Tại sao phải kiểm tra chứng cứ?

Chứng cứ là phương tiện để các đương sự chứng minh trong vụ án dân sự và trong vụ án hình sự. Thông qua chứng cứ có thể giúp cơ quan chức năng có thể nắm bắt toàn diện, đầy đủ về các tình tiết vụ án dân sự, tìm ra sự thật khách quan của hành vi phạm tội, chứng cứ sẽ quyết định việc giải quyết vụ án đúng đắn đối với vụ án hình sự. Nhưng liệu có phải tất cả các chứng cứ được đưa ra trong vụ án điều hợp pháp, xác thực và có liên quan đến vụ án hay không? Và Tại sao phải kiểm tra chứng cứ? Bài viết dưới đây của ACC sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc trên nhé.

Tại sao phải kiểm tra chứng cứ?

1/ Chứng cứ trong tố tụng dân sự là gì?

Căn cứ vào Điều 93 (Bộ luật tố tụng dân sự 2015) thì Chứng cứ trong vụ việc dân sự là những gì có thật được đương sự và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác giao nộp, xuất trình cho Tòa án trong quá trình tố tụng hoặc do Tòa án thu thập được theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định và được Tòa án sử dụng làm căn cứ để xác định các tình tiết khách quan của vụ án cũng như xác định yêu cầu hay sự phản đối của đương sự là có căn cứ và hợp pháp.

2/ Chứng cứ trong tố tụng hình sự là gì?

Căn cứ vào Điều 83 (Bộ luật tố tụng hình sự 2015) thì Chứng cứ là những gì có thật, được thu thập theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định, được dùng làm căn cứ để xác định có hay không có hành vi phạm tội, người thực hiện hành vi phạm tội và những tình tiết khác có ý nghĩa trong việc giải quyết vụ án.

3/ Quy định về kiểm tra chứng cứ trong tố tụng?

3.1/ Quy định về kiểm tra chứng cứ trong tố tụng dân sự:

Căn cứ vào Điều 108 (Bộ luật tố tụng dân sự 2015) quy định về kiểm tra, đánh giá chứng cứ trong tố tụng dân sự như sau:

“Điều 108. Đánh giá chứng cứ

1. Việc đánh giá chứng cứ phải khách quan, toàn diện, đầy đủ và chính xác.
2. Tòa án phải đánh giá từng chứng cứ, sự liên quan giữa các chứng cứ và khẳng định tính hợp pháp, tính liên quan, giá trị chứng minh của từng chứng cứ.”

3.2/ Quy định về kiểm tra chứng cứ trong tố tụng hình sự:

Căn cứ vào Điều 108 (Bộ luật tố tụng hình sự 2015) quy định về kiểm tra, đánh giá chứng cứ trong tố tụng hình sự như sau:

“Điều 108. Kiểm tra, đánh giá chứng cứ

1. Mỗi chứng cứ phải được kiểm tra, đánh giá để xác định tính hợp pháp, xác thực và liên quan đến vụ án. Việc xác định những chứng cứ thu thập được phải bảo đảm đủ để giải quyết vụ án hình sự.
2. Người có thẩm quyền tiến hành tố tụng trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình phải kiểm tra, đánh giá đầy đủ, khách quan, toàn diện mọi chứng cứ đã thu thập được về vụ án.”

Căn cứ vào những quy định trên thì chứng cứ được đưa ra trong vụ án dân sự hoặc hình sự phải được đánh giá, kiểm tra đủ điều kiện về tính khách quan, hợp pháp, xác thực và đặc biệt là phải có tính liên quan với vụ án. Theo đó, mọi chứng cứ phải được đánh giá trên cơ sở 3 thuộc tính trên của chứng cứ đó là tính khách quan, tính liên quan và tính hợp pháp. Trong đó, tính khách quan là những gì có thật và phản ánh trung thực những tình tiết của vụ án hình sự đã xảy ra; tính liên quan là có mối quan hệ trực tiếp hoặc gián tiếp với vụ án; tính hợp pháp là tất cả những gì cố thật phải được cung cấp, thu thập, bảo quản theo một trình tự, thủ tục do luật định.

