Thế nào là hành vi tham nhũng?

1. Hối lộ là gì?

Tại Việt Nam, theo Khoản 1 Điều 3 Luật Phòng chống tham nhũng 2018: “Tham nhũng là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó để tư lợi.

Khoản 7 Điều 3 Luật Phòng, chống tham nhũng quy định: ích kỷ: “là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để thu được lợi ích vật chất hoặc lợi ích vô hình không phù hợp”. ". Đây là một khái niệm tương đối rộng, đủ để xác định bản chất của hành vi tham nhũng phổ biến trong xã hội Việt Nam hiện nay.
Tuy có nhiều khái niệm và cách diễn đạt khác nhau nhưng có một điểm chung: Tham nhũng là hành vi của một người (hoặc một nhóm người) có quyền lực đã lợi dụng quyền lực để trục lợi.

2. Nguyên nhân của tham nhũng là gì?

Hiện nay, tham nhũng là vấn đề toàn cầu nhưng đồng thời chứa đựng những yếu tố đặc thù gắn với mỗi quốc gia. Về cơ bản, mỗi quốc gia đều có nguyên nhân và điều kiện tham nhũng riêng. Tuy nhiên, trên cơ sở xem xét nguyên nhân và điều kiện tham nhũng của các nước trên thế giới, tuy có những điểm riêng nhưng cũng có những nguyên nhân và điều kiện chung, giống nhau. :

Sự phát triển của các hình thức nhà nước, nhất là trong điều kiện phát triển của kinh tế thị trường, các quan hệ kinh tế và chính trị tạo tiền đề khách quan cho tham nhũng nảy sinh và phát triển. Các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác-Lênin cho rằng căn nguyên của tham nhũng là sự gặp nhau của hai yếu tố: quyền lực công và lòng tham cá nhân.
Trong xã hội có giai cấp, nhà nước trước hết là đại diện cho quyền lực của một giai cấp nhất định, chức năng của nó là điều hòa lợi ích của các giai cấp khác nhau, thậm chí đối lập nhau. Quyền lực của nhà nước khi được trao cho những người cụ thể, những người đại diện cho nhà nước thực hiện quyền lực công, nếu không có cơ chế kiểm soát thì dễ dẫn đến lộng quyền hoặc lạm quyền. Sự chạm trán giữa quyền lực công khi nó không bị ràng buộc và nhu cầu cá nhân vượt quá giới hạn cho phép, lòng tham, đã dẫn đến việc sử dụng quyền lực công để phục vụ nhu cầu cá nhân. Đây là cơ sở của tham nhũng. Tham nhũng cũng được coi là “sản phẩm của sự tha hóa quyền lực”.

Tham nhũng là hệ quả tất yếu của một nền kinh tế kém phát triển, của sự quản lý kinh tế - xã hội lỏng lẻo, yếu kém. Thực tế ở các nước có nền kinh tế phát triển, quản lý công khai, minh bạch, văn minh thì tham nhũng ít xảy ra. Ngược lại, ở các nước và vùng lãnh thổ đang phát triển, trình độ quản lý và giáo dục chưa cao, tình trạng tham nhũng diễn biến phức tạp hơn.
Hệ thống pháp luật chưa hoàn chỉnh, đồng bộ hoặc việc thực thi pháp luật còn yếu kém cũng là nguyên nhân và điều kiện của tham nhũng. Cơ chế, chính sách, pháp luật chưa đầy đủ, đồng bộ, thiếu đồng bộ đã tạo nhiều “kẽ hở” để những người có chức vụ, quyền hạn, điều kiện “lách luật” để trục lợi, làm giàu bất chính. . Bên cạnh đó, phẩm chất đạo đức, chính trị của cán bộ, nhân viên có quyền, có biểu hiện suy thoái, nhất là về tư tưởng chính trị. Họ sẵn sàng bỏ qua lợi ích chung, lợi ích tập thể để trục lợi, làm giàu bất chính cho bản thân, gia đình và người thân; nhất là trong bối cảnh khủng hoảng chính trị, xã hội, kinh tế tác động tiêu cực đến đạo đức công chức.
Dân trí thấp, ý thức pháp luật của người dân thấp tạo điều kiện cho những người có chức quyền sách nhiễu, nhũng nhiễu người dân và đòi nhận quà, biếu hay nói cách khác là nhận hối lộ. Trên thực tế, ở các nước phát triển có trình độ học vấn cao, tham nhũng ít phổ biến hơn so với các nước đang và kém phát triển có trình độ học vấn thấp. Bộ máy hành chính nhà nước cồng kềnh, nhiều thủ tục hành chính phiền hà, rườm rà, bất hợp lý, tạo điều kiện cho một số cán bộ, công chức nhà nước nhũng nhiễu, nhận hối lộ của người dân và doanh nghiệp; cơ chế “xin-cho” trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho tham nhũng.
Chế độ và chính sách đãi ngộ, đặc biệt là vấn đề trả lương không thỏa đáng cho cán bộ điều hành và công chức, cũng là gốc rễ của nạn tham nhũng tràn lan. Một khi những người thừa hành, công chức nhà nước không còn có thể sống đàng hoàng, đầy đủ bằng đồng lương thì tất yếu họ sẽ tìm mọi cách để kiếm thêm thu nhập từ công việc, chức vụ mà nhà nước giao cho họ, trong đó có vấn đề tham nhũng.

