Phương pháp biện chứng phản ánh rõ nét biện chứng khách quan trong vận động và đúng với hiện thực mà nó tồn tại, nhờ đó mà giúp con người nhận thức ra những điều đúng, làm nên sự phát triển của thế giới. Vậy, Thực chất của phương pháp biện chứng là gì? Cùng ACC tham khảo nhé.
Thực chất của phương pháp biện chứng là gì?
1. Biện chứng là gì?
Khái niệm biện chứng được tạo ra và dùng để chỉ những mối liên hệ và sự phát triển của các sự vật, hiện tượng trong tự nhiên, các sự vật, hiện tượng trong xã hội và trong quá trình tư duy.
Có các khái niệm biện chứng khách quan và khái niệm biện chứng chủ quan.
Biện chứng khách quan là cụm từ được dùng để chỉ biện chứng của các tồn tại vật chất; còn biện chứng chủ quan là cụm từ được dùng để chỉ biện chứng của ý thức.
Ta nhận thấy, trên thực tế thì sẽ có sự đối lập giữa quan điểm duy vật và quan điểm duy tâm trong việc thực hiện giải quyết vấn đề về mối quan hệ giữa biện chứng khách quan và biện chứng chủ quan.
Theo quan niệm duy tâm thì biện chứng chủ quan chính là cơ sở của biện chứng khách quan. Bên cạnh đó thì theo quan điểm duy vật lại khẳng định biện chứng khách quan là cơ sở của biện chứng chủ quan.
Ph. Ăngghen khẳng định nội dung sau: Biện chứng gọi là khách quan thì nó sẽ chi phối trong toàn bộ giới tự nhiên, còn biện chứng khi gọi là chủ quan, tức tư duy biện chứng, thì nó sẽ phản ánh sự chi phối trong toàn bộ giới tự nhiên.
Sự đối lập nhau trong quan niệm đó cũng chính là cơ sở quan trọng để thực hiện việc phân chia phép biện chứng thành: phép biện chứng duy tâm và phép biện chứng duy vật.
2. Thực chất của phương pháp biện chứng là gì?
Phép biện chứng là học thuyết nghiên cứu, khái quát biện chứng của thế giới thành hệ thống những nguyên lý, quy luật khoa học nhằm xây dựng hệ thống các nguyên tắc phương pháp luận của nhận thức và thực tiễn.
3. Nguyên lý của phép biện chứng
Về cơ bản, ta nhận thấy rằng phép biện chứng duy vật do C. Mác và Ph. Ăngghen sáng lập bao gồm 2 nguyên lý chính bao gồm:
– Thứ nhất là nguyên lý về mối liên hệ phổ biến, theo nguyên lý về mối liên hệ phổ biến này thì mọi sự vật, sự việc, hiện tượng trên thực tế sẽ đều có tác động đến nhau, không có sự vật, sự việc nào có sự tách biệt hoàn toàn với các sự vật, hiện tượng khác.
– Thứ hai là nguyên lý về sự phát triển, nguyên lý về sự phát triển là nguyên tắc lý luận mà trong đó khi thực hiện việc xem xét sự vật, hiện tượng khách quan sẽ cần phải luôn đặt các sự vật, hiện tượng khách quan vào quá trình luôn luôn vận động và phát triển (vận động tiến lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn của các sự vật, hiện tượng khách quan).
4. Các quy luật của phép biện chứng
Thực chất thì các quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật trong triết học Mác-Lênin cũng chính là các quy luật cơ bản của phương pháp luận của triết học Mác-Lênin. Theo đó, phép biện chứng duy vật có 3 quy luật cụ thể bao gồm các quy luật sau:
– Thứ nhất là quy luật lượng – chất: quy luật này chỉ ra cách thức, hình thức của sự phát triển.
– Thứ hai là quy luật phủ định: quy luật này chỉ ra khuynh hướng của sự phát triển.
– Thứ ba là quy luật mâu thuẫn: quy luật này chỉ ra nguồn gốc của sự phát triển.
Ba quy luật cơ bản được nêu cụ thể bên trên còn có ý nghĩa trong nhận thức và hành động. Những kết luận về mặt phương pháp luận của các quy luật cơ bản này vẫn luôn được coi là kim chỉ nam dẫn lối cho hoạt động cách mạng của những chủ thể là những người cộng sản.
5. Các hình thức lịch sử của phép biện chứng
– Thứ nhất: Phép biện chứng chất phác thời cổ đại là hình thức đầu tiên của phép biện chứng trong lịch sử triết học.
