Tài sản trí tuệ là một khái niệm ngày càng trở nên quan trọng trong nền kinh tế hiện đại, đó là những nguồn tài nguyên vô cùng quý giá nhưng thường không thấy được vật chất. Từ các phát minh sáng tạo đến các tác phẩm nghệ thuật, từ thương hiệu đến phần mềm, tài sản trí tuệ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sáng tạo và phát triển kinh tế. Vậy thực chất tài sản trí tuệ là gì? Hãy cùng ACC tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
Tài sản trí tuệ là gì? Phân loại tài sản trí tuệ
1. Tài sản trí tuệ là gì?
Tài sản trí tuệ là những giá trị vô hình được tạo ra bởi sự sáng tạo và tư duy của con người trong các lĩnh vực đời sống xã hội. Đây không phải là các đối tượng có hình dạng vật chất mà là những ý tưởng, phát minh, tên thương hiệu, bản quyền, tác phẩm nghệ thuật và sản phẩm công nghiệp khác, có khả năng mang lại lợi nhuận. Tài sản trí tuệ, hay còn gọi là tài sản vô hình, được bảo vệ bởi pháp luật và có thể được đăng ký bảo hộ pháp lý như sáng chế, bản quyền, tên thương hiệu hoặc kiểu dáng sản phẩm.
2. Đặc điểm của tài sản trí tuệ
Tài sản trí tuệ có những đặc điểm như sau:
- Tồn tại dưới dạng vô hình, phản ánh hoạt động của trí tuệ.
- Có tính xác định và có thể được kiểm soát, đồng thời có khả năng bảo vệ và công bố cho công chúng.
- Mang tính sáng tạo và đổi mới, không bị hao mòn hoặc cạn kiệt về mặt vật chất.
- Có thể sinh lời thông qua các hoạt động khai thác và chuyển giao.
- Không bị hạn chế về phạm vi sử dụng, cho phép nhiều người sử dụng đồng thời hoặc sử dụng nhiều lần.
3. Tại sao phải đăng ký bảo hộ tài sản trí tuệ?
Vì việc đăng ký bảo hộ tài sản trí tuệ là điều quan trọng vì nó đem lại nhiều ưu điểm đáng giá:
- Bảo vệ chủ sở hữu khỏi bị xâm phạm, giữ vững quyền sở hữu và lợi ích của họ.
- Tăng cường giá trị thương hiệu và mở ra cơ hội tiếp cận thị trường mới, gây ấn tượng tích cực với khách hàng và đối tác.
- Tăng cơ hội thu hút các nhà đầu tư bằng sự ổn định và khả năng chiếm lĩnh thị trường, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho kinh doanh phát triển.
- Mang lại sự tự tin và động lực cho chủ sở hữu, giúp họ tự tin hơn trong các hoạt động kinh doanh và thị trường.
Tại sao phải đăng ký bảo hộ tài sản trí tuệ?
4. Tài sản trí tuệ bao gồm những đối tượng nào?
Trong Luật Sở hữu Trí tuệ sửa đổi năm 2009, Sở hữu Trí tuệ được chia thành ba nhóm chính: nhóm quyền tác giả (bao gồm bản quyền tác giả), nhóm sở hữu công nghiệp (bao gồm quyền sở hữu công nghiệp), và nhóm giống cây trồng. Cụ thể:
- Nhóm quyền tác giả áp dụng cho các tác phẩm văn học, nghệ thuật, và khoa học. Ngoài ra, nó cũng bao gồm các quyền liên quan như cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, và tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hoá.
- Nhóm sở hữu công nghiệp áp dụng cho các sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, bí mật kinh doanh, nhãn hiệu, tên thương mại và chỉ dẫn địa lý.
- Nhóm quyền đối với giống cây trồng bao gồm vật liệu nhân giống và vật liệu thu hoạch.
5. Phân loại tài sản trí tuệ
Tài sản trí tuệ có thể được phân loại dựa trên tính chất và thủ tục xác lập quyền. Theo tính chất, chúng được chia thành ba nhóm chính:
- Sáng tạo trong lĩnh vực văn học - nghệ thuật: Bao gồm các tác phẩm văn học, nghệ thuật, buổi biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình và các sáng tạo tương tự.
- Sáng tạo trong lĩnh vực kỹ thuật - công nghệ: Bao gồm sáng chế, bí mật kinh doanh, thiết kế bố trí và các sáng tạo khác liên quan đến kỹ thuật và công nghệ.
- Sáng tạo trong hoạt động kinh doanh thương mại: Bao gồm nhãn hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa lý và các yếu tố khác có liên quan đến hoạt động kinh doanh.