3. Dấu hiệu tham nhũng là gì?

Hành vi tham nhũng phải bao gồm đồng thời ba dấu hiệu đặc trưng sau:

Một là, được thực hiện bởi người có chức vụ, quyền hạn;

Hai là, người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành nhiệm vụ, công vụ được giao;

Ba là, người thực hiện hành vi tham nhũng phải có mục đích, động cơ vụ lợi.
Thứ nhất, tham nhũng phải được thực hiện bởi người có chức vụ, quyền hạn. Luật Phòng, chống tham nhũng quy định: “Người có chức vụ, quyền hạn là người do bổ nhiệm, do bầu cử, do tuyển dụng, do hợp đồng hoặc do một hình thức khác, có hưởng lương hoặc không hưởng lương, được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ nhất định và có quyền hạn nhất định trong khi thực hiện nhiệm vụ, công vụ đó.

Cụ thể bao gồm:

- Cán bộ, công chức, viên chức;

- Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật, công nhân công an trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân;

- Người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp;

- Người giữ chức danh, chức vụ quản lý trong doanh nghiệp, tổ chức;

- Những người khác được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ và có quyền hạn trong khi thực hiện nhiệm vụ, công vụ đó.
Ngoài ra, theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi nă, 2017), chủ thể của các hành vi tham ô tài sản, nhận hối lộ còn có thể là người có chức vụ, quyền hạn trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài nhà nước. Thứ hai, người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng hoặc lạm dụng chức vụ, quyền hạn trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ được giao.
Lạm dụng hoặc lạm dụng thông qua: (i) hoặc văn phòng chính phủ; (ii) là một chức năng tổ chức hoặc quản lý; (iii) hoặc là chức năng hành chính hoặc kinh tế theo nhiệm vụ hoặc chức năng công được giao; (iv) hoặc theo thẩm quyền chuyên môn mà anh ta đảm nhận.
Thứ ba, người thực hiện hành vi tham nhũng phải có mục đích, động cơ vụ lợi (ích kỷ là lợi ích vật chất, tinh thần mà người có chức vụ, quyền hạn có được hoặc có được do thực hiện hành vi tham nhũng). Là dấu hiệu cơ bản để phân biệt hành vi tham nhũng với các hành vi trái pháp luật khác của người có chức năng, quyền hạn.

Nếu thiếu một trong ba dấu hiệu đặc trưng trên thì đây không bị coi là hành vi tham nhũng mà là hành vi vi phạm pháp luật khác.

