1. Phái sinh là gì?
Theo quy định tại Khoản 9 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 định nghĩa của chứng khoán phái sinh cụ thể là:
“Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, bao gồm hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn, trong đó xác nhận quyền, nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định trong khoảng thời gian hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.”
Hiện nay trên thị trường chứng khoán Việt Nam đã có giao dịch chứng khoán phái sinh, để có thể từng bước giúp nhà đầu tư làm quen với các sản phẩm đầu tư mới, hợp đồng tương lai được lựa chọn là sản phẩm đầu tiên triển khai. Trong đó, gồm có: Hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ và Hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu (chỉ số HNX30 và VN30)
2. Phiên đáo hạn phái sinh là gì?
Nhà đầu tư cần nắm rõ phiên đáo hạn phái sinh để kịp thời thực hiện đóng các vị thế, chốt lời/cắt lỗ hiệu quả khi đầu tư phái sinh.
Phiên đáo hạn phái sinh là ngày giao dịch cuối cùng các sản phẩm hợp đồng phái sinh. Vào ngày đáo hạn, hợp đồng của tháng hiện tại được tất toán thành tiền mặt và chuyển sang các tháng tiếp theo để giao dịch.
Tại thị trường Việt Nam, phiên đáo hạn phái sinh định kỳ rơi vào ngày Thứ Năm thứ 3 trong tháng đáo hạn. Nếu ngày đáo hạn rơi vào ngày nghỉ lễ thì ngày giao dịch liền trước đó sẽ được tính là ngày đáo hạn. Thanh toán khi đáo hạn là ngày làm việc liền sau ngày đáo hạn. Số tiền tăng/ giảm được ghi trên trên tài khoản khách hàng tương ứng với giá trị lãi/ lỗ khi thực hiện tất toán hợp đồng. Tháng đáo hạn được hiểu lần lượt là tháng hiện tại, tháng kế tiếp, tháng cuối cùng của hai quý gần nhất.
Ví dụ:
Trong quý II năm 2022, thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam sẽ diễn ra 3 phiên giao dịch:
- Mã VN30F2204 (Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 tháng 4/2022) có lịch đáo hạn vào tháng 4/2022, ngày giao dịch đầu tiên là 18/2/2022, ngày đáo hạn phái sinh là 21/4/2022, ngày thanh toán cuối cùng là 22/4/2022.
- Mã VN30F2205 có lịch đáo hạn vào thàng 5/2022, ngày giao dịch đầu tiên là 18/3/2022, ngày đáo hạn là 19/5/2022, ngày thanh toán cuối cùng là 20/5/2022.
- Mã VN30F2206 có lịch đáo hạn trong tháng 6/2022, ngày giao dịch đầu tiên là 22/10/2021, ngày đáo hạn là 16/6, ngày thanh toán cuối cùng là 17/6/2022.
Thông thường, trong giai đoạn đầu của hợp đồng, thị trường không có nhiều biến động hay thay đổi giao dịch. Càng gần đến ngày đáo hạn, thị trường càng trở nên nhộn nhịp hơn, đặc biệt trước ngày đáo hạn hai ngày, do hoạt động thực hiện vị thế của nhà đầu tư ồ ạt. Khi tham gia thị trường phái sinh, nhà đầu tư cần phải nắm rõ ngày đáo hạn để kịp thời thực hiện đóng các vị thế để chốt lời/cắt lỗ hiệu quả.
Nếu không đóng vị thế trước khi hợp đồng hết hạn, nhà đầu tư sẽ không được nắm giữ vị thế mua nữa, đồng thời không chủ động được giá chốt lời/ cắt lỗ theo ý muốn.
Ví dụ: nhà đầu tư mở vị thế mua 10 hợp đồng tương lai mã VN30F2206, ngày đáo hạn là 16/6. Để kết thúc hợp đồng và mua một hợp đồng tương lai khác, nhà đầu tư đó phải đóng vị thế trước hoặc trong ngày 16/6 để nhận lãi hoặc lỗ của mình. Nếu không đóng vị thế, nhà đầu tư vẫn giữ hợp đồng nhưng không có quyền mua theo vị thế nữa.
Muốn giữ vị thế mua, người đó phải bán hợp đồng để đóng vị thế, mua một hợp đồng mới vào tháng kế tới (mở vị thế mua mới). Khi đó, giá trị thanh toán của mỗi hợp đồng được gắn với giá đóng cửa (ATC) của cổ phiếu vào ngày cuối cùng.
3. Đáo hạn phái sinh có ảnh hưởng tới thị trường không?
Những ảnh hưởng của đáo hạn phái sinh đến thị trường chứng khoán
Thông thường trước phiên đáo hạn phái sinh thị trường có xu hướng biến động mạnh. Thời điểm đáo hạn phái sinh chính là lúc các nhà đầu tư có thể thể hiện vị thế của mình trong giao dịch. Chứng khoán phái sinh được nhiều nhà đầu tư lựa chọn vì có ưu điểm nổi bật với giao dịch 2 chiều đồng thời có thể sinh lợi nhuận ngay cả khi thị trường đang giảm. Từ đó, giúp nhà đầu tư tạo ra lợi nhuận tối ưu cho danh mục đầu tư của mình.