Theo thủ tục xác lập quyền, tài sản trí tuệ được phân thành ba nhóm:
- Bảo hộ tự động: Bao gồm quyền tác giả, quyền liên quan và quyền chống cạnh tranh không lành mạnh.
- Bảo hộ tự động có điều kiện: Bao gồm tên thương mại, bí mật kinh doanh và nhãn hiệu nổi tiếng.
- Phải đăng ký: Bao gồm sáng chế, thiết kế bố trí, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý và giống cây trồng.
Phân loại tài sản trí tuệ
6. Định giá tài sản trí tuệ trong giao dịch dân sự
Việc định giá tài sản trí tuệ trong giao dịch dân sự thường không được quy định cụ thể bởi bất kỳ văn bản pháp luật quốc tế nào. Thay vào đó, chúng ta thường dựa vào Hướng dẫn về định giá các tài sản vô hình số 4 của Hội đồng định giá quốc tế (IVSC).
Trên toàn cầu, phương pháp định giá tài sản trí tuệ thường được chia thành hai loại chính: phương pháp có tính định lượng và phương pháp có tính định tính.
Phương pháp có tính định lượng tập trung vào ba khía cạnh chính:
- Định giá quyền sở hữu: Bao gồm việc đánh giá tình trạng đăng ký bảo hộ, thời hạn bảo hộ, và các đặc điểm khác như sáng chế, giải pháp hữu ích, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu, v.v.
- Định giá khả năng chuyển giao: Bao gồm việc đánh giá sự cần thiết của việc phát triển bổ sung để thương mại hóa tài sản trí tuệ, các hỗ trợ kỹ thuật sau khi chuyển giao công nghệ, và các điều kiện li-xăng bắt buộc cũng như nghĩa vụ và sự hợp tác của người nắm giữ quyền.
- Định giá tiềm năng kinh doanh: Bao gồm việc đánh giá các rủi ro khách quan, đóng góp của tài sản trí tuệ đối với hoạt động kinh doanh, và khả năng xuất hiện các công nghệ thay thế, v.v.
Phương pháp có tính định tính dựa vào việc đo lường và phân tích dữ liệu để tính giá trị của tài sản trí tuệ thành tiền, và bao gồm ba phương thức tiếp cận phổ biến sau đây:
- Phương thức chi phí: Dựa vào chi phí để có được tài sản trí tuệ qua nghiên cứu và phát triển nội bộ hoặc thông qua việc mua lại hoặc chuyển giao từ công ty khác.
- Phương thức thị trường: Xác định giá trị của tài sản trí tuệ bằng cách phân tích các giao dịch thị trường có thể so sánh.
Trong thực tế, việc chuyển giao tài sản trí tuệ thường đối mặt với thách thức về sự rõ ràng và minh bạch, đặc biệt là khi thiếu thông tin để so sánh giá trị. Đôi khi, đối tượng đó là duy nhất, làm cho việc tìm kiếm các tài sản trí tuệ tương tự để so sánh trở nên khó khăn.
Định giá tài sản trí tuệ trong giao dịch dân sự
Phương pháp tiếp cận theo thu nhập thường được sử dụng để định giá tài sản trí tuệ bằng cách tính toán giá trị hiện tại của dòng tiền thu nhập dự kiến trong tương lai của nó trong suốt thời gian bảo hộ. Tuy nhiên, việc xác định tỷ lệ chiết khấu phù hợp có thể gặp khó khăn, vì nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố rủi ro như rủi ro công nghệ, thị trường, chính sách, và nhiều yếu tố khác.
Thường thì, việc xác định tỷ lệ chiết khấu dựa trên tỷ lệ sinh lợi mà nhà đầu tư mong đợi, phụ thuộc vào tính chất và kinh nghiệm về xác định rủi ro. Đối với các yếu tố rủi ro cao, tỷ lệ sinh lợi mong đợi cũng cao hơn. Tuy nhiên, phương pháp này có nhược điểm là không luôn mang tính khách quan và chính xác trong việc dự báo dòng tiền thu nhập trong tương lai.
Thời điểm định giá cũng là một yếu tố quan trọng. Quyền sở hữu trí tuệ có thể được định giá cao hơn nếu thời hạn bảo hộ không trùng với việc giới thiệu công nghệ mới hoặc công nghệ thay thế hiệu quả hơn trên thị trường.
Bài viết trên, đã cung cấp toàn bộ thông tin về tài sản trí tuệ là gì? mà ACC thu thập được. Hy vọng những thông tin này giúp ích được cho bạn trong việc tìm kiếm thông tin về khái niệm trên. Xin cảm ơn vì đã theo dõi.
Nội dung bài viết:
Hãy để lại bình luận của bạn tại đây!