Thế giới quan duy vật là gì? (Cập nhật mới nhất 2024)

Nguồn gốc của chủ nghĩa duy vật: là sự phát triển của tri thức, của khoa học; là lợi ích và cuộc đấu tranh của các giai cấp, các lực lượng xã hội tiến bộ, cách mạng ở mỗi giai đoạn phát triển của lich sử. Để tìm hiểu thế giới quan duy vật là gì, mời quý đọc giả theo dõi bài viết dưới đây của ACC nhé!

I. Chủ nghĩa duy vật là gì

Thế giới quan được hiểu là toàn bộ những nhận thức, hiểu biết, cách nhìn nhận của con người đối với thế giới xung quanh và với bản thân của mình. Dưới góc độ triết học, thế giới quan được phân thành thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm. Điểm nhận biết hai trường phái nghiên cứu này của triết học là việc tìm đáp án cho câu hỏi giữa vật chất và ý thức thì cái nào có trước, cái nào có sau; Cái nào quyết định đến sự tồn tại của cái còn lại.

Chủ nghĩa duy vật là một trong những trường phái triết học lớn trong lịch sử, bao gồm trong đó toàn bộ các học thuyết triết học được xây dựng trên lập trường duy vật trong việc giải quyết vấn để cơ bản của triết học: vật chất là tính thứ nhất, ý thức hay tinh thần chỉ là tính thứ hai của mọi tồn tại trong thế giới; cũng tức là thừa nhận và minh chứng rằng: suy đến cùng, bản chất và cơ sở của mọi tồn tại trong thế giới tự nhiên và xã hội chính là vật chất.

Thế giới quan là toàn bộ những quan điểm và niềm tin định hướng hoạt động của con người trong cuộc sống. Có nhiều loại thế giới quan: thế giới quan thần thoại, thế giới quan tôn giáo, thế giới quan triết học…

Ví dụ đơn giản: Lửa có thể nấu chín thức ăn, trong quá trình tiến hóa, con người đã hiểu rõ công dụng này của lửa, do đó, con người ghi nhớ, nhận thức được công dụng của lửa, áp dụng điều nhận biết được trong việc đun nấu thức ăn hàng ngày.

Về bản chất, thế giới quan duy vật có thể hiểu đơn giản giống như một bộ môn nghiên cứu khoa học của triết học. Thế giới quan duy vật không phải là một ý nghĩ, một lập luận, một lĩnh vực cụ thể mà nó là tổng hợp của tất cả các nghiên cứu khoa học liên quan, xoay quanh con người.

II. Sự phát triển của chủ nghĩa duy vật

Chủ nghĩa duy vật đã xuất hiện ngay từ thời cổ đại và cho đến nay, lịch sử phát triển của nó luôn gắn liền với sự phát triển của khoa học và thực tiễn, tồn tại dư­ới nhiều hình thức khác nhau.

Chủ nghĩa duy vật cổ đại mang tính chất phác, ngây thơ, xuất phát từ giới tự nhiên để giải thích thế giới. Hạn chế của nó là còn mang tính trực quan, trong khi thừa nhận tính thứ nhất của vật chất đã đồng nhất vật chất với một hay một số chất cụ thể. Ví dụ ­quan niệm của Talét, Hêraclit, Đêmôcrit…

Chủ nghĩa duy vật siêu hình thế kỷ XVII – XVIII: Do ảnh hư­ởng của Cơ học cổ điển nên chủ nghĩa duy vật thời kỳ này chịu sự tác động mạnh mẽ của ph­ương pháp tư­ duy siêu hình, máy móc – phư­ơng pháp nhìn nhận thế giới trong trạng thái biệt lập, tĩnh tại. Tuy không phản ánh đúng hiện thực, nh­ng CNDV siêu hình vẫn đóng vai trò quan trọng trong cuộc đấu tranh chống lại thế giới quan duy tâm và tôn giáo. Ví dụ như­ quan niệm của Niutơn, Bêcơn và các nhà duy vật Pháp thế kỷ XVIII.

Chủ nghĩa duy vật biện chứng do C. Mác và Ph. Ăngghen sáng lập vào những năm 40 của thế kỷ XIX, sau đó đư­ợc V.I. Lênin tiếp tục phát triển. Với sự kế thừa tinh hoa của các học thuyết triết học trư­ớc đó và vận dụng các thành tựu của khoa học đ­ương thời, chủ nghĩa duy vật biện chứng ngay từ khi mới ra đời đã khắc phục đ­ược những hạn chế của chủ nghĩa duy vật tr­ước đó, thể hiện là đỉnh cao trong sự phát triển của chủ nghĩa duy vật. Nó không chỉ phản ánh đúng đắn hiện thực mà còn là một công cụ hữu hiệu giúp các lực l­ượng tiến bộ trong xã hội cải tạo hiện thực ấy.

Chủ nghĩa duy vật biện chứng do C. Mác và Ph. Ăngghen sáng lập là hình thức – trình độ phát triển cao nhất của chủ nghĩa duy vật trong lịch sử triết học.

III. Ý nghĩa của thế giới quan duy vật đối với con người

Một là, thế giới quan duy vật tồn tại là sự thể hiện của sự tồn tại của con người: Thế giới quan duy vật chính là sự phản ánh nhận thức, tri thức, quan điểm, cuộc sống của con người, vậy nên, thế giới quan duy vật chính là cách thể hiện sự tồn tại của con người.

Hai là, thế giới quan duy vật giúp con người có tri thức khoa học đối với thế giới xung quanh. Thế giới quan duy vật là sự nhìn nhận thế giới của con người từ kết quả nghiên cứu khoa học, do đó, đây là những tri thức đúng đắn, chuẩn xác.

Ba là, thế giới quan duy vật chính thúc đẩy khoa học phát triển. Dựa trên tiền đề cốt lõi là sự xuất hiện của vật chất quyết định đến ý thức của con người, khoa học không ngừng có những bước phát triển mới, ngày càng thể hiện rõ vai trò của mình đối với đời sống xã hội.

Bốn là, thế giới quan duy vật thể hiện sự tiến bộ của xã hội loài người: Thế giới quan duy vật phản ánh trình độ nhận thức, khả năng tư duy, khả năng tiếp cận, phân tích, lý giải, cải biến thế giới của con người. Tùy thuộc vào từng giai đoạn phát triển của con người mà thế giới quan duy vật của con người cũng có sự biến đổi về phạm vi hiểu biết, chiều sâu hiểu biết về sự vật, hiện tượng.

Năm là, thế giới quan duy vật là sự thúc đẩy cho quá trình trau dồi, nhận thức của con người: Mong muốn hiểu biết của con người với thế giới xung quanh là vô tận. Do vậy, thế giới quan duy vật mang ý nghĩa như chất xúc tác để con người không ngừng học hỏi, trau dồi kiến thức, kỹ năng, trình độ của mình, từ đó, không ngừng nâng cao nhận thức của mình về con người, cuộc sống, sự vật xung quanh.

ACC hy vọng đã hỗ trợ để có thể giúp bạn hiểu thêm về một số vấn đề về thế giới quan duy vật. Nếu có gì thắc mắc quý đọc giả vui lòng liên hệ với chúng tôi qua Website: accgroup.vn