xuống.
• Tiếp theo, thu nhập từ tiền lương, tiền công bao gồm các khoản tiền được trả cho công việc lao động, kèm theo các khoản phụ cấp, trợ cấp theo quy định của pháp luật, trừ các khoản được miễn thuế theo quy định.
• Thu nhập từ đầu tư vốn bao gồm tiền lãi cho vay, lợi tức cổ phần và thu nhập từ các hình thức đầu tư vốn khác, trừ thu nhập từ lãi trái phiếu Chính phủ.
• Các loại thu nhập khác như thu nhập từ chuyển nhượng vốn, bất động sản, trúng thưởng, bản quyền, nhượng quyền thương mại, thừa kế và quà tặng cũng đều được tính vào thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân theo quy định.

Quy định này rất chi tiết và mô tả rõ ràng các loại thu nhập cụ thể, nhằm đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong việc xác định thuế thu nhập cá nhân của các cá nhân.

Các loại thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân

5. Các loại thu nhập được miễn thuế thu nhập cá nhân 

Thu nhập được miễn thuế thu nhập cá nhân theo Điều 4 Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007 (sửa đổi 2014)  là một phần quan trọng của chính sách thuế, được quy định rõ trong Luật Thuế thu nhập cá nhân. Cụ thể, nhiều loại thu nhập được xác định và miễn thuế để đảm bảo tính công bằng và sự phát triển kinh tế xã hội.

• Đầu tiên, trong số những khoản thu nhập được miễn thuế là thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản giữa các thành viên trong gia đình như vợ chồng, cha mẹ con cái, hoặc giữa các quan hệ gia đình khác như cha chồng con dâu, ông bà nội cháu nội. Điều này nhấn mạnh sự ưu tiên của việc chia sẻ tài sản trong gia đình mà không phải chịu các gánh nặng thuế.
• Ngoài ra, thu nhập từ sản xuất nông nghiệp, làm muối, nuôi trồng, đánh bắt thuỷ sản được miễn thuế để khuyến khích người dân tham gia vào các hoạt động sản xuất, nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản.
• Các khoản thu nhập từ lương hưu, học bổng, và các khoản bồi thường từ bảo hiểm cũng được miễn thuế. Điều này nhấn mạnh việc hỗ trợ các nhóm như người cao tuổi, sinh viên, và người lao động gặp khó khăn hoặc tai nạn.
• Hơn nữa, các khoản thu nhập từ các hoạt động từ thiện, nhân đạo như nhận từ quỹ từ thiện, hoặc nguồn viện trợ nước ngoài cũng được miễn thuế. Điều này thể hiện cam kết của chính phủ trong việc khuyến khích các hoạt động xã hội có ý nghĩa và nhân đạo.
• Cuối cùng, các thu nhập từ hoạt động nghề nghiệp như thuyền viên hoặc làm việc trên tàu cũng được miễn thuế, nhấn mạnh sự đóng góp của họ vào ngành công nghiệp vận tải và khai thác tài nguyên biển.

Tổng thể, việc miễn thuế cho các loại thu nhập cụ thể này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong việc quản lý tài chính cá nhân mà còn thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội ở nhiều lĩnh vực khác nhau.

Các loại thu nhập được miễn thuế thu nhập cá nhân

6. Cách tính thuế thu nhập cá nhân 2024 

Đối với năm 2024, cách tính thuế thu nhập cá nhân đối với cả cá nhân cư trú và không cư trú đều được quy định cụ thể. Đầu tiên, chúng ta sẽ xem xét cách tính thuế cho cá nhân cư trú.

6.1 Đối với cá nhân cư trú

Theo Luật thuế thu nhập cá nhân năm 2007 và Điều 7, Điều 9, Thông tư 111/2013/TT-BTC Đối với cá nhân cư trú, cách tính thuế thu nhập cá nhân phụ thuộc vào việc cá nhân đã ký kết hợp đồng lao động từ bao lâu. Nếu cá nhân đã ký hợp đồng từ 03 tháng trở lên, thuế thu nhập cá nhân sẽ được tính dựa trên công thức lũy tiến. Công thức này bao gồm việc tính thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền công sau khi trừ các khoản giảm trừ và miễn, sau đó áp dụng thuế suất tương ứng với mức thu nhập.

Thuế TNCN phải nộp = Thu nhập tính thuế x Thuế suất

Trong đó:

+ Thu nhập tính thuế = Thu nhập chịu thuế - Các khoản giảm trừ.

+ Thu nhập chịu thuế = Tổng thu nhập - Các khoản được miễn.

+ Thuế suất từ tiền lương, tiền công đối với cá nhân cư trú có ký kết hợp đồng lao động 03 tháng trở lên được áp dụng theo lũy tiến từng phần

Theo Điểm i, Khoản 1, Điều 25, Thông tư 111/2013/TT-BTC Nếu cá nhân không ký hợp đồng lao động hoặc ký hợp đồng dưới 03 tháng, và thu nhập từ tiền lương, tiền công mỗi lần nhận từ 02 triệu đồng trở lên, cá nhân cũng phải nộp thuế với mức 10% trên tổng thu nhập trước khi trả.

Thuế TNCN phải nộp = 10% x Tổng mức thu nhập trước khi trả.

6.2 Đối với cá nhân không cư trú

Căn cứ theo Điều 18, Thông tư 111/2013/TT-BTC quy định thuế TNCN đối với cá nhân không cư trú, thuế thu nhập cá nhân được tính dựa trên thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền công với mức thuế suất là 20%. Việc tính toán thuế cho cá nhân không cư trú cũng liên quan đến việc xác định thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền công tại Việt Nam, bao gồm cả các trường hợp làm việc đồng thời ở cả Việt Nam và nước ngoài.

Thuế TNCN phải nộp = Thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền công x Thuế suất 20%.

Ngoài ra, cần lưu ý rằng mức giảm trừ gia cảnh cũng ảnh hưởng đến việc tính toán thuế thu nhập cá nhân. Mức giảm trừ đối với cá nhân và mỗi người phụ thuộc được quy định cụ thể, và những điều này cũng phản ánh vào việc cá nhân phải nộp thuế.

Tổng cộng, quy trình tính thuế thu nhập cá nhân năm 2024 đối với cả cá nhân cư trú và không cư trú đều được quy định rõ ràng, nhằm đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong việc thu thuế từ nguồn thu nhập của cá nhân.

Cách tính thuế thu nhập cá nhân 2024 

Hy vọng qua bài viết này sẽ giải đáp được thắc mắc của mọi người về Thuế thu nhập cá nhân là gì? Những điều cần biết về thuế thu nhập cá nhân. Mọi thắc mắc vui lòng liên hệ Công ty Luật ACC để được giải đáp.