Phép biện chứng chất phác thời cổ đại là một nội dung cơ bản ở trong nhiều hệ thống triết học của các đất nước Trung Quốc, Ấn Độ và Hy Lạp cổ đại. Phép biện chứng chất phác thời cổ đại tiêu biểu cho những tư tưởng biện chứng của triết học Trung Quốc cụ thể như là: “biến dịch luận” (đây là học thuyết về những nguyên lý, quy luật biến đổi phổ biến trong vũ trụ) và “ngũ hành luận” (đây là học thuyết về những nguyên tắc tương tác, biến đổi của các tố chất bản thể trong vũ trụ) của Âm dương gia. Còn tiêu biểu cho phép biện chứng của triết học Hy Lạp cổ đại thì sẽ là những quan điểm biện chứng của Heraclit.
– Thứ hai: Phép biện chứng duy tâm cổ điển Đức:
Phép biện chứng duy tâm cổ điển Đức đã được khởi đầu từ những quan điểm biện chứng trong triết học của I. Kantơ và phép biện chứng duy tâm cổ điển Đức đã đạt tới đỉnh cao trong triết học của Ph. Hêghen. Ph. Hêghen đã thực hiện việc nghiên cứu và cũng đã phát triển các tư tưởng biện chứng thời cổ đại lên một trình độ mới. Cụ thể đó là trình độ lý luận sâu sắc và có tính hệ thông chặt chẽ, trong đó trung tâm là học thuyết về sự phát triển.
– Thứ ba: Phép biện chứng duy vật do C. Mác và Ph. Ăngghen sáng lập:
Phép biện chứng duy vật do C. Mác và Ph. Ăngghen sáng lập được biết đến là hình thức phát triển cao nhất của phép biện chứng.
Phép biện chứng duy vật do C. Mác và Ph. Ăngghen sáng lập đã được xây dựng trên cơ sở kế thừa những giá trị hợp lý trong lịch sử phép biện chứng, đặc biệt là phép biện chứng duy vật do C. Mác và Ph. Ăngghen sáng lập đã kế thừa những giá trị hợp lý và phép biện chứng này cũng đã phần nào khắc phục những hạn chế trong phép biện chứng của Ph. Hêghen.
Bên cạnh đó thì C. Mác và Ph. Ăngghen đã phát triển phép biện chứng trên cơ sở thực tiễn mới, nhờ đó làm cho phép biện chứng đạt này có thể đến trình độ hoàn bị trên lập trường duy vật mới.
6. Các câu hỏi thường gặp
Phương pháp làm việc biện chứng là gì?
Phương pháp biện chứng là phương pháp nhận thức thế giới với quan điểm cơ bản cho rằng, sự tồn tại của mọi sự vật và hiện tượng của thế giới khách quan nói chung đều ở trong những mối liên hệ, trong sự vận động và phát triển theo những quy luật khách quan vốn có của nó
3 phương pháp biện chứng là gì?
Cùng với sự phát triển của tư duy con người, phương pháp biện chứng đã qua ba giai đoạn phát triển, được thể hiện trong triết học với ba hình thức lịch sử của nó: phép biện chứng tự phát, phép biện chứng duy tâm và phép biện chứng duy vật
Phương pháp luận chứng là gì?
Phương pháp luận của phép biện chứng là những kết luận được rút ra từ việc khảo sát các mối liên hệ của các sự vật, từ quá trình phát sinh, phát triển cụ thể của nó, “từ các mặt liên hệ, liên kết, vận động, sinh ra và mất đi của các sự vật
Hệ thống phương pháp luận là gì?
Phương pháp luận là hệ thống các nguyên lý, quan điểm(trước hết là những nguyên lý, quan điểm liên quan đến thế giới quan) làm cơ sở, có tác dụng chỉ đạo, xây dựng các phương pháp, xác định phạm vi, khả năng áp dụng các phương pháp và định hướng cho việc nghiên cứu tìm tòi cũng như việc lựa chọn, vận dụng phương pháp.
Trên đây là các nội dung về Thực chất của phương pháp biện chứng là gì? cũng như các câu hỏi có liên quan Luật ACC xin gửi tới các bạn đọc. Trong quá trình tìm hiểu có mắc gì xin vui lòng liên hệ với công ty luật ACC để được hỗ trợ .
Nội dung bài viết:
Bình luận