Phân tích điều 148 Bộ luật tố tụng hình sự [2023]

Điều 148 Bộ luật tố tụng hình sự quy định về vấn đề gì? nội dung như thế nào? để hiểu rõ hơn về quy định của điều luật này, hãy cùng Công ty Luật ACC phân tích cụ thể điều luật trên như sau:

1. Nội dung Điều 148 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 gồm:

Điều 148. Tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố

1. Hết thời hạn quy định tại Điều 147 của Bộ luật tố tụng, cơ quan có thẩm quyền giải quyết quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố khi thuộc một trong các trường hợp:
2. Đã trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản, yêu cầu nước ngoài tương trợ tư pháp nhưng chưa có kết quả;
3. Đã yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, đồ vật quan trọng có ý nghĩa quyết định đối với việc khởi tố hoặc không khởi tố vụ án nhưng chưa có kết quả;
4. Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải gửi quyết định tạm đình chỉ kèm theo tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện kiểm sát có thẩm quyền để kiểm sát và gửi quyết định tạm đình chỉ đó cho cơ quan, tổ chức, cá nhân đã tố giác, báo tin về tội phạm, kiến nghị khởi tố.
5. Trường hợp quyết định tạm đình chỉ không có căn cứ thì Viện kiểm sát ra quyết định hủy bỏ quyết định tạm đình chỉ để tiếp tục giải quyết. Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định hủy bỏ quyết định tạm đình chỉ, Viện kiểm sát phải gửi quyết định đó cho Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, cơ quan, tổ chức, cá nhân đã tố giác, báo tin về tội phạm, kiến nghị khởi tố. Thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố tiếp không quá 01 tháng kể từ ngày Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra nhận được quyết định hủy bỏ quyết định tạm đình chỉ.
6. Trường hợp tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố thì việc giám định, định giá tài sản hoặc tương trợ tư pháp vẫn tiếp tục được tiến hành cho đến khi có kết quả.

2. Phân tích Điều 148 Bộ luật tố tụng hình sự 2015

Việc tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố được hiểu như thế nào?

Căn cứ theo quy định trên thì có thể định nghĩa tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác tin báo về tội phạm là việc cơ quan có thẩm quyền quyết định tạm ngừng giải quyết tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố trong một thời hạn nhất định khi có những căn cứ do pháp luật quy định theo một thủ tục trình tự luật định nhưng chưa đưa ra những kết luận cuối cùng về việc khởi tố hay không khởi tố vụ án hình sự và khi những căn cứ của việc tạm đình chỉ không còn, các cơ quan có thẩm quyền sẽ tiếp tục giải quyết nguồn tin về tội phạm đó.

Đặc điểm của việc tạm đình chỉ giải quyết tố giác tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố

- Việc tạm đình chỉ phải được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật, trên cơ sở đảm bảo các quyền, tính chính xác trong việc giải quyết và việc phối hợp giữa các cơ quan, tố chức có thẩm quyền trong việc giải quyết nguồn tin về tội phạm.

Cụ thể khoản 1 điều này quy định: Hết thời hạn quy định tại Điều 147 của Bộ luật tố tụng hình sự 2015, cơ quan có thẩm quyền giải quyết quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố khi thuộc một trong các trường hợp sau:

+ Đã trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản, yêu cầu nước ngoài tương trợ tư pháp nhưng chưa có kết quả;

+ Đã yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, đồ vật quan trọng có ý nghĩa đối với việc khởi tố hoặc không khởi tố vụ án nhưng chưa có kết quả.

- Tạm ngừng giải quyết nguồn tin tố giác tội phạm do xuất hiện những tình, tiết sự kiện nhất định hoặc chưa thu thập đủ chứng cứ để làm căn cứ ra quyết định khởi tố. Việc tạm ngừng giải quyết chứ không phải là ngừng hẵn không thụ lý giải quyết nữa.