4/ Tại sao phải kiểm tra, đánh giá chứng cứ?

Sau khi thu thập các chứng cứ thì cơ quan tiến hành tố tụng, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải kiểm tra, đánh giá để xác định tính hợp pháp, xác thực và liên quan đến vụ án của các chứng cứ đó. 

Việc kiểm tra, đánh giá chứng cứ là một thủ tục bắt buộc được quy định cụ thể trong Bộ luật tố tụng dân sự và Bộ luật tố tụng hình sự. Đây là trình tự nhằm bảo đảm giá trị chứng minh của chứng cứ phải bảo đảm có đủ ba yếu tố: hợp pháp, xác thực và liên quan đến vụ án, nếu thiếu một trong ba yếu tố đó thì chứng cứ đó không có giá trị chứng minh. 

Đối với vụ án hình sự thì việc kiểm tra, đánh giá đầy đủ, khách quan, toàn diện mọi chứng cứ đã thu thập được về vụ án, đảm bảo chứng cứ thu thập phải đủ để giải quyết vụ án, không để lọt tội phạm, không làm oan cho người vô tội. Căn cứ để xác định chứng cứ thu thập phải đảm bảo đủ để giải quyết vụ án là những vấn đề cần phải chứng minh trong vụ án hình sự, 4 yếu tố cấu thành tội phạm cụ thể trong vụ án.

Đối với vụ án dân sự thì việc kiểm tra, đánh giá đầy đủ, khách quan, toàn diện chứng cứ sẽ giúp cơ quan có thẩm quyền nhận định đúng, chính xác các chứng cứ mà các đương sự cung cấp để chứng minh cho yêu cầu của mình.

Để đánh giá chứng cứ chính xác, những người có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải nghiên cứu một cách tổng thể các chứng cứ có trong vụ án; xem xét chứng cứ một cách khách quan, không định kiến trước là bị can, bị cáo phạm tội hay không phạm tội; xem xét cả các chứng cứ buộc tội và chứng cứ gỡ tội. 

Và liên quan đến vấn đề kiểm tra, đánh giá chứng cứ, cần nhận thức đầy đủ tinh thần mới của Bộ luật tố tụng hình sự về kiểm tra, đánh giá chứng cứ. Nội dung của hoạt động này quy định về nguyên tắc, cách thức mà người có thẩm quyền tiến hành tố tụng kiểm tra và đánh giá chứng cứ, được đặt trong mối quan hệ với người bào chữa. Người bào chữa có quyền thu thập, đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, yêu cầu; kiểm tra, đánh giá và trình bày ý kiến về chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan và yêu cầu người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, đánh giá. Việc Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 quy định người bào chữa có quyền kiểm tra, đánh giá chứng cứ là một bước tiến mới về mặt nhận thức, làm sáng tỏ hơn địa vị pháp lý của người bào chữa với tư cách là chủ thể tư pháp thực hiện chức năng gỡ tội, bình đẳng trong quá trình thu thập, kiểm tra, sử dụng và đánh giá chứng cứ với người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.

Như vậy, việc xác định những chứng cứ thu thập được phải đảm bảo đủ để giải quyết vụ án hình sự. Chứng cứ phải được thu thập đủ để bảo đảm chứng minh những vấn đề thuộc bản chất vụ án, những vấn đề liên quan trực tiếp đến trách nhiệm hình sự, hình phạt như những tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ, đặc điểm nhân thân người phạm tội, động cơ, mục đích phạm tội, nguyên nhân, điều kiện phạm tội…và những vấn đề khác có ý nghĩa đến việc giải quyết vụ án.

Trên đây là những nội dung liên quan đến vấn đề Tại sao phải kiểm tra chứng cứ? mà ACC muốn cung cấp cho bạn đọc. Trong quá trình tìm hiểu, nếu bạn có bất kỳ thắc mắc pháp lý nào có liên quan, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp.