Thời hạn khởi tố vụ án hình sự được quy định thế nào?

Khởi tố vụ án hình sự là bước đầu tiên trong tiến trình tố tụng hình sự. Pháp luật quy định chỉ được khởi tố vụ án khi đã xác định có dấu hiệu tội phạm. Vậy thời hạn khởi tố vụ án hình sự được quy định thế nào? Và nội dung cơ bản ra sao, hãy cùng ACC tìm hiểu về quy định này qua bài viết sau.

1. Khởi tố vụ án hình sự là gì?

Khởi tố vụ án hình sự là việc khởi tố về hành vi có dấu hiệu tội phạm khi có căn cứ cho rằng hành vi đó có dấu hiệu cấu thành tội phạm theo quy định của pháp luật. Ở giai đoạn này cơ quan tư pháp về hình sự có thẩm quyền dựa vào các quy định của pháp luật để tiến hành việc xác định có hay không có dấu hiệu của tội phạm của hành vi gây nguy hiểm cho xã hội đã được thực hiện, đồng thời quyết định khởi tố hoặc không khởi tố hành vi đó.

2. Căn cứ và trách nhiệm khởi tố vụ án hình sự

Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định tại Điều 143 chỉ được khởi tố vụ án khi đã xác định có dấu hiệu tội phạm. Căn cứ đẻ xác định dấu hiệu tội phạm gồm:

• Tố giác của cá nhân;
• Tin báo của cơ quan, tổ chức, cá nhân;
• Tin báo trên phương tiện thông tin đại chúng;
• Kiến nghị khởi tố của cơ quan nhà nước;
• Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm;
• Người phạm tội tự thú.

Trách nhiệm khởi tố vụ án hình sự do cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng thực hiện trong nhiệm vụ và quyền hạn của mình khi phát hiện có dấu hiệu tội phạm. Áp dụng các biện pháp do Bộ luật tố tụng hình sự quy định để xác định tội phạm và xử lý người phạm tội, pháp nhân phạm tội. Không được khởi tố vụ án ngoài những căn cứ và trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định.

3. Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự

Điều 153 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 quy định về thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự như sau: 

• Cơ quan điều tra quyết định khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả các vụ việc vó dấu hiệu tội phạm trừ những vụ việc do cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, Viện kiểm sát, Hội đồng xét xử đang thụ lý, giải quyết.

• Trường hợp quyết định không khởi tố của Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ điều tra bị Viện kiểm sát hủy bỏ thì Viện kiểm sát sẽ ra quyết định khởi tố vụ án hình sự.

• Viện kiểm sát có thẩm quyền khởi tố khi trực tiếp giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm hoặc theo yêu cầu khởi tố của Hội đồng xét xử.

• Hội đồng xét xử ra quyết định khởi tố hoặc yêu cầu Viện kiểm sát khởi tố vụ án hình sự nếu qua việc xét xử tại phiên tòa mà phát hiện có việc bỏ lọt tội phạm.
• Cơ quan được giao nhiệm vụ điều tra gồm: các cơ quan của Bộ đội biên phòng, Hải quan, Kiểm lâm, lực lượng Cảnh sát biển, Kiểm ngư và cơ quan khác của Công an nhân dân, Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra.

4. Thời hạn khởi tố vụ án hình sự

Thời hạn phân loại tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố không quá 24 giờ kể từ khi tiếp nhận. Nếu có căn cứ xác định tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố không thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan mình thì chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố đến Cơ quan điều tra có thẩm quyền giải quyết trong thời hạn không quá 24 giờ kể từ khi có căn cứ xác định. Trong trường hợp không thể chuyển ngay thì phải thông báo bằng các hình thức liên lạc nhanh nhất cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền biết.

Thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố là 03 ngày kể từ ngày nhận được tố giác, tín báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố thuộc thẩm quyền giải quyết.

Điều 147 Bộ luật hình sự quy định trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày nhận được tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải kiểm tra, xác minh và ra một trong các quyết định:

• Quyết định khởi tố vụ án hình sự;
• Quyết định không khởi tố vụ án hình sự;
• Quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố.

Trong trường hợp vụ việc tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố có nhiều tình tiết phức tạp hoặc phải kiểm tra, xác minh lại tại nhiều địa điểm thì có thể gia hạn thêm về thời gian. 

• Trường hợp vụ việc bị tố giác, tin báo về tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố có nhiều tình tiết phức tạp hoặc phải kiểm tra, xác minh tại nhiều địa điểm thì thời hạn giải quyết tố giác, tin báo, kiến nghị khởi tố có thể kéo dài nhưng không quá 02 tháng.
• Trường hợp chưa thể kết thúc việc kiểm tra, xác minh và muốn gia hạn lần hai thì Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện trưởng Viện kiểm sát có thẩm quyền có thể gia hạn một lần nhưng không quá 02 tháng.
• Chậm nhất là 05 ngày trước khi hết thời hạn kiểm tra, xác minh Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải có văn bản đề nghị Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện kiểm sát có thẩm quyền gia hạn thời hạn kiểm tra, xác minh.

Quyết định phải được gửi cho Cơ quan có thẩm quyền điều tra và Viện kiểm sát trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định.

Đối với Cơ quan được giao một số nhiệm vụ điều tra:

• Trong 01 tháng kể từ ngày ra quyết định khởi tố phải chuyển hồ sơ cho Viện kiểm sát (tội ít nghiêm trọng trong trường hợp quả tang; chứng cứ lý lịch của người phạm tội rõ ràng).
• Trong 07 ngày kể từ ngày ra quyết định khởi tố vụ án (tội phạm nghiêm trọng; tội phạm rất nghiêm trọng; tội phạm đặc biệt nghiêm trọng hoặc tội phạm ít nghiêm trọng nhưng phức tạp) gửi hồ sơ cho Cơ quan điều tra.

Như vậy thông thường, thời hạn khởi tố vụ án hình sự là 20 kể từ ngày nhận được tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khỏi tố. Trường hợp gia hạn có thể gia hạn hai lần mỗi lần không quá 02 tháng. 

Trên đây là những thông tin về khởi tố vụ án hình sự gồm căn cứ, trách nhiệm, th khởi tố vụ án hình sựẩm quyền khởi tố và thời hạn khởi tố vụ án hình sự mà ACC đã tìm hiểu xin được thông tin đến quý bạn đọc cùng tìm hiểu. Mọi thắc mắc, vấn đề cần hỗ trợ ACC sẵn sàng hỗ trợ giải đáp cho các bạn.