4. Các hành vi tham nhũng là gì?

Luật Phòng, chống tham nhũng 2018 quy định về hành vi tham nhũng tại Mục 2. Theo đó, quy định này phân loại hành vi tham nhũng thành khu vực nhà nước và khu vực ngoài nhà nước.
Cụ thể, khoản 1 điều này liệt kê hành vi tham nhũng trong khu vực nhà nước của người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc khu vực nhà nước, bao gồm:

- chiếm đoạt tài sản;

- Tham nhũng ;

- Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản;

- Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, chức vụ để vụ lợi;

- Lạm quyền khi thi hành công vụ, chức vụ để vụ lợi;

- Lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi;

- Sai trong công việc để vụ lợi;

- Đưa hối lộ hoặc thương lượng hối lộ để giải quyết công việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương vì mục đích vụ lợi;

- Lợi dụng chức vụ, quyền hạn sử dụng trái pháp luật tài sản công để vụ lợi;

- Quấy rối vì tư lợi;

- Không thực hiện, thực hiện không đúng, không đầy đủ chức trách, nhiệm vụ để vụ lợi;

- Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để bao che cho người thực hiện hành vi vi phạm pháp luật vì mục đích vụ lợi; cản trở hoặc can thiệp trái pháp luật vào hoạt động theo dõi, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án vì vụ lợi. Khoản 2 điều này liệt kê các hành vi tham nhũng trong khu vực ngoài nhà nước của người có chức vụ, quyền hạn trong công ty, tổ chức ngoài khu vực nhà nước, bao gồm:

- chiếm đoạt tài sản;

- Tham nhũng ;

- Đưa hối lộ hoặc thương lượng hối lộ để giải quyết công việc của công ty hoặc tổ chức của họ vì lợi ích riêng của họ.

5. Hình thức nhận biết hành vi tham nhũng

Thứ nhất, tham nhũng vật chất là hình thức tham nhũng nhằm thỏa mãn nhu cầu vật chất của cá nhân như tiền, tài sản.
Thứ hai, tham nhũng quyền lực là hình thức tham nhũng trong đó những kẻ tham nhũng lợi dụng chức quyền cá nhân để đưa những người thân tín vào bộ máy công quyền cũng như vào các tổ chức chính trị, xã hội, kinh tế, tài chính. quan tâm.
Thứ ba, tham nhũng chính trị là dạng tham nhũng được hình thành do sự câu kết giữa những người có ảnh hưởng trong hệ thống chính trị, chủ yếu là những quan chức cấp cao trong bộ máy cầm quyền, nhằm tạo ra những quyết định, hay tìm cách tác động thiên lệch vào những quyết sách của Nhà nước có lợi cho một cá nhân, doanh nghiệp hoặc những nhóm lợi ích nào đó.
Thứ tư, tham nhũng hành chính là dạng tham nhũng xảy ra phổ biến trong các hoạt động quản lý hành chính của đội ngũ công chức hành chính. Ở đó, những người được giao quyền đã sử dụng quyền lực hành chính, trình tự thủ tục hành chính để gây khó khăn cho công dân hoặc tổ chức nhằm trục lợi cho bản thân.
Thứ năm, tham nhũng kinh tế là dạng tham nhũng xảy ra trong hoạt động quản lý kinh tế, như: Sản xuất kinh doanh, dịch vụ, mua sắm tài sản công, quản lý tài sản…được thực hiện bởi những người có thẩm quyền trong quản lý Nhà nước về kinh tế, những người có thẩm quyền trong doanh nghiệp Nhà nước.

Trong thời gian tới, công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng cần tập trung vào những nội dung cụ thể: Tuyên truyền phổ biến, quán triệt chủ trương, chính sách, pháp luật về phòng, chống tham nhũng, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, tích cực, thống nhất có hiệu quả từ nhận thức đến hành động của cán bộ, công chức, viên chức,cộng đồng doanh nghiệp trong việc phòng, chống tham nhũng; tiếp tục hoàn thiện thể chế về quản lý kinh tế - xã hội để phòng, chống tham nhũng; tiếp tục thực hiện nghiêm cơ chế, chính sách về công tác tổ chức, cán bộ để phòng, chống tham nhũng; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng; tăng cường vai trò giám sát trong công tác phòng, chống tham nhũng; cải cách hành chính, công khai, minh bạch trong hoạt động của các cơ quan, tổ chức, đơn vị được chú trọng và đạt những kết quả tích cực.