- Bản chất của việc tạm đình chỉ sẽ được khắc phục, nghĩa là việc tạm đình chỉ sẽ được phục hồi khi lý do của việc tạm đình chỉ không còn nữa.

Ý nghĩa của việc tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố

- Việc tạm đình chỉ giải quyết nguồn tin về tội phạm có ý nghĩa quan trọng đối với các cơ quan có thẩm quyền giải quyết nguồn tin về tội phạm vì hoạt động giải quyết nguồn tin về tội phạm tạm ngừng lại nên các cơ quan có thẩm quyền có thêm thời gian thu thập chứng cứ, tài liệu, triệu tập cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan để có đủ căn cứ quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự.

- Tạm đình chỉ giải quyết nguồn tin về tội phạm còn có ý nghĩa nhằm hạn chế tối đa khả năng kéo dài thời hạn giải quyết nguồn tin về tội phạm khi không cần thiết, góp phần đảm bảo pháp chế xã hội chủ nghĩa, đảm bảo tính khách quan, chính xác trong hoạt động giải quyết nguồn tin về tội phạm.

Thẩm quyền, căn cứ, trình tự, thủ tục ra quyết định tạm đình chỉ giải quyết nguồn tin về tội phạm

Căn cứ theo quy định tại khoản 3 Điều 145 Bộ luật tố tụng hình sự 2015, cơ quan có thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố gồm:

- Cơ quan điều tra giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo thẩm quyền điều tra của mình;

- Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm theo thẩm quyền điều tra của mình;

- Viện kiểm sát giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố trong trường hợp phát hiện Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra có vi phạm pháp luật nghiêm trọng trong hoạt động kiểm tra, xác minh tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố hoặc có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm mà Viện kiểm sát đã yêu cầu bằng văn bản nhưng không được khắc phục.

Cũng theo quy định tại khoản 1 Điều 148 BLTTHS 2015, hết thời hạn theo quy định tại Điều 147, cơ quan có thẩm quyền giải quyết (các cơ quan quy định tại khoản 3 Điểu 145 BLTTHS 2015) quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố.

Vậy các cơ quan có thẩm quyền ra quyết định tạm đình chỉ giải quyết nguồn tin về tội phạm bao gồm: Cơ quan điều tra, Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, Viện kiểm sát.

Cơ quan có thẩm quyền có thể ra quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo hai căn cứ được quy định tại Khoản 1 Điều 148 Bộ luật Tố tụng hình sự:

• Đã trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản, yêu cầu nước ngoài tương trợ tư pháp nhưng chưa có kết quả;
• Đã yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, đồ vật quan trọng có ý nghĩa quyết định đối với việc khởi tố hoặc không khởi tố vụ án nhưng chưa có kết quả.

Mặc khác tại khoản 2 Điều 148 Bộ luật này cũng quy định trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải gửi quyết định tạm đình chỉ kèm theo tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện kiểm sát có thẩm quyền để kiểm sát và gửi quyết định tạm đình chỉ đó cho cơ quan, tổ chức, cá nhân đã tố giác, báo tin về tội phạm, kiến nghị khởi tố.
Trường hợp quyết định tạm đình chỉ không có căn cứ thì Viện kiểm sát ra quyết định hủy bỏ quyết định tạm đình chỉ để tiếp tục giải quyết. Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định hủy bỏ quyết định tạm đình chỉ, Viện kiểm sát phải gửi quyết định đó cho Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, cơ quan, tổ chức, cá nhân đã tố giác, báo tin về tội phạm, kiến nghị khởi tố.

Thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố tiếp không quá 01 tháng kể từ ngày cơ quan có thẩm quyền ra quyết định phục hồi (khoản 1 Điều 149 BLTTHS 2015).

Các trường hợp tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố thì việc giám định, định giá tài sản hoặc tương trợ tư pháp vẫn tiếp tục được tiến hành cho đến khi có kết quả (khoản 3 Điều 148 BLTTHS 2015).