Tại Việt Nam, các hoạt động đáo hạn chứng khoán phái sinh gây nhiều chú ý đến giới đầu tư vì sự biến động lên xuống bất ngờ của chỉ số VN30 trên thị trường chứng khoán cơ sở. Trong khi đó, về mặt bản chất của thị trường chứng khoán phái sinh là khi hợp đồng tương lai tới kỳ đáo hạn, thị trường sẽ quan tâm đến kết qủa đầu tư lãi lỗ của danh mục đầu tư đó.
Theo như số liệu được thống kê từ khi thị trường phái sinh ra đời (năm 2017) cho đến nay, hầu hết các phiên ATC đều biến động, tăng giảm đột ngột trước khi vào ATC. Nhìn chung giá các mã trên sàn luôn có sự chênh lệch trước phiên ATC và đa phần là giảm, ít khi tăng. Chính vì lý do này mà khi tham gia đầu tư các nhà đầu tư nên phân tích và theo dõi sát sao những biến động trên thị trường để có được cho mình một chiến lược đầu tư phù hợp và tối ưu nhất.
Nhằm kiếm lợi nhuận từ sự chênh lệch giữa hợp đồng tương lai VN30 và chỉ số VN30 những đối tượng nhà đầu tư khối tự doanh công ty chứng khoán thường có xu hướng bán mạnh trong thời điểm đáo hạn. Từ đó, có thể nhận thấy thị trường chứng khoán phái sinh tại Việt Nam phù hợp với đối tượng nhà đầu tư là tổ chức, doanh nghiệp hơn so với những nhà đầu tư đơn lẻ.
4. Câu hỏi thường gặp
Chứng khoán là gì?
Chứng khoán là một bằng chứng xác nhận sự sở hữu hợp pháp của người sở hữu đó với tài sản hoặc phần vốn của công ty hay tổ chức đã phát hành. Chứng khoán có thể là hình thức chứng chỉ, bút toán ghi sổ hay dữ liệu điện tử.
Chứng khoán bao gồm các loại như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ ... Chứng khoán cũng được coi là một phương tiện hàng hóa trừu tượng có thể thỏa thuận và có thể thay thế được, đại diện cho một giá trị tài chính.
Phân loại chứng khoán:
Chứng khoán hiện nay được chia thành 3 loại phổ biến nhất:
- Chứng khoán nợ là loại chứng khoán xác nhận mối quan hệ giữa chủ nợ (người sở hữu) và công ty phát hành. Chứng khoán nợ thường được phát hành dưới dạng trái phiếu, chứng khoán dạng nợ, giấy tờ. Hiện nay, chứng khoán nợ có tỷ trọng giao dịch khá lớn trên thị trường chứng khoán.
- Chứng khoán vốn là loại chứng khoán do công ty cổ phần phát hành và được xác nhận quyền sở hữu một phần thu nhập và tài sản của công ty. Chứng khoán vốn biểu thị cho những như đầu tư sở hữu một phần công ty, được hưởng lợi nhuận và cũng chịu rủi ro từ tình hình kinh doanh của công ty đó. Chứng khoán vốn thường được phát hành dưới dạng cổ phiếu ưu đãi, cổ phiếu thường, chứng chỉ Quỹ…
- Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, bao gồm hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn, trong đó xác nhận quyền, nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định trong khoảng thời gian hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai (Căn cứ vào khoản 9 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019).
Nguyên tắc hoạt động của thị trường chứng khoán?
Căn cứ vào Điều 5 Luật Chứng khoán 2019, thị trường chứng khoán hiện nay đang hoạt động theo nguyên tắc:
“Điều 5. Nguyên tắc hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán
- Tôn trọng quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản trong hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán; quyền tự do giao dịch, đầu tư, kinh doanh và cung cấp dịch vụ về chứng khoán của tổ chức, cá nhân.
- Công bằng, công khai, minh bạch.
- Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư.
- Tự chịu trách nhiệm về rủi ro.”
Lưu kí chứng khoán là gì?
Lưu ký chứng khoán là việc nhận chứng khoán do khách hàng gửi, bảo quản chứng khoán cho khách hàng và giúp khách hàng thực hiện các quyền của mình đối với chứng khoán, như: quyền bỏ phiếu; quyền nhận lãi, vốn gốc trái phiếu; quyền nhận cổ phiếu thưởng, cổ tức bằng cổ phiếu, cổ tức bằng tiền; quyền mua cổ phiếu phát hành thêm; quyền chuyển đổi trái phiếu chuyển đổi... Chứng khoán đã được lưu ký sẽ được ghi nhận vào tài khoản lưu ký chứng khoán đứng tên nhà đầu tư. Khi chứng khoán được giao dịch, tài khoản của nhà đầu tư sẽ được ghi tăng hoặc giảm mà không cần phải trao tay tờ chứng chỉ chứng khoán.
Tại sao phải lưu ký chứng khoán?
- Lưu ký chứng khoán là điều kiện tiên quyết để có một chiếc vé vào cửa thị trường chứng khoán.
- Tiết kiệm chi phí in ấn chứng chỉ chứng khoán, bảo quản chứng chỉ chứng khoán.
- Tránh được tình trạng chứng khoán bị hư hỏng, mất cắp hoặc thất lạc.
- Đảm bảo thanh toán nhanh, góp phần tăng vòng quay vốn của thị trường và của nhà đầu tư.
- Giảm rủi ro cho hoạt động của thị trường.
XEM THÊM:>>>Đáo hạn chứng khoán phái sinh là gì
Trên đây là một số thông tin về đáo hạn phái sinh là ngày nào . Cảm ơn bạn đọc đã theo dõi bài viết!
Nội dung bài viết:
Bình luận